IN SERENISSIMI REGIS IACOBI BRITANNIAE MAGNAE, GALLIARUM, HIBERNIAE &c. MONARCHAE AB IMMANISSIMA PAPANAE FACTIONIS HOMINUM CONIURATIONE LIBERATIONEM FAELICISSIMAM CARMEN Ἐπιχάρτικον 
SERENISSIMO ET INVICTISSIMO MONARCHAE IACOBO BRITANNIAE MAGNAE, GALLIAE ET HIBERNIAE REGI CHRISTIANISSIMO
Aetheris immensi soboles, decor inclyte terrae,
Virtutum exemplar rarum, lumen deorum,
Accipe propitio tibi debita carmina vultu,
Mentis laeta tuae gratantis saluti.
Illa incluta quidem, docti nec digna subire5
Principis aspectum, divino cuius ab ore
Melliflua excipiunt dicentis flumina Musae,
Aescraeae novas formant Aganippidos undas.
At tu luce tua exiguas animare lituras
Dignare, et tenuis pigmenta fovere Camenae.Tuae maiestatis observantissimus,
MICHAEL VALESIUS in academia
Glasquensi philosophiae professor
Mens mea iamdudum fervore impulsa recenti,
Pegasei rorem laticesque haurire Lyaei,
Et totum spirare ardent praecordia Phoebum.
Certat lingua animum fando, manus aemula lingua
Scribendo superare, meo ut mea carmina regi,
Regi cui unitis coniuncta Britannia sceptris
Francia, Ierna subest, et iustis paret habenis
Sparsa Caledonio quaecunque est insula ponto,
Regi invicto armis, orbe insuperabili et Orco,
Laeta voce canam, laeto congratuler ore,
Erepto saevi insidiis immanibus hostis:
Insidiis, quas vel truculentius inhorreat Hunnus,
Quas nec perfidiae infames cognomine Poeni,
Nec Scytha crudelis, nec Turca, aut Sarmata dirus,
Non anthropophagi insanae feritatis alumni,
Non gens extremis tam barbara finibus ulla
Terrarum audivit, quas nunquam callida Circe
Fixerit, Aeaeisve ferox Medaea venenis.
Machina tanta mali, et tanti discriminis horror.
Dux Erebi, reprobae parent cui saecula sortis,
Cum late placidas urbes, pacataque regna,
Tranquilla et populos degentes pace videret,
Quemque sua sub vite, suaeque sub arboris umbra,
Auspiciis, Iacobe, tuis, clarissime regum,
Continuo invidiae stimulanti incanduit aestu,
Infernosque furens ad limina tetra ministros
Concilium crudele vocat, glomerantur in unum
Innumerae pestes Erebi, Furiaeque nocentes,
Saevities, et Proditio, Fraudesque, Dolique,
Perfidia et Lethum, Labor, et Discordia demens,
Livorque, et caeco praeceps Audacia vultu,
Multaque praeterea variarum monstra ferarum.
In mediis stetit ipse nigri moderator Averni
Horridus, et rabidis patefecit vocibus iram.
Sic fortunatas patiemur vivere gentes?
Quae nova mutavit nostros clementia mores?
Iam nostrae pereunt artes, odiumque vetustum:
Excubiis frustra assiduis iam cingimus orbem.
En nimium pietatis amans rex ille Britannus
Expulit occidui totis regionibus orbis.
Illius auspiciis en aurea nascitur aetas,
En antiqua redit pax et concordia mundo.
En pietas et cana fides iam libera passim
Incedunt, nostraque canunt de plebe trophaea.
Ille sacram e coelo, vitiis a stirpe recisis,
Iustitiam terris, leges, et iura reduxit.
Quinetiam mundi positas sub cardine gentes,
Et maris extremas cingentis gurgite terras,
Qua Thule, penitusque iacet qua Scia reposta,
Hibernosque feros, montosaque tesqua colentes,
Queis pro lege fuit vis, queis mors vivere rapto,
Imperii assuevit sceptris, motusque rebelles
Sustulit, et placida mutavit pace tumultus.
