Tessera caerulea - commentariolum. Tessera rubicunda - nota textualis. Tessera viridis - translatio
Filia telluris vetuli pertaesa mariti,
Sed memor Actaei iuvenis, quem deprit, Indo
Praevia deduxit Phaebaeos aequore currus.
Solis ab aspectu cum noctis abire minora
Sydera persensit vigili experrectus Amyntas5
Laetitia, tecto sese vestitus in agros
Extulit; et placida vitrei sub fluminis ora
Dum sedit incoxans, et si quem cernere possit
Quaerit nuens oculis, tandem sibi talia fatur,
Aut gregibus solis, aut auscultante Lycisca:
Quos tandem tulit alba dies! Melligine sparsa
Litera nectareo pectus complevit odore,
Hos tenerum pectus, tristi quod nuper amore
Pene fatigatum, spem vitae abiecerat omnem,
Et certi exitii solatia quaerere coepit.
Tam mihi iucunda est post multos ista dolores
Chartula (namque sinu, cordi vicina ferebat
Carmina) quae, nullam speranti, blanda salutem
Ubertim reficit: timido quam frigida cervo
Flumina, cum nimio pernix efferbuit aestu,
Sectantesque canes longe post terga reliquit
Impiger, et notis audaciter insilit undis.
Hic, hic incipiam dilectae pangere laudes
Phyllidis: ex illis mea surgit prima voluptas,
eius ut ex meritis primo pungebar amore.
O Veneris formose puer, tu rapta Camaenis
Aoniis huc verba refer, dum cantat Amyntas.
Suggere maiores Peneia virgine versus,
Phoebus ut invideat. Nam Phyllis pulchrior illa est,
Lilia quam praestant albucis, mora corumbis.
Ingreditur campos, passo redimita capillo,
Tithoni coniux subito perfusa rubore,
Et mirata comas, caput inter nubila condit.
Dumque suis arvo propiores cernit Eous
Ire iubis radios, ad fulvum respicit axem,
Et nescit liquido num portet in aethere solem,
An subtus videat torrentem lumine terras.
Descensurus erat, si non tenuisset habena.
Dum pia caelicoum de coelo turba tuetur,
Esse suae credunt mensa, quae Mulciber, albo
Incola tum Ponti, contexerat ex elephanto,
Coeruleisque vago collectis aequore gemmis.
Nuncia Iunonis nubes delapsa sub imas
Certius explorat. Frontem videt esse puellae,
Inque superciliis caelestes aspicit arcus
Ex auro totos, qualem venatica diva,
Qualem divus Amor, vel qualem tendit Apollo.
Invidiae reperit causas in utraque figura,
Nec varios iactat nunc amplius ille colores.
Una fuit quondam Veneris, sunt altera Martis.
Et Veneris pacem, Martis facit orbita bellum.
O ego quam misere dolui sub sidere Martis!
At nunc sub Veneris quam laetor sydere foelix!
Post Martem laudo Venerem, post praelia pacem.
Tunc habuisse genas fertur pulcherrima Psyche,
Cum furvo gressum referens Plutonis ab antro,
Laxasset pura preciosum pyxide nymbum
In proprios vultus, quam miserat Orcina diva
Tradendam dominae Charitum. Spirabilis aura
Nubis ab effluxu iucundos traxit odores,
Aemulaque offusum laudabunt astra decorem.
Et gelidis quando lymphis sitientia iunxit
Labra, genis avidi figebant oscula fontes,
Ac si labra forent, aut si nunc usta secundo
Nais Hylam sub aquas iterum prensura fuisse.
Vocem, quae vario gyrantes murmure sphaeras,
Et superat cantu mulcentem flumina cycnum;
Auram, quae myrrham redolet, stactenque suavem,
Et nocuam placido spiramine corrigit aethram;
Oscula, blanditiis qua nullis posse carere
Auguror. O utinam gustare liceret Amyntae,
Antea quam tales mihi fructus Iuppiter ipse
Praeripiat, dignosque aliquo putet esse deorum!
Obductas nivibus qui non pertransiit Alpes,
Quive capistratos nunquam spectavit olores,
A quibus aurato liquidas Cytherea per auras
Pampillo vehitur, cum cincta cupidine multo
In mare Carpathium declivi decidit axe,
Ut mariti Cypriis aris mactentur honores.
Sese bina levant, roseis gemmata papillis:
Esse putes veras coeli terraeque figuras,
Eximia nisi luce polo terraeque praeirent.
Herculeis referant huc eruta ver columnis,
Nam NIHIL est ULTRA, nisi fors intersita vallis
Ducat in Elisii celandas aequoris umbras,
Sub quibus aeterni nascuntur gaudia veris.
Andromedae insignes humeros, Iunonis et ulnas,
Auroraeque manus, et plantas matris aequosae?
Currit in occiduas. Pecudes sub cannea tecta
Dedecuam, Phyllis cantabitur inter eundum.”Purpureis iterum Titam emerserat undis
Et coeli faciem candenti luce rigabat.
Nec mora, dilecta comitatus virgine pastor,
Et gregibus, tumidi scandit fastigia montis.
Qua postquam summo pecudes in culmine sparsas
Aspicit, et cupido decerpere gramina morsu,
Sub viridi fago, largam quae frondibus umbram
Porrexit, recubans cum Phyllidia, talia fatur:
Quamque piis precibus, tensisque ad sydera palmis
Expetii sortes. O albo digna lapillo,
O veneranda dies, lateri quae Phyllida nostro
Nigra serenantem radioso tempora vultu,
Connectis, gravium foelix o victa laborum.
Talis ego tandem laetor, charissima Phylli,
Qualis in optatos advectus navita portus,
Cum longum rapidos spumolsa per aequora flatus
Passa ratis, pontique diu furialibus ausis
Concita, laethalem lateris compagibus imbrem
Hausit, et insani rapuerunt carbasa venti,
Disrupto malo, atque ablatis marmore clavis;
Vel qualis duro qui semina rure colonus
Obruit, et pluvias hybernas horruit expes,
Cum tamen autumnum calidi vis ignea solis
Foecundum referat, creta solidata tenaci
Horrea iam plaustris implet, frugesque reponit.
O fortunatus nimium, bona si sua norit!
Phyllis enim portus sola est, et messis Amyntae.
Iunctis complexu firmemus foedera dextris,
Foedera, quae nullus violabit sortis iniquae
Impetus, aut rectis series annosa dierum
Invida principiis, et quae, si pendula terrae
Decideret moles, puncto fugiatque teneri,
Aut librata ruat totius machina mundi,
Non tamen admittent turpem concussa ruinam.
Unitae coeant manuum sub vincula mentes,
Ut sanctos nequeat nexus abolere vetustas,
Ut laethem nequeat, vel si quid saevius illo.
