Tessera caerulea - commentariolum. Tessera rubicunda - nota textualis. Tessera viridis - translatio  

COLUTHI THEBANI LYCOPOLITANI POETAE RAPTUS HELENAE

Iustum et tenacem propositi virum
Non civium ardor prava iubentium,
Non vultus instantis tyranni
Mente quatit solida neque Auster,

Dux inquieti turbidus Hadriae,
Nec fulminantis magna manus Iovis;
Si fractus illabitur orbis,
Impavidum ferient ruinae.

Horat. lib. 3 od. 3

AD ILLUSTRISSIMUM DOMINUM HENRICUM PERSEUM, COMITEM NORTHUMBRIAE, MULTISQUE ALIIS NOMINIBUS INSIGNISSIMUM

Nuper in Aeoniis campis, ad Phocidis amnes,
Cum mea Gorgoneas Musa sitiret aquas,
Ut Latius fieret, Coluthum suggessit Apollo,
Et tulit in Clarii margine fontis opem.
Quin etiam sacras mecum dum sedit ad undas, 5
Edidit aethereo talia verba sono:
“Sim tibi consilii, qui sum tibi carminis author:
Consilium melius carmine forsan erit.
Est iuvenis Phoenix in vestro masculus orbe,
Quem cinctum Oceano sancta Sybilla regit. 10
Ille, licet nulla tectus lanugine malas,
Insignes teneris laudibus aequat avos;
Ille, suae patriae spes aurea, pacis olivam
Tempore, sed belli tempore tela geret.
Palladis ergo, deae pia dum facit otia fatum, 15
Dumque deo lites, Martis alumnus erit.
Adde quod ille mea redimitus tempora lauro
Pimplaei fiet lausque decusque chori.
Coepit enim dudum cum nymphis texere serta,
Et cum Pegaseis exere metra deis. 20
Ipse fui praesens, miseri cum nuper Amintae
Maternis caneret fata dolenda modis,
Et queruli mira versus dulcedine captus
Parnasso numen rebar adesse novum.
Tum Tamesina Nais, pulcherrima filia Nerei, 25
Vernantem molli pectore fixit Hylam,
Et patulam, posita testudine, praebuit aurem
Mercurius, luxit dum moriturus olor.
Hunc igitur Colutho tantum perquire patronum,
Quem divi, et Charites, candida turba, colunt. 30
Nam quis eo morum venerando fulget honore
Clarior? Aut natus nobiliore loco?
Quis prior ingenio, primisque sagacior annis?
Quis magis Aonidas curat amatque deas?
Quis tam fidus ei, tam charus amicus amico, 35
Qui stat fortunis anchora sacra tuis?
Sin haec tam dubiae velent oracula nubes,
Ut non percipias quem tua scripta petant,
Perseus est, tanquam per se sic dictus, ab actis,
Quae praeclara suis attribuuntur avis. 40
Cumque hic Andromeden habeat pro coniuge Perseus,
Non erit, ut dicunt, ex Aquilone malum,
Sed senior Nereus foelici sydere surget.”
Fatidico prudens hactenus ore deus.
Ergone non laeta (clarissime) fronte retexes, 45
Quae tibi sunt monitis insinuanda dei?
Vah, procul hinc dubii, vani procul ite timores,
Non est Oebalio naevus in ore niger.
Eia age, magne, tuis cantet mea Musa sub ulnis,
Sandalium Veneris Momus ut esse neget. 50
Cum melius melior dederit mihi carmen Apollo
Andromedae laudes nostra Thalia canet.
Vive diu foelix Poenicum saecula Phoenix,
Vive super solem cum moriare. Vale.

Honori tuo deditissimus,
THOMAS WATSONUS

RAPTUS HELENAE

Iliacae nymphae, Xanthi pulcherrima proles.
Quae sacros manuum ludos, nexusque comarum
Saepe relinquentes in flava patris arena,
Turmatim choreas Phrygia dixistis in Ida,
Egressae gelidos amnes, fluviosque sonoros, 5
Iudicium memorate mihi pastoris, et illum
Quae causa impulerit descendere montibus altis,
Ignarumque salis, ponti gentare labores.
Damnosis illi quid erat cum navibus? Amplum
Cur mare turbavit simplex terramque bubulcus? 10
Quorsum pastori licuit ius reddere divis
Aethereis? Litem qualis censura diremit?
