Tessera caerulea - commentariolum. Tessera rubicunda - nota textualis. Tessera viridis - translatio
AMINTAE GAUDIA
ILLUSTRISSIMAE HEROINAE OMNIBUS ET ANIMI ET CORPORIS DOTIBUS ORNATISSIMAE, MARIAE PENBROKIAE COMITISSAE
aurigera stirpe prognata Delia; Sydnaei vatis Apollinei genuina 
soror; alma literatum parens, ad cuius immaculates amplexus, confugit virtus, barbarici et ignorantiae impetu violata, ut olim a Threicio tyranno Philomela; poetarum nostri temporis, ingeniorumque omnium foelicissime pullulantium Musa; dia proles, quae iam rudi calamo spiritus infundis elati furoris, quibus ipse misellus plus mihi videor praestare posse, quam cruda nostra indoles proferre solet: dignare posthumo huic Amyntae, ut tuo adoptivo filio patrocinari, eoque magis quod moribundus pater, illius tutelam humillime tibi legaverat. Et licet illustre nomen tuum non solum apud nos, sed exteras etiam nationes, latius propagatum est, quam aut unquam possit aeruginosa temporis vetustate aboleri, aut mortalium encomus augeri, (quomodo enim quicquam possit esse infinito plus?) — multorum tamen Famaenis, quasi siderum diademate
redimita Ariadne, noli hunc purum Phoebi sacerdotem, stellam alteram coronae tuae largientem, aspernari: sed animi candore, quem
sator hominum atque deorum, Iupiter, praenobili familae tuae quasi haereditarium alligavit, accipe et tuere. Sic nos, quorum opes tenuissimae, littorea sunt myrtus Veneris, nymphaeque Peneiae semper virens coma, prima quaque poematis pagina te Musarum dominam
in auxilium invocabimus: tua denique virtus, quae virtutem ipsam, ipsam quoque aeternitatem superabit.
Honoris tuae studiosissimus
C. M.
Ruris deliciae, rerum pulcherrima, Philli,
Hos oculis dignare tuis, lectosque tenello
Abde sinu versus, humilis quos mittit Amintas,
Primitias mundi iecoris, timidaeque Caemaenae.
Ducere, ter quinos natus, non amplius, annos,
Pellibus indutus, pedo munitus acerno,
Stipatus catulo, pera succinctus agresti,
Sed pecudum prorsus, nec non ignarus amoris,
Amplexu, quamvis puerum, pastoria turba
Comiter excepit, rurisque arcana docebant:
Affectos curare greges, includere septo;
Temporibus tondere suis; veniente procella,
Cogere sub platanum; vulpes arcere luposque;
Noscere stellarum cursus; festisque diebus
Ad laeves numeros cannas inflare palustres,
Et pedibus choreas in picto plaudere prato.
Quid non perdidici, quam non sanare medullam
Insanae Veneris bibulo quae lambitur igne?
Femineas tandem caelo referente Calendas
Dilecta, quod moris erat, sua quisque puellae
Munera praebebat, viridi qua forte sedebant
Omnes in ripa cupidae, genualia primum
Byssina poplitibus Chlorae subnexuit Aegon,
Subducta leviter palla, quam fortiter ipsa,
Sed placide, pressit, roseo perfusa rubore.
Flammeolum Dryadi, misere quam deperet, offert
Tityrus, ut sortis non irrita signa futurae
Cum sponsos thalamos olim matura subibit.
Imponit Clytiae Meliboei dextra corollam
Implicitam calthis, ut nomen flore figuret,
Seque sequi Clytien, ut solis caltha decorem.
Dat xenium Glycerae Mopsus, Venulaeque Menalcas,
Atque aliis alii: sed quae mortalibus unquam
Tanta fuit curis non intermissa voluptas?
Faustulus et Corydon, ambo foelicibus orti
Principiis, ambo fortes, virtutibus ambo
Tincti diversis, iisdem sed amoribus ambo
Igniti, rixas audent litesque ciere,
Phyllida dum laudant, dum te, formosula Phylli,
Iste manu gemmam tibi praetulit, ille catellam
Arte laboratam mira. Tu munus utrumque
Anxia dum renuis, ne protinus aemula virtus
Crescat in invidiam, verbis et cerbere certant
Rivales; clamant socios; amor arma ministrat.
Pallida surgebas, memini, pallere decebat.
Suadebas pacem precibus lachrymis, sed illi
Immoti precibus lachrymisque in proelia pergunt,
Barbara progenies. Mea tum praecordia movit
Irarum subitus, vel amoris conscius ardor.
Insilui turbis, et Martem Marte lacessens,
Mox initum fregi bellum monitis minisque.
Tu mihi tum, Phylli, pro pacis munere blandas
Solvisti grates: utinam non grata fuisses,
Aut mihi non illa peperissem bella quiete.
Nam geminos illic postquam tua lumina soles
Conspexi propior, sensique benigna loquentem,
Haec oculis adeo placuerunt, auribus illa,
Ut medium diros agerent in pectus amores
Utraque. Me miserum, nisi tu soleris Amintam,
Quem puerum pueri laethalis pertulit arcus!
Prima mihi (sensi) passos subiere per orbes
In iecur incautum, sed spicula proxima cordis
In centrum cupidas venerunt missa per aures.
Heu, geminae quantum mutatus arundinis ictu,
Dissimilique mei studia in contraria curro!
Mens incerta: spei timor est, pudor hostis amoris,
Diversum rapior, constans in Phyllide sola.
Da veniam, simulare novus non novit amator.
Dum vigilo, Phyllis, dum somno, Phyllis oberrat,
Et mihi, quicquid agam, leges, candida Philli,
Aspectu das una tuo. Si fronte serena
Me reliquos inter pastores blanda salutas
Laeta mihi fingo ventura tempora messis,
Foelicem spes ipsa facit. Si nubila vultum
Ruga notat, paveo trepidus, victusque dolore
In laticem fletu, gemituque resolvor in auram.
Attamen ignavus molli ne dicar Amori
Cedere, nec paulum primis obsistere telis,
Saepe meo prudens inieci vincla furori.
Et fluctum flammis. Nam me mihi pluribus ipse
Culpavi monitis, memori de pectore ducens
Pharmaca, quae nostris annalibus insita pridem
Ad seras multa voluissem nocte lucernas:
Quam Veneris sit acerba fames; quam certus amoris
Praecursor luxus; quam lubrica forma puellis;
Quam sint imbelles oculi, cum bella pererrent;
Syrenum cantus patulas quam mulceat aures.
Hinc Venerem coepi, duro luxumque labori
Subdere; Philli, tuos radios (ignosce fatenti)
Ut fugerem, solus sylvas habitare silentes,
Et furvum teneris oculis praetendere velum;
Neve tuas caperent voces, occludere cera
Sollicitas aures, ut quondam cautus Ulysses,
Cum nocuas legeret properato remige terras.