Errorumque illic tenebris, omnique remota
Barbarie, Christi caelestem accendere lucem
Sedulus incumbit, nostrumque evertere regnum.
Heu stirpem invisam, et fatis contraria nostris
Fata viri! Quoties illum terraque marique
Insidiis petii? Num Perthi occumbere clausus
Ruvena potuit dextra? Num proditus ipsa
Proditione capi? Num ferro effundere vitam
Cognato? Medias acies, mediosque per hostes,
Effugiumque invenit. Mea credo numina tandem
Fessa iacent, odiis aut exsaturata quierunt.
Quinetiam patria egressum, gelidique per undas
Aequoris in Dani tendentem principis aulam
Coniugiis affectu charae. Tritona per altum
Ausus eram sectari, et toto opponere ponto.
Absumpsi incassum vires terraeque marisque.
Quid mihi Graiorum, et Ralii, insidiae Cobami?
Quid mihi mille hostes, artes quid mille nocendi
Profuerant? Hostis mihi adhuc, hostisque meorum
Vivit, et augetur sceptris, opibusque et honore.
Immanes potui gentes, populosque feroces
Perdere, clara solo disiectis oppida muris
Aequare, et trepido mundum turbare tumultu.
Hunc autem nostris in quovis maxima rebus
Opposita, insidiis involvere non datur ullis.
Sic illi invigilat supremi cura Tonantis.
Siccine dedecores igitur patiemur inultum
Terris eiicere? Et quis nomen bestiae adoret
Praeterea, aut aris nostris imponat honores?
Qua labenti igitur placeat succurrere regno,
Consulite in medium, et facinus discernite tanto
Conventu dignum. Cuperem iam Tartara coelo
Miscere, et Stygiis involvere cuncta tenebris,
Solvere sede elementa sua, laxare profundi
Claustra maris, ruptis immittere flumina terris,
Et rerum mutare vices, totumque repente
Marte et morte sua statione revellere mundum,
In chaos ut rursum antiquum sese omnia condant.”
At vulgi incertum murmur, ceu gurgite clauso
Saxa obstant fluviis rapidis. Pars maxima bellum
Indicit superisque virisque, poloque soloque,
Continuoque ruant, Iovae nisi fraena coercent.
Horridus immani rabie, cui tristia bella,
Iraeque, insidiaeque, et crimina noxia cordi.
Hic potis unanimes armare in praelia fratres,
Atque odiis versare domos. Huic nomina mille,
Mille nocendi artes inimico in pectore fixae.
Hic maculare manus natorum sanguine matrem
Impulet, hic fratris faedavit sanguine fratrem,
In patrem hic natos, saevum in sua pignora patrem.
Hic regem in populum, populum in regem incitat, armat.
Hic multis fraude, insidiis, ferroque doloque
Principibus struxit lethum. Hic clarissima regna
Turbine corripuit, florentesque obruit urbes.
Talibus ingressus: “Supremo adversa Tonanti
Signa quidem conferre nefas. Prius ecce potentem
Sensimus illius detrusi in Tartara dextram.
Sed curas inferre graves mortalibus aegris
Si libet, et populis, extincto rege Britanno,
In quo summa quies, commune intendere lethum:
Qua fieri id possit, paucis advertite, dicam.
Tergemini gens Geryonis, qui turribus altis
Urbis septiiugae residet, cui iura, fidemque
Primigenae sobolis dedimus, mendacia, fraudes,
Furta, imposturas omnes, miraclaque ficta.
Haec gremio suscepta meo, meaque unica cura,
Me tradente, dolos, gestus, artemque nocendi
Edidicit, simulare fidem, contexere fraudes,
Prodere fidentes, incautas fallere mentes,
Unanimes odiis paribus turbare sodales,
Omni saevitia, caedisque cupidine fervens.