O pulchella manus, cui certant albida rubris
Marmora tincta notis, o nostros desine paulum
Stringere nervosos digitos. Mea rubora suavis
Mollities domuit; vincor, fortissima Phylli,
Vincor, et in placidum solvuntur lumina fletum,
Qui nisi rore pio crescentes temperet ignes,
Me nova iam periment accensae gaudia flammae.
Attamen, o formosa manus, me perge morando
Stringere: sic etenim victo victoria parta est,
Veraque libertas tam leni compede pressa.
Dum nostram tua palma tenet, tua palma senili
Candidior cigno, tepidis et laevior auris,
Trasadigit levis unda cutem, sensimque calentes
Labitur in venas, et me dulcedine quadam
Afficit insolita totosque effusa per artus
Ereptum curis trahit in sua iura voluptas,
Ut laetum sine te nihil, illatabile tecum
Est nihil, Ad nostros subrident omnia nexus
Suaviter, ut quondam cum multo clara pyropo
Martis in amplexus ibat Vulcania coniux,
Ignotis implens latum fulgoribus orbem.
O caecas nemorum quanta iam luce tenebras
Arcet in aeternam noctem Titanius axis,
Et oculo (mea Phylli) tuo dum colligit ignem!
O quales variant dumeta per aspera cantus
Multisonae volucres, et Olympo murmura miscent,
Dum liquidum pulchris aspectibus aethera mulces!
O quam vernantes Phyllidis ore colores,
In proprios furata sinus, lectissima florum
Agmina componunt! Alborem lilia, nuptae
Chara Iovis, ruboremque rosae, quae Cypridi sacrae,
Calthaque flaventes radios, gratissima soli.
Omnia, qua possunt, nostro gratantur amori
Laetitia, promptosque ferunt in gaudia vultus.
Limulus, insultat per pictos haedus agellos
Passibus obtortis, et torvum bucula taurum
Blanda petit. Tremulis turgescit frondibus arbos,
Gramine prata novo, generosa pampinus uva,
Et tenui latices in arena dulce susurrant,
Insuetumque melos: te, te, dulcissima Phylli,
Terra, polus, fluvii, plantae, pecudesque salutant.
Dumque tuam cupide mirantur singula formam,
Infixis haerent oculis, nequeuntque tuendo
Explere, solitis sed nunc liberrima curis.
In placidos abeunt animos: non semina vermes,
Non cervi metuunt casses, non herba calorem,
Non volucres viscum, non frugibus grandinis ictus.
Talia sollicitis contingunt tempora nautis,
Cum gelido teneros aedit super aequor
Halcyone <et> ponit ventorum protinus iram,
Subsidunt fluctus, Zephyri levis innatat aura
Molle fretum, dirosque coercet carcere ventos
Aeolus, ut placeat tranquilla nepotibus unda.
O istos, mea Phylli, dies, o profer in annos,
Et lustrum ex annis, e lustris secula surgant,
E seclis aevum, nullo numerabile motu,
Ut qui saepe meos olim risere dolores,
Gaudia iam numerent, intabescant videndo.
Ingruit, et subter magalia cedere suadet.”Humentes Aurora polo cum demeret umbras,
Et primo summos aperiret lumine montes,
Phyllida ad quercum. vestigia dictis Amore,
Phyllida nunc animo visuque explorat Amyntas.
Protinus illa, novae tanquam lux alt’ra diei,
Advenit, accleratque gradum, ne fallat amantem.
Mutua in amplexus sinuantia brachia stringunt,
Implicitae ut paribus vites hederaeque lacertis.
Verborumque inopes, oculis gestuque loquuntur
Unos in duplici conclusos pectore sensus.
Sed tandem pastor sic alta silentia rupit:
Propositoque loco molli sedeamus in herba,
Et dulcem solidi frctum testentur amoris
Quae patulae multae pendet ex arbore frondes.
Ah (mea vita) tuis sunt laudibus omnia plena.
Forsan et Herculeos dicar cecinisse triumphos,
Quos nemo tacuit. Meritis cantabo minora,
Phylli, tuis: humiles perstringunt alta poetas.
Tutius ut sileam, ne non probet Attica voces
Incomptas auris, nam non es rustica, Phylli.
Lingua diu nostros animos utrinque reclusit.
Sermonum subeant (Veneris quae tertia tela)
Facta vices: placido simulemus proelia Marte.
Ergo tuus radios in me iaculatur ocellus:
Obvius ardori flamma extorqueat ardor.
Insurgit captura tuam mea dextera dextram,
Insurgat captura meam tua dextera dextram:
Sub specie pugnae manus utraque firmet amorem.
Cumque tuo noster pede pes certamine poscit,
Cumque meo vester pede pes certamine poscat:
Pastorem Phyllis, superet quoque Phyllida pastor.
Luminibus multo dextra nocentior ipsa!
Fulminis in morem, secretis ignibus ossa
Uritis, illaesa quamvis cute: solus Amintas
Vincitur, et solam sequitur victor in nympham.
Indulsisse velis: haec suadent tempora somnos.
Sol etenim coeli medium nunc aureus orbem,
Erigonesque premit spicas, atque ignimicanti
Autumnum radio coquit. Huic argentea cervix
Incumbat femori, et tranquilla oblivia ducat
Pectore suffultum nostro caput: omnia tuta.
Non morsu culices, crabrones, musca, cicada,
Sed non apis stimulo, serpens, aut vespa nocebit.
Si pluvius vortex aut grandinis ingruet horror,
Discutiam furvos arcano carmine nymbos.
Si fera ventorum concurrent murmura, litem
Mulcebo facili cantu, querulisque cicutis.
Ergone tanta suos occasus sydera norunt?
Et fumans operit mundi miracula nubes
Phyllidis illustris oculos? Heu, clara dies.
Lumina praecipue subreptans occulit humor,
Et noctem offendunt, dum non cernuntur, Amyntae.
Nam quod sunt tenebrae, quam verae absentia lucis?
Attamen o somnos in dulces protrahas horas.
Phyllis et a nostro ludetur imaginis umbra,
Endymionaeo paulum devincta sopore.
Interea vigili mirabor caetera sensu,
Quae mea Phyllis habet, nullis obnoxia velis.
Dum nova lacteolos depingit purpura vultus!
Naevulus os decorat, qualem vel Tyndaris olim
Praetulit ore, suo vel qualem Cynthia praefert.
O si sic alias officia nulla iuvaret,
Idalii nostram pueri sequerentur amicam,
Et pro coelesti coleretur numine Phyllis!
Sin mihi vana fides, huc huc Chariteia turba,
Huc ades umbrosi nemoris Feronia custos,
Acribus hanc oculis omnes decernite formam.
Ecce refulgentes per eburnea colla capillos,
Utque comae nulla tegitur porrigine radix.
Ecce genas roseas et honestae frontis honores,
Utque Pyrenaeos albores pectora vincunt.
Ecce manum, mater cui Memnonis invidet alma:
Lacte est candidus, crystalla purior omni.