Omnia nequicquam fortior omnibus una.
Hoc igitur, Phylli, te supplex deprecor unum,
Ut quod fecit amor vulnus, sanetur amore,
Et mihi quod Mysiae rectori Pelias hasta.
Namque ut sola noces, poteris sic sola mederi.AMINTAS PHYLLIDI EPISTOLA SECUNDA
Siccine, Philli, meos potuisti mente manuque
Crudeli versus rapidis committere ventis
Illectos, lacerosque? Manus tua mitior esset,
Ut nive candidior, lanaque est mollior omni.
Siccine longaevo convitia dicere Mopso,
Cum tibi deferret synceri pignus amoris,
Et, laudes testata tuas, tam blanda miselli
Carmina (si nomen pateris) pastoris Amyntae?
Siccine me quondam ne mittam plura vetare,
Quem ferus urget Amor, nulla qui lege tenetur,
Et tuus audacem vultus iubet esse poetam.
Qui vel ab Ioniis petris extorqueat ipsi
Dignandos Phoebo numeros, Phoebique sorori?
Quid tibi tam dulci biles insevet amaras?
Displicuit Mopsus, linguae suspectus apertae,
Utpote celandos qui prodere posset amores?
Omnia quae mittam posthac mea dextera tradet:
Muta manus clausis feret internuncia chartis,
Nesciat ut nostros Coridon et Faustulus ignes,
Dum matura suas falces haec messis habebit,
Et mihi foelices implebis nupta lacertos.
Sin ea mutabant animum quae torva sub illo
Tempore non laetis fulgebant ignibus astra,
Nunc cudo meliore hora, tradoque Camaenas.
Perlege, Phylli, precor. Quid enim legisse nocebit?
Hic nihil invenies, nisi quod tua lumina vulnus
Infligunt puero, dum te miratur, Amyntae,
Aut quos aegra mali parit impacientia questus.
Tollere si nolis, tamen aspice quas tua poenas
Imposuit facies insonti, sit nisi crimen
Purus amor: minima est pietas, audire querentem
Quem iubet officium, cum laeseris ipsa, iuvare.
Non est cur metuas: solum iam scribere possum
Quod simplex et honestus amor suggessit amanti.
Hic etenim calamus, qui nostri pectoris index,
Nuper ab aligeri pennis delapsus Amoris
(Nescio quo casu, si non deus ille volebat),
Venit in hos digitos, ne penna deesset Amyntae
Aurea, Castalio semper quae plena liquore
Phillidis aeternas posset depingere laudes.
Ergo meos avida versus iam luce pererra,
Non sum, Cydippe fallax quod Acontius olim,
Artis vi ignaram doceat mea littera sacrum
Testari sanctae nomen numenque Dianae,
Elusamque malis invite cedere votis:
Ah pereat, falsa qui vincit fraude puellam!
Nec sum Demophoon, quanquam tu bellula Phyllis.
Anglica Threiciam quantum tu Phyllida Phyllis
Praecurris roseisque genis, castoque pudore.
Ille meo tantum cedit periurius amori,
Et fidei, nullas quae novit pura lituras.
Candorem mea vita refert, et mollior aetas,
Nudaque simplicitas, verbis inimica dolosis.
O, igitur liceat miserandi pectoris aestum,
Et modico latum quod crescit tempore vulnus,
Pandere! Ni videas, morbum qui tollere possis!
Et quis opem laeso praestet, nisi Phyllis, Amyntae,
Sola suis oculis ubi laedit Phyllis Amyntam?
Hostis es, et medicus: sed non eris amplius hostis,
Cum pia non renues misero conferre salutem.
Diceris potius vitae pars altera nostrae,
Et bona pars animae, vel si quid charius illa.
Tralucens, o Phylli, utinam iam pectus haberem,
Eius ut in medio, tanquam sub flumine, vultus
Intueare tuos, et lucida sydera longe
Vincentes oculos. Illic tua dulcis imago
Considet, et solio regnat sublimis in alto,
Affectusque meos, ut nutu Iuppiter astra
Dirigit aspectu solo, legesque ministrat.
Quas ubi rescierit, totus mirabitur orbis.
Si nutu cerebrum mihi pulsas, arma capessit
Ille, tuo lateri semper qui servus adhaeret.
Imperiosus Amor, telis qui mollibus iram
Cum pepulit, rectae rationis iura subintrans,
Arbitrium subigit, duris vincitque cathenis.
Si sedem cordis, sedem descendit in illam
Imperiosus Amor, variosque in mutua motus
Vulnera succendit, vincant ut gaudia luctum,
Gaudia mox luctus; superet spes alma timorem,
Spemque timor, subeatque vices mutabile bellum.
Si iecur, heu, iecoris partes diffusus in omnes
Imperiosus Amor, quae sunt sibi debita regna
Improbus excindit ferro, flammisque perurit;
In facibus gestat flammas, in arundine ferrum.
Si fibras pulmonis, eo se praepete cursu
Imperiosus Amor confert, gemitusque procellis
Nititur assiduis turbatam rumpere molem.
Si splenem, spleni placida sub imagine risum
Imperiosus Amor subdit, tollitque cacchinum
Ipsis vel satyris dignum, levibusque Napaeis.
Si linguam aut oculos, illuc se protinus effert
Imperiosus Amor, linguae mellitaque verba
Sufficit, aut acri conditas felle querelas,
Et lachrymas oculis, sed non quae semper eundem
Testentur sensum: luctus et gaudia monstrant.
Quae foret impietas, mihi non succurrere laeso?
Heu, tua (Philli) meis concedat amoribus ira:
Quam rapuit facies, reddat vox blanda salutem.
Sum foelix, tu si facilis; su dura, misellus.Ne dubio foveam plures sub pectore poenas,
Ad mihi crescentes responde, Phylli, timores.
Prima sit ista, meo morbo quam lingua salutem
Adferet, aut blando si non sum murmure dignus,
Vel pudor impediet (nam quam sis, Phylli, modesta,
Quis non agnovit?) tacitis intexe tabellis:
Nulla verecundos admittunt scripta rubores.
Cum mea iamdudum submissa carmina voce
Et quali facie, gestuque decebat amantem.,
Offerem supplex, lachrymas fusuras obortas
Speque metuque tui, premeret nisi firmior aetas.
Cur tibi mutato salientes ore colores
Alternas habuere vices, et mutua bella?
Saepe quidem similes eclyptica luna labores
Sustinet, atque subit turbatos anxia vultus,
A Phoebi radiis terrae dum pellitur umbra.
Num Corydon Phoebus, num Faustulus esse videtur?
Meque putas umbram, quae te secernit ab illis?
Succensesque meis, ut terrae Cynthia flammis?
Sum nimis infoelix, si non tibi charus Amyntas.