Argolicae nuptae laudes unde auribus hausit,
Et celebrem famam? Nam vos vidistis et illum
Solum desertis considere vallibus Idae, 15
Et dominam Charitum Venerem gestire triumpho.
Thessalici celsis in regni montibus olim
Cum celebranda forent Phthii connubia regis,
Pocula convivis superum pincerna ferebat,
Illic caelicolum convenit plena corona, 20
Ut pulchrae Thetidos facerent sollenia taedis.
Iupiter e summo caelo, Neptunus ab undis,
Et rutilus venit Musis comitatis Apollo,
Quae dulces cecinere modos Helicone profectae.
Hinc Iuno germana Iovis, coniuxque, sequuta est, 25
Harmoniaeque parens haud lento Cypria passu
Post illam gemini Chironis tecta subibat.
Sponsales nectens aderat Suadela corollas,
Quae teneri pictam pharetram gestabat Amoris,
Et gravibus galeae cristis exuta Minerva 30
Accessit, thalami quamvis ignara iugalis.
Nec Phoebi formosa soror Dictynna venire
Distulit, incultis quantumvis moribus esset,
Et Mavors, qualis Vulcani sedibus hospes
Successit, galeaque carens, longaque bipenni, 35
Festivas iniit, posito thorace choraeas.
Improba sola aberat tanto Discordia coetu,
Nempe suis illam festis voluere deesse
Peleus et Chiron, pacis studiosus uterque.
Ast hederam Bacchus quatiebat utrinque capillis 40
Auratis, Zephyroque comam fluitare sinebat.
Interea, ut vitulus, aestivo cum pungitur oestro,
Protinus impatiens herbosis diffugit arvis,
Et pede vesano sylvarum sentibus errat
In mediis, vastatque vago dumaeta furore, 45
Sic errabat Eris, crudo quasi verbere laesa
Dum turbare deum studuit convivia rixis.
Saepeque desiliens saxo surrexit acuto,
Inque pedes erecta statit, iam iamque resedit;
Tentabatque manu, sed frustra, tollere petram 50
Ex humili terra, duri calidisque sonoram
E silicis venis tundendo elidere flammam,
Insuper occlusis Titanas solvere claustra,
Ignibus ut coelum peterent, sedemque tonantis.
Mulciberum vero, quamvis correpta furore, 55
Horruit, aeternae flammae ferrique magistrum.
Tum statuit, motis clypeis armisque, deorum
Securos animos strepitu terrere minaci.
Sed cito versabat sub corde recentius imo
Consilium, metuens scutati robora Martis. 60
Scilicet in mentem venerunt aurea mala
Hesperidum, illustris fruticantia germina belli.
Deinde manu pomum decerpens litibus ortum,
Protinus in lautae coniecit fercula mensae,
Atque dolo rixas isto litesque ciebat. 65
Iuno Iovis coniux, thalamoque superba tonantis,
Prima sibi, tanquam dignissima, vendicat aurum.
Proxima, sed reliquis potior sibi visa duabus,
Alma Venus, blandi proprium quasi munus amoris.
Sed rector superum, lites ut tollat acerbas, 70
Pleiade compellat genitum, dehinc talia mandat:
“O fili, Xanthi si propter amoena fluenta
Qui sedet, imberbem Troani regis ephoebum,
Quique boves Idae nemorosa per avia pascit,
Novisti Pariden, hoc illi tradito pomum, 75
Iudiciumque iube de forma ferre dearum,
Et de sidereis oculis, vultusque decore,
Solaque sit mali precioso pondere foelix,
Quae iuveni reliquis formosior esse videtur.”
Iupiter aligero divo Saturnius ista 80
Praecipit. Ille celer patris mandata facessit,
Inque via meritum divis impertit honorem.
Illusis auro cinguntur vestibus omnes,
Imprimisque suam Venus insidiosa calyptram
Explicuit; subnexa comae spirabat odorem 85
Fibula divinum, gemmaeque ornare capillos.
Et teneris blando sic fatur Amoribus ore:
“O mea iam vestrae succurrite pignora matri,
Rustica namque meos hodie censura decores
Iudicat, et vereor ne me Priameia proles 90
Non probet, ereptamque mihi ferat altera palmam.
Nempe Iovis coniux, Charitum dulcissima nutrix,
Sceptrorumque parens, et regum divi creatrix,
Magnaque bellorum Pallas regina vocatur.