Hi mala sunt quaevis prompti ad patranda ministri.
Quot reges, magnosque illi extinxere monarchas
Proditione, dolo, insidiis, caecoque veneno?
Quot nobis hostes ferro flammisque necarunt?
Testis grande nefas, nobis gratissima strages,
Infamis cunctis qua facta Lutetia terris,
Sequana cum cursum caesorum mole morata est,
Sanctorum et totas implevit sanguine ripas.
Quicquid inest ulli, quicquid possedimus omnes,
Illis omne scelus, feritas simul omnis inhaeret.
Hac e gente aliquem (nec enim quis fraudibus expers)
Regalem perducam Iacobi ad principis aulam:
Sit Salomone licet gravior, sit Davide maior,
Cedet, et insidiis nostri succumbet alumni.”
Porrexere omnes, inventaque tristia laudant.
Ille igitur fera caepta premens, superas super auras,
Continuo tetris Cocyti horrendis ab antris,
Se levat. Hunc comites Fraus, Proditioque sequuntur,
Et lateri Scelus omne, Nefas, Audacia adhaerent.
Egressus, medio Phoebi pallentis in aestu
Infecit radios, ululatuque aethera rupit
Horrendo, sonuere undae, montesque cavernis
Ingemuere cavis, ferale Britannia murmur
Praesensit, Tamesis revolutis torpuit undis,
Sanguinei et toto rutilarunt aethere nimbi.
Protinus unius faciem vultumque cohortis
Infaustae, primam quam condidit ignis, et Ate,
Ore eiecta feri faeda excrementa draconis,
Mentitio quae nomen habet a nomine Iesu,
Induitur, longaeque incedens syrmate abollae,
Vestigat sceleri tanto quem destinet aptum.
Fauxius, in Belgis multos qui finibus annos
Sub ducibus grave Martis opus tolerarat Iberis,
Papanae assertor sectae, et certissimus ultor,
Relligioni odiis sincerae hostilibus instans,
Nequitia rabieque tumens, quo non fuit alter,
Compositus magis ad fraudem et scelus omne patrandum.
Hunc simulac oculis lustrans circum omnia vidit,
Advolat, et geminis amplectens blandius ulnis,
Infundensque animo furiale per oscula virus,
Talibus aggreditur simulanti vocibus oris:
“Quid tibi longinquos iuvant insanire labores,
Guido animi infaelix? Qud vim, floremque iuventae
Consumis frustra externis inglorius arvis,
Praemia cum maiora domi fortuna ministret,
Maioresque parent tibi fata et sidera honores?
Si parere velis, monitus ne temne paternos.
Namque ego sum sanctis de fratribus unus, Iesus
Queis nomen dedit, et sacrae mysteria sectae,
Assecla pontificis magnis, cui carior ipsa
Relligio vita, et sanctae reverentia matris.
Huic grave (proh dolor) excidium, fortunaque praeceps
Opposito incumbit regis terrore Britanni,
Qui vestrae nuper successit gentis habenis.
Nec nostrae requies fidei, aut statio ulla patebit,
Quaecumque illius porrecta potentia sceptri,
Ni tanti medicina mali matura paretur,
Tollaturque prius, cultum qui tollere mundo
Antiquum parat, erroresque referre recentes.
Tanta subire tuum potis estne audacia pectus?
Tantane te pietas, sacrae tantusne movebit
Relligionis amor? Tanti ut laudabile facti
Suscipias opus, aethereae quo protinus aulae
Promereas sedem, et famae immortalis honorem
Serorum extendas ventura in saecla nepotum.
Nec via difficilis, regem qua funditus ipsum,
Qua liceat sponsam, sobolemque extinguere totam.
Qua facile expedias, paucis adverte, docebo.
Magnifica exsurgunt, altis suffulta columnis,
Urbis ad occiduas Londini panditur aedes,
Sacri ubi concilii sedes, ubi curia regni,
Perpetuisque patres soliti considere mensis.