O me foelicem, quoniam pulcherrima Phyllis.
Phyllidis, et cupido libantem basia labro,
Dividuisque leves efflantem crinibus auras?
Quin etiam, tenui furtim sub veste parantem
Insidiam? Procul o viciosis (improbe) pennis
Teque, tuosque ignes Eoas aufer in oras.
Convenit illa tibi sedes. Nos sub Cynosura
Degimus, et parent Aquiloni littora nostra.
Ille, licet, rigidus, tamen est spiramine molli
Castior, et blando nymphas non decipit ore.
Tu pecudes, herbas, homines genitalibus imples
Seminibus, volucrumque genus, gentemque natanum.
Pergis adhuc (scelerate) peplum tunicamque levare
Virginis incautae? Dabis, o dabis (impie) poenas,
Et vinclis premit in vasto pater Aeolus antro,
Nequitiae, fraudisque reum. Nam regis ad aras
Fundam vota tui, iustis immista querelis.
Impobulus. Mea Phylli, diurnos excute somnos,
Iamque revertamur. Piceis nox advolat alis.”Nunc iterum Titan spumosa cubilia linquens
Hospitis oceani, demptos praesepibus altis
In iuga cogit equos, et pictas indit habenas,
Cum solito mage culta, domi gregibusque relictis
(Nam ruri celebranda aderant solennia festa)
Evocat e tecto dilectum Phyllis Amyntam.
Ingrediuntur agros, iuncti manibusque oculisque,
Inque via, linguas nimius dum prapedit ardor,
Percipiunt mutas millena per oscula voces,
Concertantque animos non vanis prodere signis.
Speluncam tandem, viridi sub culmine montis
Deveniunt, fessique sedent. Tum Phyllis amicum,
Fusa rubore genas, placida sic voce precatur:
Quae sunt illa novae tam mystica somnia Musae
De subito nobis erepti sorte suprema
Sidnaei, quibus et toties Amaryllidis aurem
Oblectare soles, et quae, licet invida, ipse
Laudavit Corydon? Eadem mihi cantet Amyntas.
Si longukm non una dies fortasse laborem
Terminet, in multam noctem, luces sequentes
Porrige. Namquem ihi certum est discedere nusquam,
Dum memoranda suo concluseris omnia fine.”
Dixerat, et laeto pastor sic reddidit ore:
“Cuncta equidem, mea lux, fuerint quaecunque fatebor
Vera tibi: cupioque vagas efferre sub auras
Per somnum suggesta meis oracula Musis,
Conscius ut tantae famae et circumsona ventus
Littora pervolitans, in totum deferat orbem
Sydnaei laudes, qui nostri gloria ruris
Mascula vivus erat, fatoque extinctus iniquo,
Coelorum virtute sua tamen auxit honores.
Incipio, mea Phylli, alto repetenda cothurno
Pandere, deque tuis aderit mihi Phoebus ocellis.“Nuper ut aethereo foeliciter appulit orbi,
Laxa sed ante diem, circumque cruoris Iberi
Fusa notis, validi Sydnaei nobilis umbra,
Divorum placido sonuerunt ampla tumultu
Atria, et insolitum gaudentes, ordine longo
Prodibant animae, et venienti grata canebant.
Ante omnes rutila velatus casside Mavors,
Et crines viridi lauro succinctus Apollo,
Hic vatem, ille ducem charis complectitur ulnis,
Et clarum gemino Phoebaeae frondis honore
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
Constituunt ambo comitem fulgentibus astris.
Iuppiter extemplo superos praecone iubebat
Mercurio laetis preciosas addere vestes
Vultibus, et festis animos aptare futuris,
In quibus hic hospes, dulci sub nectaris haustu,
Imbibere semper mansurae semina vitae.
Ambiguo, cunctis et pulchrior una deabus
Ardet caelicolum turba spectante videri.
Multa movet, mutatque animo, dum saepe veretur,
Ne non antiquae laudetur gratia formae,
Qua sacris olim nemorosae in vallibus Idae
Lascivi Paridis flagantia lumina pavit,
Hesperidumque deis rivalibus abstulit aurum
Iudicio pueri, tacito sed Pleiade natum
Compellat nutu, et submissis vocibus orat:
Noctis in aeternae tenebas, imosque recessus
Tartarei regni; et triplici circundata muro
Ardua qua surgit solido de marmore turris
Inferno fundata Iovi, tu vimine sacro
Occludas aperi portas, expersque timoris
Ingredere in furvos thalamos Iunonis Avernae.
Illi dulciloquo dic blandas ore salutes,
Et quam sublimi in solio Sydnaeus adornet
Sydera, virtutis meri. Dic insuper, almo
Pocula convivae quam numine plena parantur,
In mensis potanda Iovis. Tum denique dic me,
Ut reliquo videar coetu formosior, inter
His quotquot festis aderunt solennibus, unam
Supplicuis illius opem deposcere votis.
Scilicet ut rosea mittat mihi pixida plenam
Nube venustatis, cuius me spiritus afflat,
Et reparet lapsos orisque sinusque decores.
Eia age, pone moras: at cum caput exeris Orco
Sedulus, huc noli primum super alta reverti
Coelestis connexa poli. Nam qua mea Cyprus
Carpathio praecincta mari iacet insula foelix,
Expectabo tuos reditus. Ubi veneris illuc,
Accipies duro non indignanda labori
Praemia: vel nostris cupide libata labellis
Oscula, vel, candore nives qua vincet, amicam.’
Aurea, diffindit nubes. It segnior alis
Eurusque, Zephyrusque, et missum fulmen Olympo.
Taenarias primum fauces, mox intima Laethi
Tartara, postremo Stygii subit ostia Ditis,
Et caligantes nigra formidine torvae
Reginae thalamos, et coelica iussa facessit.
Aurato pampillo, et olore invecta iugali
Tendit iter, Cypriique soli sublimia templa
Fumanti quae thure calent, festina revisit.
Nuper enim ceston propriis oblita sub aris
Liquerat occultum, quo conciliat amores
Illusamque simul gemmis auroque calyptram,
Qua quondam velata caput, rutilosque capillos,
Incendi placido liquentes igne medullas
Armigeri Martis. Postquam iam Cypria tantas
Diva relegit opes seseque ornaverat illis,
Alta iterum secuit veloci nubila curru.
Pennaci volitant pueri circumque supraque,
Parsque rotis instans fluitantes agmine denso,
Et vario cantu applaudunt. Aestate serena
Sic confusa suum cingunt examina regem,
Et rauco sonitu magnum glomerantur in orbem,
Atque per innumeris intextos floribus hortos,
Vel nemus herbosum, vel pascua picta sequuntur.
Caerula de coelo subito cum despicit arva
Divitis oceani, prono delabitur axe.
Nam sub natale cunas invisere ponto
Dudum animo statuit, capitique innexere gemmas
A nitidis omni collectas littore nymphis.