An potius tanto mea te praesentia movit
Affectu subito varios ut forma colores
Indueret, vultuque animus se proderet ipso?
Sum foelix nimium, tibi si tam charus Amyntas.
Sin ita charus eram, quare, quae dona ferebam
Vix accepisti, precibus votisque coacta,
Quae doceant etiam rabidas manuescere tyrgres?
Verus amor, proprio motu flammatus, in altum
Fervidus erumpit, nec votis indiget ullis:
Fastosus cedit meritis, et rusticus ardor.
Cur manus intremuit, ventis ut fraxina virga,
Cum nostri sero caperet rude carmen amoris?
Ad chartas cur nulla meas responsa ferebas?
Cur, ubi cepisses, vertebas terga roganti
Saepius ut legeres? Vel quid tam praepete cursu
Te pavidam subito nostris subduxit ocellis?
Nunquid blanda meae timuisti murmura Musae?
Pura manus scripsit, calamus quoque purior illa;
Purior ambobus rexit calamumque manumque
Artis inops animus: fraudes nescit et horret.
Namque meos sensus, Veneris non ille Cupido,
Cuius ad infandos impellunt arma furores,
Sed novus urget Amor, viciosi criminis expers,
Ignibus ut coctum fulget sine sordibus aurum.
At mihi cum primum traiecit arundine pectus,
Credebam (fateor) lasciva Cupidinis esse
Vulnera, sed certe meliori numine tangor,
Ut sacrit tandem docet experientia morbi.
Accipe, Phylli, meo quam sit vesanus Amori
Impar Amor: fortasse novas mirabere flammas.
Ille fuit Veneris, Virtutis filius iste;
Pluribus ille satis notus, non pluribus iste;
Ille iecur nigrum, mentes hic dirigit albas;
Ille citis fertur pennis, gaudetque rapina,
Hic niveo portatur equo, candoris amicus.
Ille sui nudas sceleris dat signa, sed iste
Vestibus induitur, ne non videatur honestus.
Ille feros piceo velamine contegit orbes
Improbus, ut Sortis mores imitetur inertes,
Innocuous homines rotula quae punit iniqua.
Hic rerum modos oculis scrutatur apertis
Sedulus. Astraeae mores imitatus, et aequis
Legibus ad lances expendit singula rectas.
Ille duas dextra, totidem gerit iste sagittas;
Ille faces laeva, laeva praetendit et iste;
Dissimiles sed uterque faces, variasque sagittas.
Illis in facibus fumus, sacer ignis in istis.
Ille quibus figit, duros facit una dolores,
Altera detectos animos, quibus utitur iste,
Alt’ra ferit zelo, ferit alt’ra sagitta timore.
Os illi verbis, implentur lumina telis;
Verbis molitur pacem, telis grave bellum;
Pace dolos, bello vires exercet acerbas;
Utque dolis animos mactat, sic viribus artus.
Hic verbum gerit ore, oculo faecundat olivam;
Verbis officium, pacem designat oliva:
Officio ciet affectum, date pace quietem,
Et beat affectu mentes, et membra quiete.
Hi mores, haec forma mei, quo pungor, Amoris;
Quique tuae iussit virtutis pangere laudem,
Et placidi vultus miros ambire decores,
Sed licitis utrumque modis, utrumque decenter.
Ergo, Phylli, meos alienis ignibus ignes
Praefer, et ex mentis merito tractetur Amyntas.
Fautsulus alterius nomen cantavit amicae,
Atque suum Florae caulis inclusit ovile.
Phillida semper ego veneror, cano Phyllida solam,
Atque tuo nostrae pecudes famulantur ovili.
Rusticus est Corydon, rudibusque susurrat avenis
Indoctum blesumque melos, inamabile carmen,
Indignumque tuas sonitu quod verberet aures.
Est mihi septeno pertusa foramine canna,
Quae trahit huc satyros, Charitesque, levesque Napaeas,
Ut tua mirentur, quae vincunt lumina solem.
Faustulus albenti canos e vertice crines
Forsicibus vellit, senii ne tangere limen,
Dicaturque tuis indignior esse lacertis.
Verum nostra tuis aetatula convenit annis,
Et mihi vix prima tegitur lanugine mala:
Imponit Corydon leges, tibi servit Amintas.
Plura quid enumerem, quibus est mihi Faustulus impar,
Et Corydon impar? Digno da praemia, Phylli.Quod (mea vita) meas tandem legisse Camaenas,
Teque piis precibus non succensere fateris,
O laetor, totoque libens iam pectore grator.
Haec linguae vox prima tuae dedit aurea vitam;
Proxima dat mortem, qua te teretesque sagittas
Inquis, et insanos nescire Cupidinis ignes.
O utinam subito telis affligat utrisque,
Exurat flammis, et arundine figat acuta!
Sed, quem percupias, solum praefigat Amyntam.
Ut redames, Veneri fundam non frigida verba,
Sanctaque supplicibus coniungam munera votis:
Lacteolas, quarum pennis sit vecta, columbas;
Intextam nitidis gemmis auroque calyptram,
Qua caput exornet; plenos violisque rosisque
Vimineos calathos, galeae quas Martis ahenae
Inferat, antiqui non vanum pignus amoris.
Quin etiam Veneris nato pia dona dabuntur,
Ut miserans nostris dignetur adesse rogatis.
Illius, gemino geminus cum passere turtur,
Et iecoris pars una mei ponetur ad aras.
Si, quod saepe solet, nemorum Latonia custos
Sectantem nymphas puerum, ioculosque cientem
Lascivos, laqueis sub fronde latentibus alta
Nunc iterum cepit, Veneri nudumque remisit,
Ereptis illi pennis veloque nigello,
Et faculis, arcu, calamis, pictaque pharetra,
Ne tamen exutus telis alisque Cupido,
Nulla tuis absens infigat spicula costis,
Alas, tela, faces, pharetram, velamen, et arcum,
Ille restituam, nostraque iuvabitur arte.
Ex oculis, mea Phylli, tui nova spicula sumet:
Nam nisi sub tanta latitarent luce sagittae,
Unde mihi fecit plagas aspectus hiulcas?
A pedibus, mea Phylli, tuis talaria sumet;
Nam nisi bina pedes abeuntes cingeret ala,
Qui fugeres, ventis levior, pastoria vota?
Et pharetram, mea Philli, tuo de pectore sumet:
Nam quid candidius, quid tralucentius illo,
Cuius crystallum superat compactior unda?
Haec tu, Philli, dabis; quae desunt, addet Amyntas.
Arcus ne desit, sinuosos tendet in arcus
Brachia nostra, tui quae sunt cupidissima, Philli,
Et te quae ferient prae cunctis, Phylli, puellis.
Velum ne desit, capiet mea lumina velum
Quod densis operit lachrymarum nubibus atrum,
Ut nullas a te videat, mea Phylli, puellas.