Huc summa ad regni comitia habenda, diebus
Altero ab hoc primis indicta hyemalibus anno.
Imperii proceres omnes, sanctusque senatus,
Quique sacris praesunt, rex ipse, et regia coniunx,
Conveniunt sedem et soboles regalis in unam.
Tempus in hoc (mea rite memor mandata reserva)
Adiunctis paribus facinus quos mentibus aequat,
Quos tibi consortes addam vitaeque necisque,
Cuniculis occulte actis tellure sub ima,
Illius a fundo penitus fundamina tecti
Suffudite. Hinc laxata suis suspendite fulcris:
Queis facile excussis, vasto convulsa fragore
Tota domus subitam trahat alta a sede ruinam,
Saeculaque horrenda super obruat impia strage,
Quale Palestinis quondam exitiale tulerant
Robore Samsonis direpta palatia fatum.
Aut hac forte viam facilem si fata negarint,
Aulae suppositam cameram conducite magnae.
Viribus hanc summis totam, tacitoque labore,
Pulvere sulphureo, saxis, ferroque replete.
His igni accensis, simulatque subiverit altam
Ordinibus regni princeps comitantibus aulam,
Sternantur subito, lacerata e sedibus imis
Magnae fundamenta domus cunctosque superne
Vi rapida secum tollant, verrantque per auras.
Sic pereant sacrae qui oppugnant dogmata Romae,
Demisso ut quondam Sodomitae caelitus igni.
Nec tua, seu fato occumbas superesve, feretur
Fama levis, tantique abolescet gratia facti.
Quin Papa omnipotens Capitoli immobile saxum
Dum colet, imperiumque pater mitratus habebit,
Semper honos nomenque tuum, laudesque manebunt.
Nec tibi sulphureis volvens incendia fumis
Aetna animam, aut tetro purgatrix flamma vapore,
Quae precibus tantum et lustrali vincitur unda,
Torrebit, sed te, primum statione peracta,
Excipiet gaudens praelati regia coeli,
Ascriptoque deum in numerum tibi templa dicabunt
Pontifices, multisque struent altaria donis.”
Ille animi victus, “Sequimur, sanctissime frater,
Quo nos cumque vocas, nec tantae nomine causae,
Mille subire neces et mille pericla veremur.”
Nec mora, continuo Belgarum littora linquens,
Omine ferali patrias remeavit ad oras.
Ascitisque sibi sociis, scelerumque magistris,
Quos simili serpens feritate inflavit Avernus,
Allexitque venenatis Babylonia philtris
Maecha. Immane nefas, primum, faedusque scelestum
Sacramento ausi panis sancire sacrati.
Inde manus addunt operi, tectisque sub alta
Cuniculis terra positis, radicitus omnem
Eruere intendunt aedis circum undique molem.
Perpete sic senos menses trivere labore
Ergastae miseri, nec enim datur hora quieti.
Iamque fere ipsius subter penetralia muri
Ima adventabant, fossoriaque abdita agebant,
Optatae cum fors camerae dira obtulit usum,
Quae superis subnixa columnis subiacet aulae.
Hanc, mercatorum simulantes nomen inane,
Saxorum cumulis, ferri, linique et acapnae,
Sulphureique cadis sex senis pulveris implent.
Quos ut flammiferae stupae succenderet igni,
Concilii prima patrum sub luce coacti,
Fauxius interiore latebat fornice tecti
Funestam votis expectans omnibus horam
Mersuram regale caput, procerumque, patrumque
(Heu sceleris tantum pectus mortale subibat!)
