Tessera caerulea — commentariolum. Numeri cum lineis subscriptis — notae textuales in quinque fabulae lineas. Tessera viridis — translatio.
ACTUS II 
CIVIS PRIMUS, CIVIS SECUNDUS
CIV. I Quousque scinditur Britannia litibus 2103
Luctusque cumulat luctibus fatum grave?
Dirum premit recens malum. Poenae modum
Severa fata nesciunt. Nunquam domus
Irata plena caedibus pacabitur?
Haeresve nullus sceptra impune gerit?
At iam nihil stirpem timent Lancastriam
Erepta ferro regna. Iam novum scelus 2110
Infausta sibi domus parat. Quantam luem
Praesagit assuetus malis animus? Fides
Est nulla regni, nec suis parcere potest
Ambitio demens. Glocestrium ducem
Ambire regnum murmurat secreta plebs.
Patrui nefas crudele, taetrum! Parvuli
Latent in obscuro nepotes carcere.
En comitiis defertur ascriptus dies.
Glocestrii tantum ducis frequens cliens
Attrita pulsat limina. Illic emicat 2120
Illustris aulae splendor, istuc confluunt
Mitiora quisquis supplici implorat prece.
Quicunque regis nuda calcat limina.
Si principi servus fidelis viserit,
Illum nimis edocta vulnerat cohors. 2125
CIV. II Charum caput, duraeque sortis particeps
Fidelis heu quam nos premunt casus graves!
Fessam repetit en turbo saevus Angliam,
Viresque triste reparat amissas malum.
CIV. I Effare quae cives manent lassos mala.2130
CIV. II Brevi scelus complectar horrens impium.
Dum rebus otiosus intentus novis
Vagarer, et commune regni gaudium
Revolvo, praeceps ecce fertur impetu
Insana plebs. Caeco frequens cursu ruit.
Denso statim miscebar agmini stupens.
Ad templa rapimur. Dubius aures porrigo.
Expecto sacra. Cogitabundus steti.
Divinus ecce praeco scandit pulpitum,
Quem literis lucere clarum iactitant, 2140
Sordere foedis moribus, Doctor Shaus.
Mox e sacris sic orsus est oraculis:
Semen beatum thorus adulter denegat
Proles nec altas spuria radices dabit.
Postquam "diu regni decus quam vulnerat 2145
Lecti probrum," praemonstrat, "et falsae faces!
Thori fidem quantum beabunt numina!
Lectique decepti scelestos filios
Peccata testantes patris quantum horreant!
Bona falsus haeres quamvis occupat patris, 2150
Furtum tamen mox prodit ignotum Deus
Suoque restituit sua haeredi bona.
Qui possidebat regis infandos thoros
Fidem en lusit coniugii pellacia
Elizabetha falsa mater" impio 2155
Declamat ore. "Quodque primum Luciae
Promissus olim lectus Edwardi fuit
Ergo thoros haec possidebat Luciae
Iniusta mater Elizabetha, liberos
Et polluit macula suos adultera. 2160
Nec filios mentita foedabat fides
Solum regis. Polluta mater arguit
Spurcosque natales, suis dum liberis
Adulteros furtiva miscuit Venus
Summi ducis, falsumque patris filium 2165
Diversa suadent ora. Solus exprimit
Richardus effigiem patris. Regem vocat
Vultus ducis. Nunc ergo iure vindicat
Amissa patris regna." Mox Glocestrium
Ad astra laudibus ferebat "regius
Quod splendor hic lucebat. Hic verus nitet,
Vultus patris. Virtus frequens quantum beat!"
Hunc intueri iussit, hunc solum coli.
Omnes stupent vultumque demittunt, fremunt,
Mox invicem intuentur. Venit Glocestrius 2175
Suasque laudes serus amittit. Comes
Stipabit ingens. Ubi ducem vidit Shaus,
Rex Angliae quasi lapsus esset caelitus,
"En," inquit, "en, chari Britanni, en principem!"
Hunc intueri rursus, hunc coli iubet,
Periisse quasi frustra blanditias pudet
Iam tum priores, dux prius quod abfuit.
"Haec vera imago patris, hic vultus ducis.
Nescit mori pater Richardo sospite."
Stipante pompa, spiritus altos gerens,
Per densa perrumpens virorum civibus
Spectanda praebet ora dux, alto sedet.
CIV. I Quis huius at sermonis eventus fuit?
CIV. II Postquam Shaus periisse laudes cerneret,
Populum nec acclamare laetum vocibus 2190
"Rex vivat aeternum Richardus" (nam stupet
Tum populus, admiratur infandum nefas)
Coepti pudet, seroque cognovit scelus.
Reparare vires quaerit amissus pudor
Frustra, prius spretamque virtutem timet. 2195
En civium vultus miser fugiens domum
Subducit ipse se clam. At hic quid vult sibi
In curia corona tanta civium?
CIV. I Coire cives praetor huc iussit suos,
De rebus ut nos consulat gravissimis 2200
Propago Buckinghamiorum nobilis.