Ne faculae desint, faculas ex pectore nostro
Colliget, aeternus quod Phyllide pascitur ignis
Cuius imago mihi post nullas chara puellas.
His alis, telis, pharetra, velamine, flammis
Elato ducet claros de corde triumphos.
Nam quae taela tuus divo suggessit ocellus,
Ulnis missa meis, nervum sed Amore trahente,
In te, Phylli, ruent; oculos habuisse pigebit.
Tumque faces illae, mihi quae nocuere, nocebunt
Pectoribus, mea Phylli, tuis. Miserere nostri
Causaque nulla meos ingrata morabitur ignes.
Adde quod officiis, donec tibi talia fient,
Enitar, blandisque modis inflectere, Philli,
Ferratum quod pectus habes, animoque feroci
Mellea dulcisonis infligere vulnera metris.
Attamen ingratus quare tam dura repono
Vaenae tam molli, tam dulci, tamque benignae?
Ferreus ipsi fui, ferratum dum tibi pectus
Tam querelo tribui versu, poenasque minabar
Insonti. Quid mentis erat? Quae causa querelae?
Nonne tuos implent, ipso vel Apolline dignos,
Carmina nostra sinus, incultae carmina Musae?
Nonne mihi blando dignaris murmure fari,
Et sperare iubes? Sperabo, lucida Phylli.
Ad nutus mea vota tuos effingere discam.
Si lente sperare iubes, mihi lentior ignis
In venas ibit. Si votis addere vires,
Illico viva meas consumet flamma medullas,
Totus et in bibulam mutabor, Phylli, favillam.
Sed, male quod dudum levis imprudentia Musae
In te commissit, Lethaeas mitte sub undas.
Nempe tuas olim meliori nomine laudes
Cantabo solas, et coelum vertice tangam,
Dum tibi prae rudibus cupio placuisse poetis.
Si pondus vires superat, sub pondere vires
Impiger augebo, factus me fortior ipso
Aspectus virtute tui. Sic suavis aedon,
Dum spina vernis sub noctibus insidet alta,
Ad nitidae captans argentea lumina lunae,
Altera si dulci modulo Philomela duellum
Commovet, attentas cum paulum praebuit aures,
Surrigit imbelles plumas, atque aemula pandit
Guttura, dumque piam numeris concordibus auget
Invidiam, cunctas rimatur voce figuras,
Quae nunquam certa firmavit musica lege.
Nunc forti trahit in longum spiramine rixas
Continuo; nunc alta petit, nunc gyrat in ima,
Faucibus inflexis; exilis iam sonus extat,
Iam plenus; subitoque gravis, qui nuper acutus,
Et piger, et velox; et quas modo sorbuit ore
Subtimido, audaci nunc auras vibrat easdem
Pectore; nec litem sistit, dum cesserit hostis,
Ipsa vel immodico suo ruperit ilia cantu.
Scripta capis, cur non etiam munuscula, Phylli?
Non ego visceribus mentem cogentis hyaenae
Tento, nec illicitis invitam flectere philtris:
Fraudibus effoetum est, quicquid largitur Amyntas.
Ingenui pura tantillum pignus amoris
Mente manuque fero: simili tu mente manuque
Accipe, nec meritis aditum praeclude negando.
Aurea quid noceat tibi lunula? Quid tibi mulctrum?
Si sunt parva nimis, nec tanta virgine digna,
Cum foetura gregem supplet, maiora dabuntur,
Maioris precii, sed nec sunt vilia parva haec.
Haec etenim matri digito dedit ille ferendam,
Qui mihi nunc pater est, cum primus amare
Caepit, et in tenero persensit pectore flammas.
Sculptura id loquitur, loquitur quod Phyllidi nostrum
Pectus, LYNGE TRAHOR. Heu, quam mirabile fatum,
Filius ut patrii serus sit vulneris haeres!
Insignemque vide pulchro caelamine mulctram,
Et quam multiplici tergum gypsata colore
Iridis exuperet vultus, fallatque tuentem,
Hesperio qualis quae lucet in aequora concha,
Et soli certat radiis e sole receptis.
Materiae praecellit opus, sed maior utroque
Mens erat artificis, quae tam diversa sub umbris
In tenui ligno voluit mysteria condi.
Quid referat dicam: docuit me Silvula mater,
Cum manibus donanda tuis mihi tradere ista.
Formosae Thamesis quas praeterlabitur unda,
Alterno flexu veniens remeansque sub altos
Oceani fluctus? Tectis augusta sub istis
En ubi nostra sedet vultu radioso Diana,
Dives opum, dives populi, pia pacis amica,
Quamvis Marte potens, et formidabilis hosti.
Quae tot iam versus vasto properantia ponto
Monstra vides, avidas frustra tollentia fauces,
Olim classis erant, et Ibero milite foeta.
Dumque ea non aequo stringebat limite cursum
Dilectae caelo soboli molita ruinam,
Fluctu absorpta fuit. Iussus Iovis Aeolus ira
Discordes tumido laxabat carcere ventos.
Illi continuo rapidis dum bello procellis
Luctantes ineunt, caelo miscentque profundum,
Nauticus exoritur clamor; timor undique caelo
Vota facit; fracti labuntur in aequora mali;
Nec remis locus est, neque sedes ulla magistris;
Accipiunt omnes imbrem, pereuntque carinae.
(Scilicet Hispanus descendere fertur ab Afris)
Anxia non siccis oculis Saturnia cernens,
Indolet, et quod fata sinunt, pereuntibus adfert
Auxilium: iubet esse rates immania cete,
Inque feros hominum mutari corpora pisces,
Et Tartessiaci maris altos verrere fluctus,
Sed gelido vitare polo quae sancta propinquans
Littora, quaeque colit divisus ab orbe Britannus,
Non Italis minor ingenio, non viribus impar.
Ima petunt, pariterque viri merguntur in ipsis.
Hinc nautae fiunt pisces, metuendaque cymbae
Conversae monstra exurgunt pelagoque feruntur.
Sed non albentes invadunt amplius oras,
Quas tenet armipotens, longumque tenebit Elisa,
Delia quae dicta est aliis, aliisque Sybilla.
Talia ruricolas Phoebi de more loquutos
Venturos suis casus dixisse figuris?
Simplicibus, niveisque animis subit entheus ardor.
Sed faciles aures adhibe, dum caetera dicam
Hoc oculis mulctrale tuis quae mira ministrant.
Immiti subversa freto, miseranda Caboti
Cymba fuit, cuius meritis invidit honorem
Lubrica Rhamnusis, vel ineluctabile fatum.
Sed quae vela refert ex alto puppis eodem
Et salsas diffindit aquas foelice carina,
Cancellerus eam caelo clemente reducit
In solitos portus, haud pauca pericula passam,
Et vario longos emensam marmore tractus.