Sed nos imbelles solae sumus, altaque regum 95
Sceptra nec ipsa quidem teneo, neque Martia tela.
Sed cur nequicquam timeo? Pro praepete telo
Est mihi, melliti quo conciliantur amores,
Cestus, et impello stimulos, neque deficit arcus.
Quaeque mei veniunt nuptae sub vincula cesti, 100
Saepe dolent graviter, superat sed vita dolorem.”
Haec roseis digitis insignis Cypria fatur,
Quae patula geminus cum percipit aure Cupido,
Dilectae laudes addunt, animosque parenti.
Venit in Idaei tandem fastigia montis 105
Arcas, et invenit Paridem, qui utrinque paternas
Pavit oves, iuxta sinuosi flumen Anauri.
Bobus enim tenerum seiunxit ovile, bidentes
Istinc lanigeras, illinc armenta reponens.
Eius et a tergo pellis caprina pependit, 110
Quae femoris primam tangebat pendula partem.
In tellure pedum iam pastorale iacebat,
Lentus et ad cannae sonitus processit agrestes,
Multifora suavem modulatus arundine Musam.
Saepe etiam dumos vicinos cantibus implens, 115
Taurorum posuit curam, curamque bidentum.
Iamque leves gestans calamos ex more colunum,
Mercurio, Panique dedit praeconia cantu.
Non ululare canes, non taurus mugiit ullus,
Sola sed incertis respondens vocibus Eccho 120
Obstrepuit late Phrygii per culmina collis,
Et pingues tenero satiati gramine tauri
In teretes coxas cubuere, solumque premebant,
Cum vero, gelidis inter virgulta sub umbris
Dulce canens, ad se properantum forte videret 125
Mercurium pastor, de molli territus herba
Impiger exiliit, vultus fugitque dearum,
Et, calamis inter frutices plantasque relictis,
Suavis erat subito vox intermissa canentis.
Sed verbis trepidum compellit talibus Arcas: 130
“Pone metus, paulumque greges dimittito, pastor,
Iudicioque tuo divarum comprime lites,
Et quae laudanda reliquis praecedere forma
Visa erat, hoc illi tu confer amabile germen.”
Ille ubi finierat, Priami nictantia natus 135
Coepit in aethereos intendere lumina vultus,
Glaucos contemplans oculos, et eburnea colla,
Et capita aspexit gemmisque nitentia, et auro,
Insignesque humeros, ventisque fluentia vela
Sedulus, et facerent vestigia qualia plantae. 140
Continuo vero iuvenem manibusque prehensum,
Et subridentem sic est affata Minerva:
“Huc age, Priamides, venias Iunone relicta
Cyprigenaque dea thalamorum praeside molli,
Bellorumque tuis me laudibus affice divam. 145
Si tibi (quod fertur) debentur Troica sceptra,
Qui poteris tuto contrarius esse Minervae,
Quando meis datur auxiliis defendere cives
Afflictos, cum triste malum fera bella minentur?
Ipsa tibi vires addam, et pugnare docebo.” 150
Pallas multisagax verbis vix addidit istis
Finem, cum niveis Iuno laudabilis ulnis,
Sermone excepto, blanda sic ore loquuta est:
“Si me censueris specie magis esse venusta,
Belle puer, fulvumque mihi pro munere malum 155
Digneris, foelix Asiae dominaberis omni.
Quid tibi cum bellis? Quid cum certamine r7egi?
Qui regit, ignavis et fortibus imperat una.
Bellonaeque duces non semper laurea vincit,
Saepe sed adversae pereunt in fronte phalangis.” 160
Talibus imperium Paridi Saturnia dictis
Obtulit. At laxans sinuosum Cypria peplum
Blandius exhibuit nudato pectore mammas,
Nec puduit quicquam turgentes mollibus ipsas
Pandere flaminibus. Tum dulce ligamen amorum 165
Attollens dextra, puero sic voce ferebat:
“Despice bella, Paris, durumque relinquito pondus
Imperii, placeant meae tibi munera formae.
Praelia non curo: quid enim Venus aegida gestet?
Foemina non armis, sed eburno polleat ore. 170
Per me formosa valido pro robore nupta,
Et thalamis Helenae regni pro mole frueris.
Teque tuam sponsam post Troiam Sparta videbit.”