Idalios ultro cycnos glauca excipit alto
Unda sinu, fulvamque dehiscens nudat arenam
Sponte sua, praebetque vias utrinque refusa.
Signaque laetitiae salientibus aequora produnt
Fluctibus, et Veneri donec gratantur alumnae.
Nescio quo praeter solitum rumore feruntur.
Herculeis vicina iacet sub marmore metis,
Continuis tremulum quum fluctibus alluit aequor,
Nulla sed infestans ventorum stamina, rupes.
Cuius in abrupto suspensa, minansque ruinam,
Ponticolum secreta domus, curvamine prono
Paene sub extremam terrae descendit abyssum,
Et praeceps partes sese via findit in ambas.
Ducit, ubi solio residens Saturnus in aureo, ,,
Languida fatali devinctus lumina somno; ,,
Ex Iovis imperiis placido indulgere sopori ,,
Cogitur, et longum pulchro sub carcere dormit. ,,
Coelestes illi volucres hinc inde ministrant ,,
Ambrosias epulas, quarum circumfluus humor ,,
In tenues auras divinum spargit odorem, ,,
Et loca fragranti perfundit proxima nymbo. ,,
Somniat ingenitas species, primordia rerum, ,,
Causarum causas, rationum semina, leges ,,
Parcarum, fati seriem, mentemque tonantis. ,,
Et quaecumque senex somno videt obsitus alto, ,,
Luminis in dias profert Saturnius auras, ,,
Mirandisque modis in res umbracula rerum ,,
Vertit, in effectus mutans insomnia veros. ,,
Clara quiescentem circumdat et ampla corona ,,
Semideum, signisque senem venerantur apertis, ,,
Temporis elapsi memores, aevique prioris, ,,
Cum regeret cunctos aequis hominesque deosque ,,
Legibus, et solido complerit saecula risu, ,,
Ac passim pleno manarat copia cornu. ,,
His quandoque facit tantos solertia motus,
Venturos casus ut Phoebi more loquantur.
Attamen inflantur meliori numinis aestu,
Saturni quando redeunt de sede recentes,
Nitunturque sacro spectata retexere cantu.
Namque deo quoties iucundo pondere nubis
Laethaeae torpent oculi, speculatur in umbris
Quae sint, quae fuerint, et quae ventura trahuntur,
Tantaque dum placido mundi simulacra pererrat
Aspectu, nequeunt expleri corda tuendo
Tam dulces rerum effigies. At quando solutus
Somno, sub lucem de nocte revertitur alta
Nil nisi vana idola videt, caecumque furorem,
Et purae sepelit sub sensu gaudia mentis.
Hic igitur, longos emensa sub aequore tractus,
Desiluit curru Venus, et coelestia cycnis
Pabula suffundens, tepidas detraxit habenas.
Iamque volatilium turba stipante, verendum
Laeta subit tectum, centum sublime columnis,
Ingens, augustum: sacris in postibus arma
Pendebant, malique, ereptaque rostra carinis,
Et tabulae plenae votis, et naufraga vella.
Multaque praeterea fato concessa sinistro
Diis, quibus imperium pelagi: testudine summa
Alterna pictae fulgebant viride conchae,
Punice distinctae fragili, tophoque, hialoque,
Coraliisque, saloque dum crevere, fuerunt
Vimina, sed tacto fiebant aethere saxa.
Denique, flaventi tellus erat humida musco.
Aulae vix aditus gressu Cytheraea tenebat,
Cum subito vitreum linquens longaeva sedile
Obvia processit cano cum coniuge Tethys,
Nereidumque choro, et placido prior aedidit ore:
‘Fare precor, summi pulcherima nata tonantis,
Quae pueros iam causa tuos, aut cuius egentem
Te per tot nubes, per tot vada caerula vexit
In virides istuc, et adesas impete aquarum,
Algentesque domos, et opertas vilibus algis?
Nunquid in aeternos bellum, dirosque tumultus,
Impia caelicolos terrae ciet altera proles?
An veterum surgunt cineres, iraeque gigantum
Sydereos contra patres, coeloque minantur?
Aut his Mulciberum quaeris turbata sub undis?
Dixerat, et blando sic est Erycina sequuta
Leniter alloquio: ‘Non me, charissima Tethy,
Anguipedum cineres emersi funere longo,
Nec nova telluris soboles ultricibus armis
Iam coniurati coelum rescindere fratres
Sollicitam cogunt gelidis succedere regnis:
Non timor ullus agit, non coniugis illa latentis
Cura mei, nec enim Iunoni displicet ultra.
Consiliis istoc, animisque volentibus antrum
Afferor, ut si quid tecum mea vota valebunt,
Lucescam patulo decerptis aequore gemmis,
Cultaque Nereidum vario mea munere forma
Insolitis Phoebi superet fulgoribus astrum.
Me certe nunquam tanti meminisse pigebit
Officii, nec ero divis ingrata marinis.’
Molliter apprensam dextra, viridante locabat
In sella, niveis siccata toralia plantis
Subiiciens, iuxta humili defixa sedili,
Confestim famulis nymphis praecepit, ab omni
Littore stellantes Veneri explorare lapillos.
Haud mora, festinant iussae, rapidisque feruntur
Cursibus, applauso expansis corpore palmis
Certatim ter mille puellae Oceaninae
In mare desiliunt, alternaque brachia iactant,
Inceduntque alacres latum diversa per aequor
Lucentes sub aquis, ut lilia condita vitro.
Aurea nata Iovis, mater paterque deorum
Tethys et Oceanus, Athamantiadesque Palaemon,
Et Thetis, et verax Nereus, Glaucusque biformis,
Totaque coeruleo regnantia numina campo.
Vulcani memorat casum Neptunus acerbum,
Cum rutilo quondam diisectus ab aethere praeceps
In gremium ponti rueret, mollique sub unda
Culparet lachrymans animos odiumque parentis,
Blandis Eurynomes furtim nutritus in ulnis.
Subiungit Phorcus, quam multa sequentibus annis
(Oceani longum speluncis abditus atris)
Puris argenti lamnis, aurique metallo
Munera conflari, dederitque sub aequore divis:
Tithono currum, cui cedant pallida plaustra
Lunae, de nivibus concretis frigore sectum;
Tritoni fulvo conchas ex aere sonantes,
Queis demulceret saevos in littore pisces,
Et satyros traheret, pictasque ad salsa Napaeas;
Doridi coelatas phialas; vatique coronam
Carpathio; et multis preciosa monilia nymphis.
Talia cum placidis repetunt sermonibus illi,
Hospitis in pulchro defixi lumina vultu,
Et Veneri laudant Vulcanum. Sparsa recenti
Numine lascivos Ino ducebat Amores
Antra per, umbrosasque domus, vitreosque recessus
Ac pelagi monstrabat opes, et saxea regna,
Et quae divorum effigies, symulacraque nota,
Maiestate locum, et sacro implevere timore.