Si tua nimbosum se pupula vertit in Austrum,
Qae figit nobis adversus incola plantas,
Ecce novos, nostri quos ignorare parentes
Longius explorat visu, totosque nigellos
Wyndamus Aethiopes ex prorae despicit arce;
Quos tamen, erectas tendens ad sydera palmas,
Optat in Anglorum suaderi foedera posse,
Aeternique Dei solas agnoscere leges.
Axe sub opposito, gelidam qui sustinent Arcton
Dum salis arva secat Wylobaeus, et os Aquilonis
Impavidus subit, ut terras populosque latentes
Inveniat, charis addat commercia cunis.
En ubi tanta viri virtus in fluctibus haeret
Arcticis, proh fata, coit firmata pruinis
Unda, gravisque ratis glacierum mole fatiscit.
Haec Furbisseri est, quam Meta Incognita pinum
Miratur, metuitque tamen, refugitque precantem.
Ille Dracus, lacero qui ditia pondere ligno
Imponit Thamesi. Quae pandit serica ventis
Candicii corbita prosperit utrumque.
Ergone nulla tuam mutabunt munera mentem?
Nec, quae addo, preces? Humilique ferocula servo
Semper eris? Nunquam fastus vincetur amore?
Intentis oculis in me mea respice Philli,
Ut subeant animum sortis miracula nostrae,
Qui, tuus ut fiam totus, meus esse recuso,
Mutor et in varias formas, ut Protheus olim,
Qui nunc anguis erat, mox ingens taurus, et inde
Formidandus aper, iuvenis, leo, flumen, et ignis,
Et lapis, et quid non? Talis sum factus Amintas.
Quae mea iam circum, concepto robore, lambunt
Membra, nec in tenues redigunt tamen ipsa favillas,
Undique cincta foco possum salamandra videri.
Stellatique sumus notulis bicoloribus, illa
Munere naturae, telis ego fossus Amoris.
Hoc tamen est illi, quod non mihi, tempore parvo
Extinguit flammas, et nullo laesa valore
Exilit in gelidas auras; ego semper inharens
Perpetior nullo morituras tempore flammas.
O infoelicem, tantus quem circuit ignis!
Hercules dicar rupes in marmore fixa,
Quam licet Aeolii fratres circumque supraque
Murmure luctanti pulsent, et grandine coelum
Incussa feriat, spumosaque verberat unda
Imbribus aucta novis, et inevitabile fulmen
Permistum raucto tonitru, tamen illa verendo
Non tonitru, flamma, ventis, aut imbre fatiscit.
Talis enim pacior, mihi quae suspiria fundo,
Et mihi quas lacrhymas, heu Phillidis ictus ocellis.
O infoelicem, pulchra qui saucius hosti!
Verba, etiam invitis aegre deprompta labellis,
Et quorum dulcedo tamen me nutrit acerba,
Esse tibi videar, quae pascitur aethere solo
Bestiola, et nunquam ciliis quae lumina claudit
Tota, sed in lucem nictantes porrigit orbes.
Non omnes autem sequitur mea forma colores,
Eius ut effusa similem se reddit arena.
Vel rubor est nostro semper vel candor in ore,
Candor syncerum, signumque rubido pudicum.
O tamen infaustum, verbo dum lactor inani!
Dixeris esse ratem, quam fortibus obvia ventis
Aequora, quamque tenent utroque in littore funes,
Ut nec in has partes queat inclinare, nec illas,
Sed mediis anceps et mobilis haereat undis.
Talis ego iactor delusus speque metuque.
Spes me laeta nimis, timor infoelicia subdit
Somnia: spes Croesum facit aurea, sed timor Irum
Invidus. In coelum multis spes evehit alis,
In terras retrahit timor, et consistere cogit.
Spes mihi dulce, timor sitienti praebet amorem.
Phyllida spes cupido iam totam spondet Amyntae,
Iamque timor scisso dissolvit foedera nexu.
Spes vitam dederat, mortem timor attulit atram.
O infoelicem, quem tot discrimina torquent!
Qui fuerim, nullo donec perculsus amore,
Aeream credes ornum mea fata referre,
Cuius ubi virides obliquo fulmine ramos
Iuppiter afflavit, contracto corpore cortex
Defluit, et nudus picea ferrugine truncus
Obtegitur, flectitque caput, quod nuper in auras
Sublimes efferre solet, nec brachia tollit
Amplius, aut Zephyrum ludenti fronde lacessit
In molles pugnas, sed sacris arida flammis
Ingemit, et tanquam multis maturior annis
Paulatim cadit, agricolae deflenda misello.
Sic ego iamdudum qui gloria ruris habebar
Mascula, me postquam tua lux (nitidissima Philli)
Percutit ignitis radiis, indulgeo curis,
Et fractae fugiunt e toto corpore vires.
Scilicet humorem vitalis deserit ignis,
Ut motus cordi, nervis animalis abire
Spiritus incipiat, cerebrumque relinquere sensus
Omnis, et in vitae sedem succedere laethum.
O infelicem, blandus quem corripit aestus!
Scire cupis, numera summo quas aethere stellas
Lacteus orbis habet: si quae sunt forte requiris,
Horrendi regis tristes descende sub umbras,
Ut videas quaecumque ferunt crudelia formae
Exangues, faciatque piam miserabilis horror.
Omnes unus ego multorum sentio poenas.
Cum Titio volucrem divulso pectore pasco,
Dumque ego sum Titius, tu facta est vulturis instar:
Unguibus et rostro volucer, tu lumine figis.
Algentes longum sitio dum succus amoris,
Tu refugam simulas undam, sum Tantalus ipse.
Dum saxi mea scripta loco, mea dona feruntur,
Tu mihi mons, et ego videor tibi Sisyphus esse.
Acceptasque preces paulo dum respuis aure,
Belidis officio fungor, tu vasis iniqui.
Dum quoque nequicquam te longis ambio votis,
Sponte mea rapidos Ixionis insequor orbes.
O infoelicem, qui tot aerumnibus angor!
Ut maiora feram post tantas gaudia poenas.Unde moras, mortes potui dixisse, frequentes
Ingeniosa facis? Quorsus sic ludis amantem?
Saepius ultrici segnes in foedera nymphas
Igne Venus, tuto ne sit contempta, perurit.
Idaliusque puer telo graviore puellas
Spernaces adegit, quam quas videt esse benignas
Et faciles, dulcique iugo supponere colla.
Inque tuos, iamiam nisi desinis esse proterva,
Tela sinus video, saevissima tela parari:
Atque utinam subitas luat ista superbia poenas!
Hoc solum tibi triste precor, sint caetera fausta
Omnia. Nam vereor ne, si te ulla sagitta
Percutiat, fraenos mea longum passa voluntas
A te non habeat, quam quaerit habere salutem,
Et quam promeritae mentis fiducia poscit.
Attamen o nullo, venias (mihi Phylli) coacta
Vulnere. Simque tuis cinctus (mea vita) lacertis,
Ut sunt amplexae sinuosis vitibus ulmi.