CIV. II Avertat omen triste propicius Deus!
DUX BUCKINGHAMIAE, PRAETOR LONDONENSIS, NOBILIS, FITZWILLIAM RECORDOR, SERVUS UNUS ET ALTER BUCKINGHAMII BUCK. Amore vestro ductus (o cives mei)
De rebus alloquar hodie gravissimis.
Sunt ista patriae decora maxime, 2205
Vobis nec auditu seorsum tristia,
Quos haec beat fortuna laetos undique.
Quae namque vestris expetita saepius
Votis, diuque frustra defessis erant
Sperata tempora, pretio quae maximo 2210
Parasse vel labore summo non piget,
Oblata vobis gratis adsunt omnia.
Si tanta tamque optata quae sunt quaeritis,
Tranquillitas secura vitae, liberum
Dulcis tutela, salus <vestrarum> coniugum
Heu quis prius tot explicatis saeculis
Vos perculit metus gravis! Nam per deos
Caelumque quicquid possidet, quis tot dolis
Tantisque tuto perfrui rebus suis
Potuit? Quis esse liberis solacio?
Quis in suis regnare solus aedibus?
Mens horret illam persequi tyrannidem,
Per ima quae grassata regni viscera
Exhausit aedes, neque pestis invida
Insontibus novit parcere. Quid explicem 2225
Exacta quanta sunt tributa saepius?
Extorta vi <sunt> quanta visa luxui?
Nec grande civis ferre vectigal potest
Exhaustus. Mulcta crevit <in> immensum levis.
Poenaque gravis percussit offensum brevem. 2230
Meminisse Burdetti arbitror cives meos
Cui, quod iocatus est lepide, demi caput
Rex iussit indigne, nefas iudex licet
Horruerit infandum. Cookusque nobilis
Urbis senator qui diu vestrae fuit. 2235
Heu quam graves perpessus est poenas miser,
Viris quod illis ipse multa debuit
Quos intime rex invidebat impius!
Non est necesse caeteros ut persequar.
Adesse paene neminem vestrum puto 2240
Qui tam cruenti temporis non sit memor,
Metusque non sit ipse conscius sui,
Quem vel nefandus regis iniecit furor,
Vel civium tot improborum ingens favor.
Rex namque ferro nactus imperium grave 2245
Hunc victor iratus decora laedere
Regni putabat impie, qui sanguine
Affinis esset aut amoris vinculo
Coniunctus his princeps, prius quos oderat.
At huic malo quin maius accessit malum.
Vitae dubius haerebat, haud belli exitus
Quod vexat incertus modo, sed (quod foedius)
Urget tumultus civium, esse maximi
Qui tum solent, cum nobiles odio invicem
Tacito ardeant, nec optimates acrius 2255
Se maximis exulcerabunt litibus
Quam sceptra cum gestaret infesta manu
Edwardus. Intestina tandem proelia
Sic aestuabant undique ut tristi nece
Pars magna nostrorum interiret civium. 2260
Haec, haec fuit tam foeda strages civium
Qualem vidit devicta nunquam Gallia.
Haec praepotens exhausit Anglorum genus,
Haec pristinis spoliabat illos viribus.
Sumunt tot urbes tanta clades omnium.
Dubia minatur pax pares bello minas.
Nummos luunt domini, atque agros quisquis tenet
Mactatur. Iram principis quisquam fugit?
Iam nemo non timore languebat miser,
Nec ulla non plena periculis erant tempora. 2270
At at quis illi carus esse creditur,
Cui frater odio erat suus? Confidere
Quibus potest, cui frater esse perfidus
Videtur? Aut quibus pepercit mitior,
Fratri suo qui toties damnum intulit? 2275
At quos colebat intimos nihil moror,
Honore vel quales decoro pinxerat.
Quis nescit unam plus potuisse paelicem
Regni viros quam totius primarios?
Invitus ista sane vobis affero, 2280
Sed nota quae sunt singulis quid attinet
Tacere? Quo non impulit libidinis
Immanis aestus, amoris et caecus furor?
Quae virgo paulo pulchrior, quae foemina
Plus caeteris decora, matris e sinu
Quam vel mariti non rapuit amplexibus?
Ubivis at licet tyrannis ingruat,
Huius tamen prae caeteris sensit minas
Urbs vestra, cuius potius ornasset decus,
Quod prima regni sedes est, et praemia 2290
Defensus olim saepe princeps debuit.
Maiora benefacta <iste> vivus spreverat,
Nec mortuus referre gratiam potest.
Alter en eodem restat ortus sanguine,
Rex gratior suis futurus subditis, 2295
Quique meritis referre vestris debita,
Votisque respondere possit affatim.
Nec animis illa (credo) vestris excidunt
Doctus sacrorum praeco quae sparsit prius.
Numquam fidem fefellit interpres Dei. 2300
Patruum sacerdos fratris ad regnum vocat,
Glocestrium regnare quin iussit Deus
Ne sceptra patris tractet impurus nepos,
Aut polluat regni decus lecti probrum.