Rectore ut patria viduata, et robore toto,
Luctibus et trepido turbentur cuncta tumultu,
Amotoque procul lucis splendore serenae,
Papanis rursum involvantur cuncta tenebris. blue
Altus agebat equos brumali Phoebus in ortu,
Caelum conscendens quam lex aeterna vocabat
Segnius, atque polo currum rapiente, retorquens,
Defectu nuper facto, raptaeque labore
Lucis, et insueto vultus pallore, nefandum
Indicens facinus, manifestaque signa pericli,
Concilii augustam cum rex Iacobus ad aulam
Totus regificis collucens vestibus, alta
Maiestate nitens, vultusque decore sereni,
Qualis ubi prima nascentis luce diei
Phosphorus os effert coelo, tenebrasque resolvit;
Et iuxta Henricus iustissima cura parentis,
Indolis eximiae princeps, spes altera sceptri,
Super annos animumque gerens gestumque virilem;
Dux simul Eboracus pulchri puer inclytus oris,
Carolus; et sobolis genetrix pulcherrima tantae;
Ingenti procerum turba comitante patrumque;
Tum quibus est sacri custodia credita templi;
Tum quibus est tractare datum civilia iura;
Magnaque praeterea iuvenumque senumque caterva;
Principis in medio studium queis prima senatu
Vis ubi Nestoreo promanat nectaris ore,
Proloquia haurire, omniparae prudentia mentis,
Quantaque sit liquidae facundia noscere linguae:
Haud dubiam cuncti in mortem (miserabile visu)
Gressibus incautis ibant, si fata tulissent.
Cuncta patent oculis, vitae qui tempus ab aevo
Ire necisque iubet, mundum ratione gubernans
Aeterna, insidias prospexit ab aethere caecas,
Et dedignatus sceleris caepta effera saevi,
Totque viros simul insignes, clarissima cunctae
Lumina Christiados, miseranda morte perire,
Principis interitum innocui, regnique ruinam,
Atque sui casum populi miseratus acerbum,
Impia pestiferae elusit molimina turbae,
Nocte Erebique satum reserans scelus omne tenebris.
Perventum, supremi instinctu numinis actus
In medio occurrens spatio Montaglius heros,
Acceptam manibus chartam regalibus offert:
Incertum, quo missa manu, quo pollice scripta
(E coniuratis sed enim certissimus index),
Quae revocare gradum monitu suadebat amico
Montaglio, in certum nisi praeceps ire pararet
Exitium, nec se turbae immiscere profanae,
Quam super atra dies iam iam ruitura, Notique
Flatibus insanis et fulminis ocyor alis,
Iudiciique incumbat inevitabile fatum,
Iniecta ut rapido cum charta absumitur igni.
Hostilem toties fraudem, insidiasque nefandas
Expertus, solersque suo discrimine factus,
Unde repentini terrorem incumbere casus
Posse putet, secum sagaci corde volutat
Princeps magnanimus. Veris cui denique mentem
Caeli inspiravit vis provida coniecturis,
Non aliter quam sulphurei per pulveris ictum
Tam subitae stragis succumbere posse ruinae.
Continuoque omni comites ex agmine lectos
Aulae subiectas aedes, infernaque tecta
Rimando semel atque iterum explorare iubebat.
Fit tandem manifesta fides, caecaeque patescunt
Insidiae, scelerisque minister Guido latebris
Extrahitur, dextra flammantis spicula taedae
Ostendens, qua sulphureum succenderet ignem.
Ille nefas primum se relligionis amore
Romanae aggressum, elapsamque dolore, protervo
Affirmat vultu. Sed post examine facto,
Quae coniurati in regem regnique ruinam
Ausu intentarant furioso singula pandit.
Percius hinc, et queis sceleris mens conscia tanti
Multi apprensi alii, caesique aut carcere clausi.
O regi patefacta salus populoque Britanno!
Quippe sua quam fraus bene prensa est effera fraude,
Daedaleaeque suis interceptae artibus artes.