O adsis (formosa) prius, quam venerit atrox
Divorum domitor, qui nulli parcere novit.
Ille triumphali redimitus tempora fronde
Captivum Stygio regem deduxit ab antro,
Et natae Cereris clementia fundere verba
Compulit, atque preces, quamvis adamantinus esset.
Inque patrem superum, coeli qui diriget arces,
Inque deum lucis, doctas qui temperat undas,
Inque ducem belli, moestis qui praesidet armis,
In proprium pectus, charae sub ubera matris
Impulit attracto non irrita spicula nervo.
Saevitiae, mea Phylli, tuae cum conscius adsit,
Quid tibi facturum speras, qua nomen Amoris
Et sanctum numen, nullo dignaris honore?
Crede mihi, vindex aderit, subigetque fateri
Quam fueris quondam iustus iniussa querelis.
Iniiciet pedibus laqueos manibusque cathenas,
Et victam nostris coget subscribere votis.
Parce tibi , tutam faciat spontaneus ardor:
Ille reluctantes capitali sauciat ictu,
Hisque fidem faciet certissima fabula dictis.
Inque paludosis iactat sua bracchia terras
(Nescio forte tuas dudum si contigit aures),
Ardea prae cunctis olim miranda puellis,
In viridi ripa subsistere sola solebat,
Et roseas spectare genas lucente sub alveo.
Undaque tam simili referebat imagine formas
Obiectas, ut ebur pro collo cernere sese,
Sydera pro gemina oculis, pro crinibus aurum
Crederet; heu proprio nimium correpta decore!
Hinc stupet ipsa sibi, tantos et pectore fastus
Concipit, ut ruris non se putet esse bubulcam
Amplius, aut ortos mortali semine vultus,
Quos habet egregios. Sed agrestes ruris amores
Damnat, et agricolum voces et munera vitat
Omnia, seque deo iugendam foedere sperat.
Et licet imprudens, non spes tamen illa fefellit.
Namque deo iungenda fuit, nisi cruda fuisset.
Ecce etenim Glaucus Thamesis per amoena fluenta,
Perque Leae latices, illas advectus in oras,
Dum sese totum sublimibus exerit undis,
Aspicit, atque audit flectentem littore cantus.
Cantibus incaluit, viso quoque traxit ab ore
Tam celeres flammas, ut in imas ire medullas
Confestim properent. Tatos non sustinet ignes
Ille, sed in littus discusso prosilit imbre,
Ut capiat pulchros, et se soletur, amores.
Territa iam virgo surgit, stridetque fugitque,
Omnia nequicquam: pennas habet illa timoris
Fulminis hic alas, praevertitur Ardea cursu,
Anteaquam decimo passu calcavat arenas.
Leniter apprensam molles defigit in algas,
Et iuxta accumbit Glaucus, pontique fatetur
Se minimum non esse deum, et connubia poscit.
Illa metu paulum posito, limosaque spectans
Membra senis, caepit iam blandimenta precesque
Temnere, seque deo maiore dicere dignam.
Ingemit, et supplex vires implorat Amoris
Glaucus. Amor votis aderat: videt omnia, et audit,
Et miserans iam bella parat pro numine numen.
Ex pharetro duo tela trahit. Facit illud amorem,
Hoc fugat: armatur, quod flammas concitat, auro;
Quod fugat, obtegitur plumbo. Fastosa puellae
Pectora divus Amor preciosa cuspide fixit,
Inde gravi Glaucum. Mutata mente sub unda
Protinus ille redit, nec iam connubia curat,
Nympha sed extremis dum sentit in ossibus ignis,
Heu frustra blandis fugientem vocibus orat.
Atque ubi clamanti deus aures aequore claudit,
Et sub aquis abit, “sequar,” inquit, et accubat alto.
Submergi prohibebat Amor, volucremque paludis
Esse iubet, veteresque animos nomenque tenere.
Brachia tum fiunt alae; ferrugine sparsa
Pluma egit pectus; cervix a corpore multum
Assurgit; crurum sunt internodia larga;
Pesque abit in diros ungues; rostrique figuram
Os habet oblongam; de collo guttura pendent.
Exit aquis, tamen ardet aquas, est Ardea nomen
Stellaris, quoniam in stella obtutibus ora
Fixa tenet, superos culpans. Nam saepius auras
Taurino mugitu implet, nostrique coloni
Bitter eam vocitant, quod amantibus esset amara.Te mihi si toties subducis, ut acrius uror,
Plus satis incalui tandem. Mea desine vota
Ambiguis verbis et iniquas mente morari:
Verus amor nescit vanas innectere causas.
Sum tuus, et moriar nisi dicar Phyllidis esse.
Pectora non gemitu, non lumina nostra madore,
Non facies mea nube caret, non luctibus ora.
Quid cupis ulterius? Mihi, si potes, obiice rectis
Quicquid ab officiis nunquam discessit Amyntas.
Te clamante, lupus teneros dum lancinat agnos,
Quis prius accurrit, ferroque infigit actuto
Raptorem infestum, tibi quam despectus Amyntas?
Quis maiora tibi, quis plura dat annua dona,
Ferrea cum verso laxatur cardine porta
Bifrontis Iani, tibi quam delusus Amyntas?
Quis virgulta tuis, verbenas, alabaque plantis
Lilia tam supplex, et prato secta recenter
Gramina substernit quam, tu quem spernis, Amintas?
Quis ludente tulit blandos aulaetrice rithmos
Phyllidis in gremium, vel clara voce sanandis
Indulsit choreis quoties, quem temnis, Amyntas?
Quis tibi spectandos gelidas tam saepe sub umbras
Adduxit ludos, aut tintinnabula gessit
Inter chironomis, tibi quam contemptus Amyntas?
Me tua nolentem cogit, dum praemia nulla
Ingenti tribuis merito; nostrisque superbos
Avertis vultus oculis auribusque querelis.
Si quid, Phylli, mei tibi displicet, exprime tandem
Ut, si naevus inest animo vel corpore, tollam.
Memet enim potius tollam, quam non placuisse
Phyllidi. Si verbis, si factis errat Amyntas,
Dic age. Sed quorsum stultis ambagibus utor?
Mens mii syncera est, ut linguae semper honestas
Imponat leges, reliquis et vincula membris.
In te quid potui derelinquere, cuius amorem
Praeposui vitae, et cuius mihi cognita virtus?
Fare tamen, culpa si sum suspectus ab ulla.
Inpressisque viros everti viribus acres,
Graminea suetos sese exercuere palaestra.