Gurgite condit equos, et terra auraque relictis,
Aspergit tremulos radioso lumine fluctus.
Iamque domum redeunt primo sub vespere natae
Doridis, et Veneri collectas undique gazas
Contribuunt humiles, quales aestate serena,
Cum gelidis videant umbris insurgere noctem
Formicae, variis repetunt natalia tecta
Ponderibus laeta: pars arida gramina parvis
Imponunt, pars longo sydere coctis
Frugibus ora implent, aliae marcentia ligni
Frustra trahunt, glebaeque micas, nixuque frequenti
Secretis cumulant advecta cubilibus omnes.
Prima Thoe, Cypri quem nuper legit in oris,
Qualibet aerios referentem parte colores,
Et Lemni tantum rotulis adamanta secandum,
Inclinata caput curvato poplite tradit.
Hinc viridem supplex offert Amathea smaragdum
Littore quaesitum Lybico. Non ille Neronis
Maior erat, stricta in quo spectare solebat
Certantes gladiis, toto mirante theatro.
Tumque aderant Glauceque Thaleiaque Cymodoceque,
Donaque praebebant dudum explorata per altas
Cycladas, Aegaei quas verberat unda fluenti:
Aetiten Glauce, cuius virtute leventur
Praegnantes uteri; beryllum pulchra Thalia,
Mittentem conis radios; et mollis achaten
Cymodoce, qualem Pyrrhus tenuisse refertur,
In quo viva dei cytharam tangentis imago
Emicuit, Musaeque suis insignibus auctae.
Spioque, Protoque, Ianiraque, Dexameneque
Eoi tepida defossos Gangis arena
Attulerunt lapides, almaeque dedere Erycinae:
Chrysolithum Spio, flaventi lumine plenum;
Sardonychem Proto, niveum rubeumque; Ianira
Sapphyrum, rubi similem; formosa pyropum
Dexamine, claro fundentem corpore flammas.
Denique connexas in parva monilia baccas
Dat Galataea deae; ripis Galataea reversa
De Siculis, socio tamen agmine tristior illa,
Et lachrymis suffusa genas, sua munera praebet,
Munera purpureo quaesita sub Acidis amni,
Acidis, ad cuius calamos cantaverat olim,
Acidis, in cuius complexus ire solebat,
Acidis heu, saevo nimium rivale perempti.
Ut sese roseo Palantias extulit ortu,
Dilectam Cyprim fluctu parat ire remenso.
Nempe animo Stygiae missus Iunonis ad arcem
Nuntius, et nubes dudum sperata recursat.
Iamque salutatos vultu verbisque benignis
Deserit illa deos pelagi, blandusque Cupido
Condescens currum, maternos fraenat olores,
Immotisque alis per calles ducit aquosos.
Nereides, formosa cohors, comitantur Amorem,
Atque viam sternunt alacres, et in aequoris alto
Marmore palantes praeludunt. Murmure fluctus
Non tumet Aeolio, nec praeter amabile quicquam
A Iove spiratur, molles currente per undas
Cypride, quae pontum vultu coelumque serenat.
Crisaetes saxum fundo sustollit ab imo,
Et iacet in Cyanen, sed non quasi concita bile.
Ille caput demersa freto fugit ocyius ictum,
Ignaramque doli per alis attrahit Halen
Subter aquam, sociis ridentibus undique nymphis.
In summo fluitat vultu Lyaea supino,
Et digitis geniale sibi circumegit arvum
Ne cupidos ioculo spectanti pascat ocellos
Improba. Cymothoe sese convolvit in orbes
Obliquos. Manibus ferit pedibusque fluentem,
Sed successivis impulsibus Idya. Utroque
Pollice coniuncto, tensisque ad sydera palmis
Pronatat Amphinome, dextraque amplexa sinistum
Bella Pherusa pedem, ponti vada caerula verrit.
Flucticolae vario dum findunt salsa natatu,
Virgineisque leves exercent lusibus undas,
Alma Venus Cyprio statim sub littore cernit
Arcada, laetaturque animo, iustasque puellis
Persolvit grates, atque uda remittet in antra.
Mille venustatum diversis plena figuris,
Quoque animo Veneri Ditis subserviat uxor,
Narrat, et ancipites per tristia regna labores.
Diva aperit, nubisque offluxum pectore et ore
Excipiens, speculum quod secum forte gerebat
Consulit. Utque sibi visa est se pulchrior ipsa,
‘Huius,’ ait, ‘nulla abolescet gratia facti
Temporibus,’ blandisque intersit oscula dictis.
Pritinus aethereum curru conscendit Olympum,
Cumque Cupidinibus sequitur Cyllenia proles.
Quem rector coeli devoverat, ilicet omnes
Conveniunt superi sancta ad coenacula multo
Sydere distincta, et circum longe ordine mensas
Discumbebunt hilares, et foelix inter ovantes
Ex Iovis imperio Sydnaeia considet umbra.
Caelicolae, sint haec soli sollenia nostro
Tempora convivae, cui nos indiximus uni
Hasce dapes: illi dignos meditemur honores.
Ambrosia pastum potemus nectare dulci
Donec terrenas opsonia coelica faeces
Eluerint penitus, tunc ingens cedet in astrum.
Nam matura polum meruit Sidnaeia virtus.’
Divinis epulis, verbisque epularibus implent,
Certatimque novas addunt in praemia dotes.
Iuno propinat in verae plenissima vitae
Pocula; Pallas opes animi, sensusque recentes
Inspirat; capiti radios circumdat Apollo;
Mercurius cytharam digitis, orique loquelam
Sufficit aeterna tinctam dulcedine; numen
Imponit Cybele, Mars indelebile robur.
Talibus ornatum pulcherrima mater Amoris
Vidit et incaluit. Martisque oblita fabrique,
Lactea Siydnaei subiecit brachia collo,
Libavitque genis, oculis, atque oscula labris.
Ridet inhaerentem divorum tota corona,
Dum pater altisonans, ut natae supprimat aestum
Auferri mensas iubet, et diis talia fatur:
Sydnaei dabitur meritis, ea gloria restat
Unica. Stella nova est (animo si forte tenetis)
Iampridem per me sita propter Cassiopaeae
Lucentem cathedram, sphaeraeque infixa supremae,
Dedecus astrologis sciolis, et sontibus horror.
Dum proprium circa centrum gyratur, in illum
Scintillas populum spargit, qui subiacet Arcto.
Utque facem Veneris, tegit hanc quoque lividus albor,
Utque est lucidior, sic est spaciosior omni
Sydere constanti, et flammis aequata secundis.
Huic (ta fata volunt) astro moderabitur hospes
Noster, et exutus mortali nomine, divus
Astrophilus nobis totoque vocabitur orbe.
Militis excipiet votum, vatisque miselli.
Quos habuit semper charos, charissimus ipsis.
Defendetque lares patrios, plenumque salutis
Lumen in augustae gremium diffundet Elisae.’