Ergo tu, paene ereptum quae faucibus Orci
Nunc recipis regem, cui nec pietate, nec ullis
Iustitiae officiis, animi, mentisve, vel oris,
Dotibus ingenii geniique illustribus alti,
Toto terrarum princeps se conferat orbe,
Naturae exhausta est in quovis omnis in uno,
Cuius pace tibi pax parta, quiesque quiete,
Terra Britanna, tuae si quae te cura salutis,
Si pietas patriae, et sceptri reverentia tangit,
Sive iaces tepidi campis vicinior Austri,
Sive iaces Boreae propior glacialibus auris,
Sive iaces pelago longe submota refuso,
Lucem illam, qua lux conservata est sua mundo,
Lucem illam, qua spes tranquillae reddita vitae,
Lucem illam, niveo signandum in saecla lapillo,
Semper honoratam, et votis solennibus aptam
Concelebra, fama memori, immortale per aevum.
Quis tanti cladem fati, qus fando tumultus
Explicet, aut posset lacrhymis aequasse dolores?
Terrificis gemeret concussus motibus orbi
Nec super ulla quies, nec pax super amplius esset:
Externo arderent civilique omnia bello.
Strata solo pietas, ius, et veneranda iaceret
Relligio, sua cuique sibi pro lege foret vis.
Nobilitas caderet cum plebe, vagusque per omnes
Late ensis fureret, penderent maenia tectis
Semirutis, lapsis et saxa ingentia muris.
Agriciolis agri, viduatae civibus urbes
Horrerent, cunctisque invicta Britannia nuper
Area vicinis populis subiecta daretur.
Quanta igitur, quanta o magni clementia patris!
Quantus amor! Quantae indicium bonitatis ab alto
Dilecti intentus regis, regnique saluti,
Qui sortem avertit lachrymosam in funebre fatum!
Hunc igitur laude, hunc sacris concentibus omnes
Et memori celebrent fama, matresque virique,
Longaevique senes, pueri innuptaeque puellae,
Ignota de plebe inopes, et sanguine clari.
Rex Iacobe, horrent, fataliaque arma tremiscunt,
Cui sic indulget larga indulgentia caeli,
Divina et tanti ereptum terrore pericli
Dextera, adhuc rerum fata ad maiora reservat.
Hunc agnosce ducem tantae authoremque ,
Qui longe super humanae contagia sortis,
Templa colens radiata poli, mortalia cuncta salutis
Arbitrio versat, magno et sub numine torquet,
Regibus unde piis decus, exitiumque tyrannis.
Semper honoratum, semper tibi amabile nomen
Illius, et populos late diffunde per omnes.
Utque magis scelus, et malesanos horreat ausus
Impietas, gentem sceptris exscinde nefandam
Tricipitis monstri diris quae infecta venenis,
In scelus, inque nefas caeco ruit acta furore,
Contemptrixque poli, et terrae communis Erynnis,
Principibus quae inferre manum, sacrisque tiaris,
Audet, ut amoto lucis splendore serenae
Involvat miserum tenebris squalentibus orbem.
Fervidus his insta, simul ima a stirpe revelle.
At quibus est pietas, et vitae candor amori,
Hi tibi sint cordi, hos vultu complectere amico,
Hos adiunge tibi comites, his defer honores.
Sic ius sceptra tibi verum moderetur et aequum,
Queis ducibus tibi surget honos, queis inclyta factis
Dextera per immensas fama celebrabitur oras.
Laeta salute tua, laetum paeana canemus.
Nec votis precibusque unquam cessabimus aequis,
Ut qui signa sui tam nunc manifesta favoris
Aedidit, ille parens, quo pendent omnia ab uno,
Sic tibi qui insidiis et caeca fraude sacratum
Aut armis violare caput nituntur apertis,
Afflatu subito cunctos exhauriat hostes.
Subducensque metu procul omnis in alta pericli,
Lentaque longaevae producens fila senectae,
Faelici imperium et diuturna pace secundet,
Auctum opibus cunctisque bonis, dumque aurea volvat
Astra polus solio sobolem confirmet avito.Finis