Nondum desierat verbis orare benignis,
Cum Phrygius pastor malum fulgentius auro 175
Porrexit Veneri, speciei nobile munus,
Semen at infoelix belli, graviumque malorum.
Illa manu donum capiens ita voce proterva
In socias vibrare deas convitia coepit:
“Cedite iam, sociae litis, mihi cedite palmam: 180
Quam semper colui, comitatur gloria formam.
Te referunt, o Iuno parens celeberrima Martis,
Pulchricomas olim Charites peperisse. Sed omnes
Deficiunt hodie, nec opem tibi suggerit ulla,
Scuotorum o genia, dei genitrixque recurvi, 185
Te Mars destituit, quamvis desaeviat hasta,
Vulcanusque tuis, qui ferris excutit ignem.
Et tu quid tantum tam vana, Minerva, superbit
Quam non faustus Hymen produxit matre carentem,
Sed patris capiti multis incussa securis 190
Viribus astrigero, sine partu, prodidit orbi?
Foemineos artus duro quid contegis aere?
Quid fugis amplexus, tendens ad Martia castra,
Nescia coniugii, tranquillae nescia pacis?
Scilicet ignoras muliebria membra virumque, 195
Bellorum nimiis attrita laboribus, omnem
Roboris et purae speciei amittere laudem?”
Talibus insultans Venus est affata Minervam,
Perque dolos formae precium tulit, exitiosum
Urbibus, et comites salibus deisit amaris. 200
Et Paris infaustus tacito iam pectore flammas
Sensit, in ignota totus Menelaide fixus.
Confestimque nigras in sylvas ille peritos
Artis Daedaleae quercus incidere duxit,
Damnosi auxiliis usus monituque Pherecli. 205
Nam celeres puppes lignis sylvestribus ille
Struxit Alexandro, ferroque dolavit acuto.
Iamque puer, patrii deserto vertice montis,
Veliferis dubium conscendit navibus aequor,
Et simul ipsa Venus, per quam nascuntur amores, 210
Cui, dum Phryxaei verrit vada caerula ponti,
Saepius in sicco faciebat littore sacra.
Praevia sed vidit magnorum signa malorum.
Utraque namque plagam coeli qua conspicit ursa,
In vitreas pendebat aquas niger undique cyclus, 215
Qui rapidam picta demisit nube procellam,
Et maris in remos insurgens obruit unda.
Tandem Dardanias viditque recedere turres,
Pergameumque solum, ventoque agitatus, et atris
Fluctibus, Ismariae pertransiit ora paludis. 220
Postea, Thraeiceus qua nutat culmine celso,
Pangaeus, teretem (misero quae cesset amori)
Phillidis aspexit tumulum, terramque, novenis
Qua vicibus cursasse ferunt, cum Demophoonta
Absentem tristi luctu ploraret amicum, 225
Et nondum Actaeis reducem quereretur Athaenis.
Divitis hinc volucri lapsus per littora cursu
Thessaliae, vidit quas iactat Achaia turres,
Foecundamque virum Phthiam, latasque Mycenas.
Tumque ea quae latices Eurymanthi pascua cingunt, 230
Et Spartam Atridae, pulchris quae clara puellis
Eminet, Eurotaque iacet sub flumine, cernit.
Denique montoso nemori, lucisque carenti
Vicinas miratus erat viridesque Terapnas.
Urbi non aberat longe, placidumque per aequor 235
Vectus mox tetigit tranquillo remige terram,
Et properante manu de proris nauta solutos
Eriecit, fixit nigros in littore funes.
Pura lotus aqua Paris altum littus inibat,
Ibat et ambiguo firmans vestigia gressu, 240
Ne niveas turpi foedaret pulvere plantas,
Neu celer incedens, et pulsans ocyus auram,
Prolixos sineret crispari flamine crines.
Hic circumspectans populi sublimia tecta,
Et modicis spaciis distantia templa deorum, 245
Urbis splendorem advertit, statuamque Minervae
Auratam indigenae. Sed nunc procul inde Hyacinthi
Expressa pavit cupidos in imagine vultus,
Quocum iam puero dum lusit Carneus olim
Phoebus, Amyclaeae timuerunt agmina gentis, 250
Ne Latona Iovi succensens abderet illum.
At Zephyri Phoebus rivales nesciit ignes,
Et iuvenem quanto tum prosequeretur amore.