Iuppiter, et tota divum stipante caterva
Astrophilum nitidae stellae deduxit in altum,
Iussit et aeternos illic regnare per annos.
Occiduos penetrans declivi lampade fluctus,
Quando nostra suos habeant insomnia fines.
Ergo domus libeat gelida de rupe reverti.”Ut lucis nova signa dedit cristata volucris,
Et fulvis ab aquis obryzo concolor auro
Phebus equos retulit, venit cum Phyllide pastor
Vernantes in agros, et procubuere sub alta
Ilice, per clivosa greges arcente Lycisca.
Adversis aluere novos obtutibus ignes,
Dulci rore oculos, blandis subrisubus ora
Impletes, manibusque manus, dum fervidus ille
Virginis in titulos, linguae laxabat habenas:
Dum video claros, nulla tamen arte calippos;
Porrectam frontem spacii clementis; in arcum
Tensa supercilia; exuperantem sydus ocellum;
Pendentem recto nasum; candente rubore
Perfusas genulas; referentia labra pyropum;
Lactea colla; duos niveo sub pectore fixos
Lucentes orbes; fulgentia brachia; dignos
Delphicola digitos; simulantes marmore plantas.
Caetera quantumvis peplo condantur honesto,
Ut nubes operit solem, tamen haec mihi tantos
Inducunt animos, ut agresti cogar avena
Faeminei sexus numerosas pandere laudes.
Foeminea turba? Qua nil ornatius extat
Inter utrumque polum, aut coetus sociare viriles,
Et moestis animis curarum tollere molem
Aptius, et caelo terras aequare supremo.
Forsan et inde fuit, quiod sydere saepe relicto,
Solus in occultas nemorum descenderit umbras
Regnator superum, et nutritas rure puellas
Arserit. Immensum iam fama cucurrit in orbem,
Qualiter ignaram candentis imagine tauri
Luserit Europam ficta, tergoque sedentem
Vexerit ad charas Dictaei littoris oras;
Et Semelen quanto fuerit complexus amore;
Qualis et Asteriem aquilinis presserit alis:
Et quibus insidiis Laedam sub olore fefellit.
Adde quod Antiopam satyri sub nomine foetu
Implevit gemino; et Thebana ex coniuge natum
Noctis opus duplicis, genuit, qui ferret Olimpum.
Turribus inclusam Danaen, frustraque caventi
Captivam patri, preciosum versus in imbrem,
Sollicitam fecit tenera de virgine matrem
Herois, crudae victuri Phorcidis ora,
Andromedaeque suae vitam coelumque daturi.
Aeginaeque duos, ignis sub imagine, natos
In gremio posuit, gemini ne iudicis Orco
Amplius auxilium nigro, legesque deesent.
Parrhasiam falsae pharetra, vultuque Dianae;
Mnemosynen pastor; serpens Deioada lusit:
Tanta Iovi tum cura fuit servire puellis,
Mortalisque frui iucundo foedere nexu.
Sensit affectum, et terrae mirata decorem,
Haesit in humanis, neglecto numine, formis.
Mens erat Aeolia Neptuno virgine rapta,
Cum torvo sese voluit mutare iuvenco;
Cum voti mutatas suis Elateia Coenis
Pro molli strato calidis habuisset arenas;
Cum volucer fiebat equus, pressitque Medusam;
Cum decepit equus Cererem; piscisque Melantho;
Cumque aries alt’ri; cumque altr’i visus Enipeus.
Lumina, quam totum sese sua furta per orbem.
Versus in Eurynomes faciem genetricis, adibat
Pulchram Leucothoen; vultus imitatus aniles,
In proprio Chionem thalamo stupravit; et Issen
Pauperis induta pastoris imagine lusit.
Liber, ut Icariae placidis amplexibus uti
Virginis, et furtim captantem fallere posset.
Et validi Saturnus equi sumpsisse figuram
Fertur, ut Oceani gemino Chirone puellam
Subdolus impleret. Coecique tyrannus Averni
Filiolam Cereris, tenera dum lusit in herba,
Abduxit raptim, quamvis praedone marito
Non rapienda foret, furvoque remenda cubili.
Qui tot, et humanis tam saepe caloribus ardent?
Quid Boream flammas Eumolpide ab Orithyia
Collexisse graves, quamvis modo frigidus esset?
Durus ut ipse silex, si quicquam cernere posset,
Aestum conciperet, blandoque tepesceret igne.
Proxima ad aethereos accidit foemina vultus,
Incenditque virum tacita virtute medullas,
Nec sinit esse rudes animos: multosque per annos
Docta, sibique suae speciei conscia tandem,
Optat habere procos, meritumque expectat honorem.
Haud secus Indorum collecta sub aequore gemma
Lucidulos fundit radios, solemque comantem
Aequat, et ignotis dominum virtutibus augens
A cunctis petitur, sed nullo venditur aere.
Phylli, quid errabit? Divos habuisse nocebit
Authores culpae, et zonam solvisse puellae
Virgineam? Sed eheu, ne rugis corripe frontem:
Tu nymphis melior, divis ego castior illis.
Cum Iovis et Themidis natae labentia noctis
Sydera conspicerent, bifidas fulgentis Olimpi
Reclusere fores, et montis in alta iugosi
Culmina cum gregibus deduxit Phyllida pastor.
Qua postquam solitis haeserunt sedibus ambo,
Ille suam blande sic est affatus amicam:
Quis deus obiecit? Quam, praeter Palladis artes,
Iuncta Dionaeae gravitas Iunonia formae
Arguit humanae soboli praecellere gentis?”
Plura loquuturum dicta intercipit illa:
Scacchidis in campum, tua quas modo dextera finxit
Ingenii solertis ope, quae buxea quanquam
Sunt simulacra, tamen Ditis simulare Iovisque
Praelia dicuntur, nec ineptis aedere signis
Albentes caeli, nigras Erebique cohortes.
Neu pigeat nostros oculos habuisse laboris
Ingenii testes, meritis aut praemia desint:
Tibi cedo tria basia ***. O me.
Suavior ambriosa est, et Paeonia panacaea.
Nunc votis, mea Phylli, tuis, nunc obsequor ultro.
Fac igitur servent commissa fideliter aures
Carmina, nec vanis abeant ludibria ventis
Quae repetam miranda sacrae dictamina Musae.
Effigies rerum post res cantabimus ipsas.
Non prius illuxit, quam decertantia pridem
Sydera virtutes concordi pace ligabant
Oppositas, atque omne novis aspectus astrum
Aurea venturo spondebat tempora seclo.
Vidit, et invidit caeci dominator Averni.
Nec mora, lucifugos ad regia limina coetus
Imperat acciti, dirum dat buccina signum,
Continquoque omnes animis armisque parati
Una adsunt. Stygiusque pater sic ora resolvit:
Per sortes nobis hoc illaetabile claustrum
Invitis tunc esse datum, cum marmora fratri
Neptuno, superumque Iovi dignissimo sedes.