Fistula raucescit, non plenis fulta susurris,
Et dubia percussa manu. Nam me tua forma
Avocat a modulis, et inhaereo totus in illa,
Qualis, ut obscura palantem nocte per agros
Lampada, quam piceis auget funalibus auceps,
Imprudens aspexit avis, rata dulce diei
Diluxisse iubar, velocibus advolat alis,
Atque leves tacto pennas ubi torruit igne,
Heu cadit infoelix, et miscens murmura flammis,
Edit fallaci miseram sub lumine vitam.
Agna prius vulpem laniabit, cerva leonem;
In pontem pecudes ibunt, delfinus in arva:
Subsistet Phoebus, tellus vertetur in axe;
Humidus ignis erit, siccabit corpora flumen;
Naturae fixas mutabunt omnia leges,
Quam formosa meo labetur pectore Phyllis.
Est Corydon levior paleis, et Fausulus aura,
Idem semper ego, semper sum firmus Amyntas,
Idem semper ero, nunquam non firmus Amyntas.
Qui callit, superumque pius mandata facessit;
Qui simul herbarum vires, moribusque mederi;
Qui Solonigenas tabulas, rethraque Lycurgi,
Cum pueris tamen est equitare in arundine dignus,
Si fragiles animos dubio sub pectore versat.
Nam structam simulat varia de rupe columnam,
Quem trigono ferro non caementaria trulla
Contigit, et calcem saxis impegit adactam:
Quolibet impulsu faciet disiecta ruinam.
Nil magis invisum mihi, quam mutabile pectus.
Aeneas Tyriam cum deseruisset Elisam,
Ut tumidos fluctus ingrata classe secaret,
Haurire in scopulis meruit, me iudice, poenas;
Et qui Colchorum nymphae versutus Iason
Verba dabat, cuius possedit munere vitam,
Phryxaeoque cavam decorabat vellere puppim;
Et Paris, Idaea qui multa per aequora pinu
Oenonem fugiens, Helenam periurus adibat.
Ah pereat, sub amore dolos quicqunque recondit,
Aut pactae fidei qui coniugialia frangit
Foedera! Tale nefas nunquam committat Amyntas.
Suspicio? Lasciva potas me furta precari?
Dispeream, si turpe latet sub pectore quicquam.
Sancitis nectenda modis sponsalia primum
Expeto, quae firment nostri, de more, parentes;
Tum sacer ut dextras coniungat mysta sub aris,
Ac solito nobis praestet solennia ritu.
Hinc licitos demum thalamos, et honesta subire
Gaudia, iucundos et amoris carpere fructus.
Quem, licet immersum lacrhymis, suspiria siccant.
Terminet exhaustos tandem sua meta dolores.
Nam vicio mea vita tuo si forte sub Orcum
Immatura volet, quoquo vestigia vertes,
Omnibus umbra locis adero, sequar ignibus atris.
Ipsa aderit mecum, cui sunt pro crinibus angues,
Tisyphone, quatietque faces, tortumque flagellum.Ecce, meus peracescit amor: tremor occupat artus,
Et rabies animum, et totus languore macesco,
Despectumque moras vetat impatientia ferre.
O, igitur nimium versatis pectore flammis
Aut nunc aut nunquam celeres ahibeto medelas.
Nunc opus est herbis? Immo mihi Phillidis uno
Nunc opus est vultu. Nostra caliginis ille
Cymmeriam rutilo desperget lumine nubem
In lachrymas, veri testes, et pignus amoris.
Nunc opus est etiam mansueto Phyllidis ore,
Murmura quod Zephyris pugnantia mollibus edit.
Eius enim sunt verba favi, qui melle referti
Vulneris immensos possunt lenire dolores,
Quos ea ni curet, nullus curabit Apollo.
Accipe, si dignaris opem, quam certa parentur
Praemia, quosque feram tanto pro munere fructus.
Omnia, quae mea sunt, et me tibi largiar ipsum.
Est mihi praedolium numeroso iugere cinctum,
Nomine quod patris tueor; pervenit ad illum
A multis proavis. Nam, quanquam caesia vestit
Penula nunc humeros, rurisque negotia tractat,
Haud tamen ex humili serie descendimus ambo.
Hortulus huic vario cultissimus undique flore
Adiacet, et placidis pomaria iuncta rosetis.
Derivata tribus de fontibus undula fundum
Alluit, et dulci vivaria flumine complet,
Saepe per angustos ipsis immissa canales.
Hic tibi nodosa fallentur arundine pisces;
Vel, se qui proprio succo depascit, inermis
Cyprinus, ripa cum Sirius expulit ardor;
Vel, sua surrectis quae spinis terga tuetur,
Perca, tamen lautae semper gratissima mensae;
Vel nodos anguilla tuo quae lubrica filo
Involvet, limo (mirum) non semine nata.
Omnes quid memorem? Sunt certe Phyllidis omnes,
Et piscina tua est, et quicquid circuit ipsam.
Dicere praetereo quam sit mihi larga supellex;
Quot Cererum cumulis ingentibus horrea ferta;
Quot moles cicerum, lini, faenique recentis;
Quot casulae; quot dura boves ad plaustra iugandi;
Quot quibus ad terras subigendas utimur armis,
Runcina, marra, rutrum, pectem, dentale, cylindrus,
Irpex, volgiolum, crates, rastrumque, at aratrum,
Pluraque prudenti non contemnenda colono.
Phyllidis est, quicquid coelum concessit Amyntae.
Sunt mihi bis septem praesepia ad alta caballi,
Tollentes capita, et plausum rectoris amantes.
Quos inter, quem sola premes, est ocyor Euro
Mannulus. Hic leviter dum calcibus urget arenam,
Tollutim incedit; multa digredine pellis
Tingitur, et crebros elatis naribus ignes
Efflat, ut obscurae currum qui noctis opacum
Arripit, aut Siculas Ditem qui vexit in oras.
Exiguas praeferet aures, taurinaque colla,
Sed piceam frontem nitidissima stella sigillat.
Quamque humerus vergit dextrum declivis in armum,
Candida se tereti subiectit falcia circlo.
Hunc tibi, Phyli, dabo. Duplici lucentis habenae
Restrictum loro, et pictis frontalia bullis
Ornatum, et pingui phaleras in clune gerentem,
Summa ubi distinguit bicolor vestigia cauda.
Pro sella pulvillus erit, sed vellere serum
Tectus, et infarctus plumis; quem ventre subacta
Cingula firmabit triplex, et utrique tapeta
Byssina substernam lateri: pendebit ab illis
Stappia, quae plantas suffultiet aere corsuco.
Hoc haerens equulo, atque auro nodata capillos,
Prospicies viridi sparsas in gramine nymphas
Os humerosque deae similis. Mirabitur omnis
Agricolum pubes, ac laetae gaudia sortis
Faustulus et Corydon, quamvis obliqua tuentes,
Laudabunt tamen, et suspiria laudibus addent.
En tibi quae merces, modo me digneris Amyntam,
Et licitum nostro concedere munus amori
Amplexus: deerunt ad vitam nulla beatam.