Terra sed afflicti divi miserata querelam,
Purpureum florem tristi solamen amanti 255
Aedidit, et flori iuvenis cognomen inhaeret.
Iam Paris ante aedes et ad atria stabat Atridae,
Splendidus eximiae divino munere formae.
Non talem peperit prolem Iove pressa Thyone.
O, quamvis genitor fuerit tibi Iupiter ipse, 260
Hoc tamen ut vere dicam permittito, Bacche:
Coelica nam Phrygio radiabat in ore venustas.
Interea thalamis egressa est nescia rerum
Tyndaris, inque suam simul ac descenderat aulam.
Prima ante fores Paridem consistere cernens, 265
Tam pulchrum iuvenem, medias dedixit in aedes
Leniter, et iuxta sese considere iussit,
Qua stabat praefixa recens argentea sedes,
Nec poterunt oculi impleri, neque corda tuendo.
Namque sibi Veneris niveum rebatur alumnum 270
Astare, authorem flammae, thalamique ministrum,
Teligeram tergo dum vidit abesse pharetram.
Saepeque se regem vitis spectare Lyaeum
Credidit, eius erat tam pulchri forma coloris.
Obstupefacta tamen tandem sic ora resolvit: 275
“Hospes, fare precor qua sis de gente profectus,
Nobile dic genus, et patriam. Te plenus honoris
Indicat aspectus regali stemmate natum,
Nec tamen Argivos inter vidisse recordor.
Non te produxit Pylos, et Neleia tellus. 280
Antilochum novi, sed non descendis ab illo.
Nec placidam Phthiam praestantem plebe virili
Incolis, omne quidem novi Aeacidarum,
Qualis sit Peleus, Telamonis gloria quanta,
Patrocli mores, et robora fortis Achilli.” 285
Talibus orabat secretis ignibus usta
Tyndaris, et blandas ita voces reddidit ille:
“Finibus in Phrygiae est (si forte audiveris olim)
Iion. Illius Neptuno iunctus Apollo
Extruxit muros, et agit rex Troicus illic, 290
Qui Iove principium foelix deducit ab alto.
Hic ego praeciopuus civilia cuncta guberno,
Filius et Priami sum multi divitis auri,
Et sum Dardanides, et Dardanus a Iove summo,
O mulier, prognatus erat. Coelestia namque 295
Numina, quantumvis sint immortalia, saepe
Humanas subeunt operas: ita moenia surgunt
Urbis Troianae, nulli peritura sub aevo,
Condita Neptuni magno Phoebique labore.
Ipseque composui rixas litesque dearum, 300
Iusque dedi superis, et me censore petitam
Obtinuit palmam Veneris pulcherrima forma.
Hinc ea iam meritis dignam promisit amicam
Tyndaridem nostris Helenam, sobolemque tonantis,
Quam propter tantos traieci remige fluctus. 305
Nunc igitur liceat thalamos intrare iugales,
Quandoquidem iubet ipsa Venus. Contemnere noli
Me sponsum, magnae monitisque resistere divae.
Quid tibi plura loquar, cum res innotuit omnis?
Ipsa tuum nosti proavis imbellibus ortum 310
Atrida, indignum sociare cubilia tecum,
Argolicas specie quae nuptas unica vincis.
Nam vestrae magis invalidis, membrisque solutis
Informes, vultum referunt plerunque virilem.”
Finerat, nec humo tam sustulit illa venustum 315
Aspectum, perplexa diu, et perculsa stupore.
At vero tandem sic alta silentia rupit:
“O hospes, dudum Neptunia moenia vestrae
Optavi patriae, Phoebique videre labores,
Illaque fragranti viridantia gramine prata, 320
Curvipedes ubi saepe boves curavit Apollo
Solivagus, tutae prope propugnacula Troiae.
Nunc igitur Priami me duc in moenia tecum
E Sparta. Parebo tibi, Venerique benignae
Coniugii dominae, peregrinaque litora visam. 325
Nec facio multi, si me Menelaus in urbe
Noverit Iliaca vestro succumbere voto.”
Cum Paride hac iniit foedus pulcherrima nympha,
Iamque dedit mundo placidam nox atra quietem,
Atque iterum lucem referens Aurora diei, 330
Somni reclusit portas, quarum altera fertur
Cornea, qua veris facilis datur exitus umbris.
Alt’ra sed ex puro est elephanto candida, per quam
In mundum vana emittunt insomnia divi.