Nos angusta tenet, et luce carentia regna.
Limpida sunt illis immensaque, nec tamen istis
Permittunt animas antris ex ordine fati,
Sed spolio mihi surrepto laetantur uterque.
Fluctibus in mediis Ino, sociusque Palaemon,
Tartara ne subeant, gemini donantur honore
Numinis, in coelis Alcides, Perseus haeret.
Iamque alias Orco lites intendit Olimpus,
Immiscetque recens nympham mortalibus auris
Celestem, sceptrisque iubet foelicibus uti,
Ponticolis cinctam sub classis imagine divis.
Ergone, dum superos auget, divertet ab orbe
Agmina tanta meo? Spes ultima restat in armis.
Viribus incautum coelo detrudere fratrem
Fert animus: suberit mihi lux, illique tenebrae.’
Se proceresque suos duplicique sub ordine ponit.
In primo cuneo Dis et Proserpina partes
Sustentant medias, Plutonem Cerberus, Ate
Reginam antevolat. Mitratus utrinque sacerdos,
Aeacus hinc, Minos illinc consulta ferebat.
Incubus hunc, illum Somnus praecessit eundo.
Ad latus unius Diomedes praesulis haesit,
Nigranti subvectus equo, Nemesisque movebat
Ante equitem gressus, duris armata flagellis.
Ad latus alterius piceum frenebat Achilles
Cornipedem, tergoque ferox instabat amici
Myrmidonis. Tenuere locos munimina bina
Extremos: unum Mortis, custodia cuius
Demandata fuit curae fideique Megaerae,
Parcarumque aliud, cuius Cocytia virgo
Constitit ante fores, atris infecta venenis.
Iuppiter, aequalique ardens concurrere pugna,
Caelicolas totidem cogit, quot conspicit hostes,
Quoque nigri veniunt, hoc cordine collocat albos.
Praecipit ut vigilet Caesar Mavortis ad arcem,
Palladiae praesit turri nymbosus Orion.
Hinc iubet Alciden Hebes, et Persea charae
Andromedae pulchros humeros ac terga tueri,
Officio quamvis equitum fungantur uterque.
Mercurium sacra decorans, Phoebumque tiara,
Mercurio Ioculum, Phaebo praefigit Amorem.
Denique Iunonem medio secum agmine ducens,
Ipse premit calcem Ganimedis, et Iridis illa.
Et fraterna minis miscebant iurgia reges,
Cum subito, Ditem qui nuper ab hoste diremit
Cerberus exiluit, coepitque lacessere pugnam.
Confestim rabido Phrygius puer obvius ibat,
Obiecitque cani medicatam frugibus offam.
Sedibus inde suis bellantum plurima turba
Proripuit sese, et miscebant sanguine campos
Aethereos, donec multa iam fervidus ira
Iuppiter, invisum fratrem populumque nigellum
In solitas umbras flagranti fulmine adegit.
In mare sol abioit, cras dicam caetera, Phylli.”Noster nunc iterum nitidis afflatus horizon
Aurorae pallebat equis, quando pedepressim,
Cum pastore suo Phyllis, cum Phyllide pastor,
Sese amplexantes ibant in montis acumen
Umbriferi, qua fons illimi lucidus unda,
Transiliens humilem muscosae marginis oram,
Flumine declivi subiectos potat agellos.
Ille in tenero, quem proximus humor alebat,
Cespite subnixi, blandos meditantur amores.
Plurima sic autem post ocula fatur Amyntas:
Cingis? Orontaeo vel cur non fragrat odore
Ille tui capitis radius, sol aureus ille?
Laetitiis sunt ista meis, sunt ista triumpho
Tempora danda tuo. Sumus o iam terque quaterque
Foelices ambo, post multos nostra labores
Messis adest: festae celebremus lucis honorem.
In Veneris laudes, in laudem dulcis Amoris,
Carmen amaebaeum placida cantemus avena.
Ecce tuis etenim sub ocellis ipse Cupido
Armatus sedet, et nostris sermonibus aures
Advertit vigiles. O ne succenseat, illi
Emeritas grato solvamus murmure laudes.
Hic hoc ad puros latices rupemque sonantem
Ponamus virides congestis frondibus aras,
Libatis hinc inde rosis, et thura Sabaeo.
Nam mea quis levibus flammis praecordia torquet
Ruris inurbanos docuit dediscere mores,
Altaque vota sequi, nisi tu, formose Cupido?
Quis ductare choros agiles, ceraque cicutas
Nectere multiformes, et degustare bicorni
Stagna retenta iugo, nisi tu, mitissime dive?
Quis fletum risu, risum confundere fletu,
Et gemitu preculas, precibusque gementia verba
Commiscere simul, nisi tu, pharetrate puelle?
Quis cunctas longe superantem Phylida nymphas
Officiis mulcere meis, vitaeque beatae
Esse in deliciis, nisi tu, blandissime Amorum?
O celeres afferto manus, volasque, precesque.
Heu sero: nam tela excussit ocellis
In mea labra puer, tua dum mora concitat iras.
Et licet insonti nocet, inculpabilis ille est.
Nam quia cor unum nobis videt esse duobus,
Me ferit, ut nostro tu sis affecta dolore.
O mihi, Phylli (precor), vulnus, tibi tolle dolorem,
Centum suaviolis: ea confert sola medela.
Times? Fictumque putas quem conqueror ictum,
Inque tuis oculis nullum considere numen?
Inspice fontis aquas, ut propria lumina divum
Agnoscant in se firmissima regna tenentem.
Attamen o vitreas lymphas absiste tueri,
Ne fortasse tuos in se quoque tela per orbes
Ingerat ille deus. Narcissi forma peribat,
Cum propriis per aquas oculis amorem.
Infractos radios transfert, quia mollior unda;
Et fortes, quoniam rectos; testabitur illa,
Thyodamantaeum iuvenem quae traxit in amnem.”
Sanus eris.
Nunc omnis tumidi lenitur vulneris ira
Centum suaviolis. At claudam lumina posthac,
Amplius a nobis in te ne saeviat ales
Idalius.” Facili sed voce precatur Amyntas:
Sint potius sine sole dies, sine sydere noctes.
Nam lucem tua lux, atrasque illuminat umbras.
O mea continuis pungantur labri sagittis,
Ut mihi continuis tollant tua labra dolorem
Basiolis istic vita iuvat, sic dulce perire.
Dum tecum viridante toro procumbit Amyntas,
Observans pulchros oculos, atque ora loquentis,
O quis mortalis, quis me foelicior uno?
Num cane qui timidam leporem sectatur odore,
Vel tendit volucri laqueos, aut retia cervis?
Incertis inhiant, certis insistit Amyntas.
Num qui civiles operas exercet? At illum
Curae semper agunt, dum semper ludit Amyntas.
Num fragili cymba qui ditos currit ad Indos?