Richardus haeres fratris unicus fuit. 2305
Hunc civium decrevit et procerum cohors
Magnanima, supplex ut rogaret patruum
Regni velit decus tueri principis,
Sumeret onus pollentis haeres insulae.
Facturus est aegre, scio. Regni labor 2310
Deterret ingens, certat invidiae capax.
Ingrata pacem sceptra nequamquam colunt.
Quantis cietur fluctibus fallax decor!
Mihi crede (civis) non potest tantum puer
Onus tueri. Pulsat aures vox sacra,
Infausta regna sunt quibus puer praeest.
Foelix acumen invidum decet thronum,
Aetasque plena, patruum qualem vides.
Si chara vobis ergo civium salus,
Aut si iuvent optata pacis foedera,
Tam fausta procerum vota laudetis simul.
Uno creetur ore rex Glocestrius.
Tantum laborem promptus assumet magis,
Si vox fatiget vestra nolentem prius.
Mens ergo quae sit vestra <iam> palam dicite.
Altum quid hoc silentium? Plebs cur tacet?
PRAET. Vix forte populus aure dicta concipit.
BUCK. Affabor illos ergo rursus altius.
Elapsa sunt iniqua (cives) tempora.
Pax alma tandem sorte foelici viget,
Nisi suo demens quis invideat bono,
Aut nescit uti. Dum premebat Angliam
Edwardus atrox saeviens vultu truci,
Insula quibus iactatur usque fluctibus?
Non vita tuta civium, nunquam bona 2335
Sunt clausa cuique, dissipatque singula
Luxus, nefandi tum libido principis.
Quae virgo fuit intacta? Quae coniunx labe
Carebat iniusta? Licet quicquid lubet.
Misera fuit cunctis potestas civibus, 2340
Sed Londinensibus longe miserrima,
Illis licet benigna persuasit locus.
Sed unus est, pericula qui tot vindicet,
Dux ipse regio creatus stemmate,
Quem singuli colunt, Glocestriae decus, 2345
Regnare quem leges iubebant patriae,
Haeresque solus regiae manet domus.
Furtiva proles matris iniustae, patris
Sibi frustra vindicat thronos adulteri.
Vir nuper ista vos docebat optimus, 2350
Dum sacra vobis praeco pandit dogmata.
Divina nullus ora damnabit pius.
Hinc nobilis commota magnatum cohors
Et magna civium corona, supplices
Statuunt orare patruum haeres ut suum 2355
Capessat imperium, decus nec patriae
Falsus nepos corrumpat. Id faciet lubens,
Si sponte vos id exoptare senserit.
Clamore ergo publico mentem diffundite.
The Mayor and others goinge to the Duke.
Quid hoc? Adhuc tacet? <Istud> mirum nimis. 2360
PRAET. Unus solebat ore iussus publico
De rebus alloqui cives magnis suos.
Huic forsitan responsa quaerenti dabunt.
Affare cives, urbis interpres tuae.
FITZ. Quam sorte foelici cadant magis omnia
Quam fratre quondam rege, quis demens negat?
Mihi nec est necesse singula persequi.
Memoravit haec dux omnium clarissimus.
Estis duorum facile testes temporum.
Quantum prior premebat aetas, postera 2370
Quam grata lucet, quem latet vestrum? Cupit
Magnanimus heros ergo nunc cognoscere,
Regnare num Glocestrium placet ducem,
Quod singulos statuisse constat ordines,
Regemque proceres Angliae verum vocant. 2375
Vir ille quis quantusque sit, quis nesciat?
Quo iure poscat haeres imperii decus
Admonuit omnes doctus interpres Dei
Et arte qui pandit polum, Doctor Shaus.
Edatis ergo voce mentem publica. 2380
BUCK. Rounding the Mayor in the eare.
Est pertinax istud nimis silencium.
De rebus his (amici) longe maximis
Vos alloqui non iure quaero concitus,
Amore sed commotus, ignotum bonum
Vobis adhuc referre quod cupio lubens. 2385
Hoc singulis erit salubre civibus.
Manifesta mentis signa precor edite statim.SERVUS UNUS ET ALTER
Rex vivat aeternum Richardus!
PRAET. En aula tota levi susurrat murmure,
Cives tacent, spectant retro. Quae vox fuit 2390
Mirantur. Acclamant nihil regnum duci.
BUCK. Vox hercle laeta, clamor atque maximus,
Dum nemo voce contra quicquam murmurat.
Vox ergo civium una cum sit omnium
Pariter mihi comites (precor) cras iungite. 2395
Precemur una supplices ducem, velit
Nomen deinde sustinere principis.
NOB. Weeping behind the Duke, turning his face towards
the wall.
Heu quid genas fletu rigas miser? Dolos
Iuvat nefandos plangere? Haud parcis tibi.
Furtum pium sit lacrymarum, sed tamen
Lethale. Solus fata mundi qui vides
Tremende pater, insontibus miseris necem
Averte tristem. Sed sequor comes ducem.
Perge ad Actum III Secundae Actionis