Si nutu signum dederis, servique levesque
Accurrent famulae, et certatim iussa faecessent.
Si libet ire foras, ego te comitabor euntem
Sedulus, et longas abigam sermonibus horas.
Si libet esse domi, tecum quoque, Philli, manebo,
Tardaque iucundo fallemus taedia lusu:
Lusus mille modi, sunt omnia lusus amanti.
Hibernae noctes ubi coelum nubibus abdent
Ad foculos nostri nobiscum saepe parentes
Implebunt angusta suis coenacula verbis.
Cumque quies epulis fuerit, mensaeque remotae,
Blanda tibi pictis certabit Silvula chartis,
Forsitan et puros laeta sectabimus aula,
Dum rex, sortito ductus, ridenda ministris
Praecipiet: nobis iocus hic basilinda vocatur.
Aut tibi si visum fuerit, cingemus, in orbem
Conferti, flammas, et ego per pocula crebra
Maturos vetulis suavi promulside somnos
Incutiam, tacitoque tuis tam rapta labellis
Oscula furabor, turba torpore sepulta.
Dura preces; faciat me gratia sera beatum
Teque simul. Si saeva negas, morietur Amyntas.Nulla tuos unquam percellent carmina sensus?
Caecior es tapis, mea dum tibi vulnera pando,
Qualia, ni fallor, nullus sanavit Apollo?
Monte sub Idaeo quondam formosula Xanthe
In Paridis miserata sinum vertebat ocellos
Et blandis blandos lenibat amoribus ignes.
O utinam Xanthe Phyllis, Paris esset Amyntas!
Surdior es scopulo, mea dum lamenta negellis
Evolitant pennis, et vento praelia miscent?
Ad Cephali pulchella preces Aurora cucurrit,
Ut pueri teneris infigeret oscula labris.
O ego si Cephalus, si tu Palantias esses!
Durior es ferro, supplex dum munera trado,
Quae, sint parva licet, magnum testantur amorem.
Dicitur in satyri se submisisse lacertos
Alma Venus, purum cum praebuit hispidus aurum.
O fiam satyrus, Phyllis modo Cypria fiat!
Ocyor es coeli flammis, nemorosa per arva
Dum tua percupidis sector vestigia plantis?
Captabat remoras velox Atalanta, suosque
Sistebat cursus, ne damnum ferret amanti.
O utinam celer ipse forem, vel tardior esses!
Ergone tanta tuae cepit fiducia formae,
Ut nolis, Xanthe quod numine plena volebat?
Quod dea, quae praeses lucis? Quod mater Amorum?
Filiae quod regis? Num praestantior illis
Omnibus? Heu, pulchro nimium ne crede colori.
O ego quam vereor, ne dum lucentis ad undas
Fluminis, in viridi cubuisti cespite sola,
Iamdudum fueris vultus correpta decore
Ipsa tui, propriaeque tibi iam conscia formae,
Nulla probes, praeter geminos tua lumina soles,
Purpureas niveasque geneas, et eburnea colla,
Flaventesque comas, et pectora marmoris instar
Lacteoli, binos quod turnus adegit in orbes.
Vae mihi, si propria turgescis imagine, Phylli.
Attamen a tali vitio si candida virtus
(Quod spero) prohibet, nostri miserebere tandem,
Cum videas vero quot sint in amore dolores.
Aspice quam tristes habeam miserandus ocellos:
Quas fundunt salsas lacrhymas, sunt flumina larga,
Larga satis, valido quae portent carbasa fluctu.
Audi pulmonis strepitum: suspiria fundit,
Lata procelloso quae pulsent lintea vento.
Tange mihi pectus: sub pectore Sicilis Aetna
Tota meo, multis urit spiracula flammis.
Si fontes oculis insunt, pulmone procella,
Pectore flamma, tuo pacior si talia, Phylli,
Crimine, cur aliquos mea vota moraris in annos?
Anne tibi meus est labor, et mea poena voluptas?
Aspice, tange, audi plures tum, Phylli, dolores.
Aspice quos referem vultus: nubecula totos
Contegit, atque brevi casuros indicat imbres,
Imbres, Oceani qui summum littus inundent.
Audi fellifluam linguam: lugubria verba
In morem iamiam morituri fundit oloris,
Qui graciles inter deflet sua fata genistas.
Tange mei cordis claustrum: subfrigidus illic
Plurimus in firmas glacies obdurit humor,
Impietate tua compressus, et actus in arcum.
Frigeo, flammesco, doleo, queror, ingemo, fletu
Denique liquesco. Tibi sunt haec omnia cordi?
Supremos igitur subeat mea vita labores.
Coge mori, sine te quem cogis vivere tristem,
Et miseram vitam: miseri sunt morte beati.
Sin plures, mea Phylli, moras innectis inanes,
Est certum iam velle mori; dabit haec mihi dextra,
Tu quod saeva negas; inveni tela, modumque,
Et quam perdit amor, quaeram sub morte quietem.
Tollit, habetque tuum, pastorum munere, nomen,
Cuius ego toties vincivi brachio lento
Vimine, forficibus secui, patulisque recentis
Suffixi ramis antes, ne pondere glandis
In terram proni foedarent pulvere frondes,
Huius ego restim passus pendebo sub umbra
Mortuus, et vincam laqueis, ut Thracia Phyllis.
Heu, miseros ignes: utinam tu Thracia Phyllis,
Ut redames, non pereas. Ubi venerit illuc
Ruricolum pubes, quibus est tam charus Amyntas,
Horrebunt lacrhymis pleni, metuentque sodalis
Exangues vultus, et quos pallentia laetho.
Reddent ora tamen, Zephyro sufflante, susurros.
Dum laqueo flentes adimunt, causasque requirunt,
Cur mihi finierim virides miserabilis annos,
Hos aliquis, duro quos vivus cortice sculpsi,
Aspiciet versus, et aperto perleget ore:
INFOELIX MORIOR, MORTEM QUIA IUSSIT OBIRE
PHYLLIS, VOCE OCULISQUE NOCENS, ET TIGRIDE MULTO
CRUDIOR HYRCANA, QUAMVIS FORMOSIOR ASTRIS.
Talia quando legent pecudum pia turba magistri,
Demerits o quanta tuis convitia dicent!
Faustulus ipse meis, Corydon miserabitur ipse,
Quasque negant vivo, tribuent in funere laudes,
Et nimis ingratam clamabunt Phyllida nymphae.
Adde quod illa tuo notissima nomine quercus,
Quae tibi non minus est, magno quams acra tonanti,
Tunc aedet gemitus ad duras maesta secures,
Crimine scissa tuo, crepituque queretur Amyntam,
In flammas, ut me comburat, missa rogales.
Nec prius Eoo ter surget ab aequore Titan,
Quam, quae polliceor, miserae spectacula caedis
Exequar: aeternis spero meliora sub umbris.
