Tessera caerulea — commentariolum. Numeri cum lineis subscriptis — notae textuales in quinque fabulae lineas. Tessera viridis — translatio.
ACTIO SECUNDA
DRAMATIS PERSONAE ![]()
RICHARDUS DUX GLOCESTRIAE
DUX BUCKINGHAMIAE
LOVELLUS HEROS
PRAETOR LONDINENSIS
FITZWILLIAM RECORDATOR, VULGO RECORDER
CIVIS AMICUS SHAI
DOCTOR SHAUS
CIVIS PRIMUS
CIVIS SECUNDUS
HOSPES
NOBILIS
SERVUS UNUS ET ALTER BUCKINGHAMII
CHORUS
Muti FOGGE
DUO EPISCOPI
![]()
ARGUMENTUM ACTIONIS SECUNDAE ![]()
POSTQUAM hos omnes in potestatem suam Richardus dux 1
Glocestrensis redegisset, quorum erga regem fidem metuabat,
quorum Hastingum nobilem morte affecit, caeteros in carcerem
coniecisset, in id studium sedulo incumbit, ut sine tumultu
civium in regni iniustam possessionem veniat. Itaque ut 5
Londinenses fraude induceret ut ultro cum caeteris nobilibus
regnum sibi deferant, regis ortum fratrisque suis ducis
Eboracensis parvuli damnavit. Regem Edwardum fratrem suum,
non ita multo ante defunctum, adulterii per ducem
Buckinghamiae in curia praetoris accusavit, neque sui ipsius 10
matri ducissae quondam Eboracensi pepercit. Tandem delata
sibi maiestatem, quam tantopere inhiabat, aegre ut videbatur
assumens solemnibus comitiis coronatur.
![]()
ACTUS I, SCENA i ![]()
DUX GLOCESTRIAE, DUX BUCKINGHAMIAE, LOVELLUS HEROSGLOC. Illustris heroum propago, ducum genus
1851
Insigne Buckinghamiorum, particeps
Nostrique consilii Lovelle nobilis,
Quin rumpimus segnes moras. Strenuum decet
Fore magna quisquis cogitat. Res nihil habet 1855
Istaec periculi. Audire decet haud amplius.
Quis influentis dona sortis respuit?
Regem potest creare Buckinghamius.
Honor ducis erat semper hic amplissimi.
Virtute te natura firma roborat, 1860
Et corporis vestivit anxia dotibus.
Tibi rursus aciem inclusit ingenii parem,
Nec te magis Minerva quenquam luminat.
Sequi decet, natura quo praestans vocat.
Tantum potest excelsa Buckinghamius. 1865
Tolluntur hostes ecce suspecti mihi,
Reosque diri carceris vincula premunt
Regis favor quos armat in regnum meum.
Iubere cunctos voce licet una mori.
Hastingus interemptus heros occidit. 1870
Stanleius heros continetur vinculis
Et Eliensem episcopum carcer domat.
Reliqui iacent taetro specu clausi, meis
Quicunque coeptis impii favent parum.
BUCK. Puerum levem regnare fortunae iocus.![]()
1875
Lasciva ridens sceptra miscet litibus.
Victus suo succumbit infans ponderi.
Tu cogita quosnam struis regno dolos.
Nunquam tuos iussus relinquam pertinax.
Res expediri magna nescit illico. 1880
GLOC. En ipsa temporum iubet securitas
Audacter aggredi. Prius quae consulis
Animis oportet praevidere singula,
Res arduas nec aggredi temere decet.
Quis exitus rerum futuros cogitat1885
Sapiens prius. Gerenda cuncta provide.
Quicquid timendum iuncta consilia explicent.
LOV. En temporis nimium premunt angustiae,
Quo regium caput corona cingeres.
Nunc ergo cunctis imperandum publice 1890
Ut non sacris statim comitiis confluant.
Regni moras persuadet occasio gravis
Ne cingat ante caput corona reguli,
Quam luceat secunda Novembris dies.
Hic destinatus est dies solemnibus. 1895
Dum cogitant mora tarda quid velit sibi
Patrios lares procul relinquentes suis,
Dum viribus nudati adessent nobiles,
Incerta dum dubios opinio torqueat,
Mutuamque suspicentur incerti fidem, 1900
Agitata mente consilia nec digerant,
Suam priusquam vim rebelles iungerent
Tu rapta pueris sceptra tutus posside.
Tractas habenas Angliae facili manu.
Mox numini devicta succumbet tuo 1905
Invidia, dum ferro revellat principem.
BUCK. Ferat licet decepta nobilium cohors![]()
Animusque prudens ferro tentaret nihil,
At arma iunget pertinax populi furor,
Motuque caeco rapitur. In praeceps ruit1910
Quocunque fertur. Verba convenient feris
Iniusta factis, victa nec cedet metu
Concepta rabies temere, qualis turbine
Saevo Maeander funditur rapiens pati
Nequit resistentem sibi, et dirum fremit.1915
LOV. Mulcere blandis plebis ingenium ferox
Decet. Sequitur lubens et ultro pellitur.