Protinus Atridae thalmis Priameius hospes 335
Oebaliam secum transtris abduxit amicam,
Spumigenae laetus promisso munere divae.
Sic Troiam petiit funesti sacrina belli.
Hermione vero, cum noctem Aurora fugasset,
Laxabat peplum ventis, et flebat amore, 340
Deque toris plorans famulantes virgo vocabat,
Oreque lugubri sic est affata puellas:
“Quo mea me (famulae) deserta mater abivit,
Quae mecum thalamo dudum recubabat in uno,
Et placide somnum strato capiebat eodem?” 345
Sic dicit lacrhymans, una lachrymantur et illae,
Unanimesque suam dominam simul undique cingunt,
Talibus et monitis tentant cohibere gementem:
“Sume animos, nec te vesano trade dolori,
Nam tua confestim genetrix illaesa redibit. 350
Nonne vides quantum corrumpis lumina fletu,
Purpureasque genas speciosaque destruis ora?
Per nimios luctus marcescet gratia formae.
Nympharum (fortasse) choros dum sola petivit,
Ignaras vero deflexit tramite plantas, 355
Et nunc Horarum gemebunda perambulat agros,
Aut sedet in terra, campoque moratur aprico.
Et tenerum forsan patrio lotura fluento
Corpus, in Eurotae cunctatur finibus amnis.”
Attamen Hermione moerens ita reddidit illis: 360
“Illa quidem novit montes, et flumina novit,
In pratum (scio) novit iter, placidumque rosetum.
Sed mihi quid, famulae, turbatis talibus aures?
Occubuere astra, in scopulis tamen illa quiescit,
Astraque iam redeunt, nec dum tamen illa reversa est. 365
O quibus in terris, mater, quo monte vagaris?
Te praedam rapuere ferae? Sed et omnis abhorret
Bellua progeniem magni violare tonantis.
An vero in planum cecidisti rupis ab alto,
Per nemus incultum membris in frustra minutis? 370
Ipsa perravi frondosas undique sylvas,
Arboreos lustrans ramos usque ad folia ipsa,
Nec tamen inveni quicquam: sine crimine sylva est.
Sed neque foecundi sacras super enatat undas
Eurotae, posita viridi sub flumine vita. 375
Adde quod in fluviis habitant placidissima turba,
Naiades, haud unquam teneris damnosa puellis.”
Sic, sic ingemuit virgo, collumque reclinans
Incidit in somnum comitem necis. Edidit ambos
Unus enim partus, somnoque necesse videtur 380
Officium fratris natu maioris inire.
Inde genas longis lacrhymis perfusa puella
Tristia saepe gravi claudit lamenta sopore.
Hermione tali cura somnoque sepulta,
Et matrem spectans falsa sub imagine, tristes 385
Effudit quamvis stupefacta irataque voces:
“O mea mater, heri fugiens ex aedibus istis,
Mel somno gravidam in lecto lugere paterno
Cogebas. Quid facerem sic sola relicta?
Quae iuga, quos montes non errabunda petivi? 390
Siccine lascivae quaerebas vincula divae?”
Excipiens contra retulit Menelia coniux:
“Filia, moesta licet, passam infortunia noli
Carpere me matrem: tecta quam fraude petitam
Iamdudum rapuit secum Priameius heros.” 395
Protinus Hermione tristi resoluta sopore
Prosiliit, matremque thoro cum vidit abesse,
Flebilibus magis implevit clamoribus auras:
“O volucres, liquidam qui scinditis aethera pennis,
Istinc, absque mora, celeri tranite volatu 400
Caeruleam in Cretam. Menelao dicite, qualis
Spartanis nuper de finibus advena secum
Splendorem thalami sit depraedatus inique.”
Aurea dum gemitu pulsabat sydera virgo,
Et miseras vana fundebat voce querelas, 405
Per maris Aeolici fluctus, Ciconumque per urbes
Sponsus in Iliacos advexit remige portus
Taenariam sponsam. Sed ab alta regia turri
Dum Cassandra videt succedere sedibus illam
Troianis, solvit preciosum crinibus aurum, 410
Dispersasque comas irato vellicat ungue.
Troia sed expandit stridenti cardine valvas,
Et Paridi laetum cecinit paeana reverso,
Plausibus excipiens civem, authoremque malorum.

Finis