Saxa, solum, ventos pavet; est securus Amyntas.
Num qui dinumerat multos ex foenore nummos,
Aut qui viscereis dapibus studet? Aret uterque,
Hic morbo, ille metu; valet atque quiescit Amintas.
Num qui militiam colit, et certamine gaudet?
Sanguineas habet ille manus; est purus Amyntas.
Num clamosa foro qui miscet iurgia? Lingua
Venali loquitur; loquitur quod sentit Amyntas.
Num medicus? Vel sacra quatit qui pulpita? Recte his
Multa monens, perpauca facit quae consona recto;
Ille impune necat, sed utrumque horrescit Amyntas.
Num qui principibus simulatur, splendidus ostro
Aulicus? Invidia subit ora, trucesque procellas;
Improbuli morsum livoris nescit Amyntas.
Num qui sceptra tenet, leges dictatque popello?
Si pius est, plebi servit; sin impius, odit.
Non odit populum, populo neque servit Amyntas.
O quis mortalis, qius me foelicior uno?
In tegetes (Phylli) geminum ducamus ovile.”Phoebus horizontem radianti illuserat auro,
Cum vacuis teneros inspersit vallibus agnos
Phyllis, et annosas immiscuit ille bidentes,
Phyllida qui solam, quem solum Phyllis honorat.
Cumque sua postquam fidus consedit Amyntas
Herbis in rudibus, patulae sub tegmine fagi,
Talia verba refert: “Istic in vallibus olim
Excepit voces hominum resonabilis Eccho,
Et responsa dedit. Magno clamore puellam
Compellare libet, teque auscultante, loquelas
Permutare, iugum nisi forte recessit in altum.
AM. Audi, nata, precor, Iunonis, iamque iocosos
Hic ad sermones paulum coeamus. ECCHO Eamus.
AM. In silvas? Illic me cras, formosula diva,
Invenes. EC. Venias? AM. Veniam cum Phyllide nostra,
Cui tam charus ego, cuius quoque sum studiosus.
EC. O sus. AM. Tantilli facis illam, quae mihi tanti?
Quae ruris nostri flos est pulcherrimus. EC. Imus.
AM. Non sum Narcissus, qui Phyllida laudo; nec eius
Laudibus invideo. EC. Video. AM. Tibi quis furor ergo
Suadet, ut imminuas nostrae praeconia nymphae,
Quae tam lucibilis? EC. Bilis. AM. Ducentia bilem
Ebive, dilectae toto iam rure puellae
Ne desint laudes. EC. Sint laudes. AM. Nempe sagacis
Plena est ingenii, virtutis plena supernae,
Splendorisque novi. EC. Novi. AM. Si Phyllis obiret,
O quanti cumulo promerere doloris! EC. Oloris.
AM. Inque meam tantos tibi quid suffecit amores?
EC. Mores. AM. O recte: sed Palladis insuper artes
Sunt illi insertae. EC. Certe. AM. Venerisque decora
Est illi facies. EC. Acies. AM. O virgo sonora,
Illis de facibus nihil ultra (quaeso) loquare.
EC. Quare? AM. Cum primos ex illis ignibus in me
Incautum radios excusserat... EC. Usserat. AM. Eheu,
Incalui infoelix. EC. Foelix. AM. Iam, terque quaterque
Cum mihi sustulerit quae plurima taedia saevo
Sunt in amore... EC. Morae. AM. Sed felicior ecquis
Vivet, in uxorem cum Phyllida duxero? EC. Sero.
AM. Immo secunda prius non orbem luna retexet...
EC. Texet. AM. Quam nostris sese sponsa lacertis
Insinuabit? EC. Abit. AM. Quo? Vel quid coget abire?
EC. Irae. AM. Succensens mater mihi subtrahet illam,
Aut pater? EC. Ater. AM. Ab hac discedet candida Phillis
Vita? EC. Ita. AM. Dic, oro, mox foedera nostra relinquet?
EC. Linquet. AM. Et orbatum tam clari lumine solis
Me fore reris? EC. Eris. AM. Mendax et garrula vates,
Abde caput sylvis, ego dum bona fata subibo.
EC. Ibo. AM. Cumque tuo pereas, malesana, furore.
Te mihi surripiet, vel me tibi tetrica Parca?
Ah sancti superi, Venus alma, iocose Cupido,
Tu quoque, dulcis Hymen, et tu quoque, pronuba Iuno,
Hoc nobis prohibete malum. Quid prosit Averno
Fauce immaturas avida si devoret umbras?
Nostra virescenti sese non exerit herba
Messis, et in crudas segetes immittere falcem
Est summa impietas. At fatum Iuppiter aequus
Dirigit. O, animos igitur (formosa) resume
Impavidos, libeatque dies insumere lusu.
Omnia nobiscum laetantur, et omnia nostris
Gratantur ioculis, ut possunt: lumine Titan
Insolito, coelum sudo, sufflantibus aura
Molliculis, tremulo folio nemus, herba virore,
Balatu pecudes, gibossis flumina bullis,
Arguto strepitu volucres, subsultibus haedi,
Vespa gravi bombo, leniori murmure musca,
Rana coaxando, culices mussante choraea,
Innocui colubri sibilis, armenta boatu.
Omnia quid repetam? Resonant arbusta cicadis;
Quae si sectilium numeros augnt, tamen olim
Appellavit eas Boeoticus orbis Hyantes,
Cum non exuerant humani corporis artus.
Vixerunt hilares, et in vallibus illis
Agricolae bifidum quae sacri montis acumen
Suspiciunt. At Pierias cum forte sorores
Audissent iuxta facundum Phocidos amnem,
Tantus eos stimulavit amor, doctaeque Camoenae
Et placidi cantus, totos Heliconis ad undas
Ut tererent menses, et tandem cantibus ipsi
Obstreperent Phoebo rudibus, rudibusque Camoenis,
Immemores sortisque suae, rurisque colendi.
Bruma sed atroci cum ninguida saeviit Austro,
In casulam redeunt, ex alto colle coacti
Frigore. Qua postquam modico restinguere victu
Urgentem voluere famem, Cerealia ruri
Dona deesse vident, nec onustos messibus agros.
Quid faciant? Lugent, et dum furit ardor edendi,
Desidio meminere suo, Musasque sequutos
Poenitet. At miseris illae cultoribus adsunt,
Neve perire sinant, mutant in morte figuram.
Omnibus in callum creverunt labra, nec ore
Amplius utuntur: sub pectore fistula pendet,
Aedere qua possunt voces, et lambere rorem.
Crura ulnaque simul nodis coniuncta, plicatas
Incoxas abeunt, et spina crate tenentur.
Mensibus aestivis antiquo more canentes
Saltillant, fugiuntque, gelu redeunte, sub antra.
Quodque canant citius, nymphae dixere cicadas
(Hei mihi, quod taxet miseros haec fabula vates!)
Finis