At quem suorum civium favor beat
Inter suos, nec parva micat authoritas,
Tractare mollius rudem mentem potest, 1920
Tuumque persuadere regnum civibus.
Urbs Angliae praeclara Londinum tuis
Inducta votis si faveret, vicimus.
Errore capti caeteri procedent pari.
Possessa regna facile ferro munies. 1925
At quis color regni probetur civibus,
Ne decipi captos sagaces senserint?
Irata se plebs graviter illudi feret.
BUCK. Infausta gens tot lassa vincitur malis
Stragemque maiorem minantur parvuli 1930
Lasciva regna. Anglia novas lites timet,
Et matris haud cessabit in poenas furor.
Tua regna luctus auferent taeterrimos,
Qui natus es regum superbo sanguine,
Tantamque regni sustines molem sagax. 1935
LOV. Istum facile plebs sentiet callida dolum,
Causamque regni credet iniustam fore.
GLOC. Quidni dolis facilis patet nostris via?
Palam fratris damnentur infames thori.
Pudica sceptra non ferunt lecti probrum. 1940
Spurios vetant regnare iura filios.
Amore postquam rex flagravit Luciae
Aetate tam calcante dum notas prius
Iterum Venus furtiva delicias petat
Libido saevis nec modum flammis dedit, 1945
Temere spopondit Luciae regni thoros,
Illamque participem sui regni vocat.
Experta saepe Venus parit fastidium.
Sordent amores Luciae tum principi,
Nec furta lecto quaerit obscuro improbus.1950
Decepit animum coniugi obstrictum suae,
Nec possidet regina promissos thoros.
Tum Lucia locum pulsa paelici dedit,
Adhuc rapaces nil timens fati minas.
Hinc filios generi suo infames pater 1955
Genuit adulter (vulnus et regni grave).
Nec hanc thronus maculam tulit solum patris:
Lectum priorem lusit impudens amor.
Nostri parentis Eboracensis ducis
Thalamis ducissae turpe mentiti viri 1960
Vestigium secretus invenit comes,
Coitus nefandos nec dolus tegere potest.
Socium taedae sciunt — pudetque criminis!
Foedaeque matris foeda proles rex fuit
Edwardus. Ignoto deceptus filio1965
Infesta sceptra detulit falsus pater.
Diversa fratris ora patrem denegant
Moresque degeneres fratris. Meos pater
Vultus habebat, talis aspectu fuit.
Imago dissimilis fratris stuprum docet. 1970
Amoris haeres turpis, haud regni fuit.
BUCK. At iure vindicas. Dolos quid quaerimus?
Fatetur aequitatis istud plurimum.
Iter patet coeptis. Quid utendum artibus?
Quomodo turbae ista verba constabunt levi?1975
Aut cuius in tantis dolis sequeris fidem?
GLOC. Nil frigidus cor torqueat tremulum metus.
Quae non secreto vincitur pretio fides?
Civem potentem facile Londinum dabit,
Et qui dolos tegere sagax nostros potest, 1980
Animosque blandus commovere civium,
Multisque vincere Londinenses praemiis.
Inter suos praetor valet <quam> plurimum.
Vanos honores ambit et fluxas opes,
Multumque avarae mentis instigat furor.1985
Reddet fidelem spes honoris improba
Et pellit usque longa nummorum sitis.
LOV. Falsis sacris nihil fallacius fuit.
Plebem facile mentita ludunt numina.
Animus statim devotus impetum dabit 1990
Si praeco scripturae fidelis (dum sacra
Insculpit auribus piis oracula
Divina vel praecepta populo personet)
Commemoret olim fraude deceptos thronos
Lectique probrum, vulnus et clarae domus. 1995
BUCK. Vir literis insignis est Doctor Shaus,
Praetori eadem matre coniunctus frater.
Hunc laude ditarunt frequentes literae.
Fucata cives sanctitas mire allicit,
Cuius tamen menti facile labes sedet, 2000
Hoc munus exsequi fidele qui potest
GLOC. Aliquis meorum accersat urbis Londini
Praetorem, honore inter suos magno virum,
Summisque doctum literis fratrem Shaum.
Ubi praetor animos civium demulserit, 2005
Et nostra regna civibus persuaserit,
Hos convenit pleno senatu te alloqui.
Miratur illustrem ducem vulgus rude.
Fulgore populus captus attonitus stupet,
Lapsumque caelitus deum putat sibi. 2010
Vultu tuo plebs victa succumbet statim.
Dulci veneno mox stupentes opprime,
Multum fratris cumula feram tyrranidem
Ut filios pari insequantur et odio.
Promitte libertatis alta praemia: 2015
Urbem beabit laeta civium quies,
Et fine nullo crescet <in> immensum decus,
Si vindicent lecti stupro infamem domum,
Et sceptra nobis iure reddant sanguinis.
LOV. Dum praedicat coitus nefandos et fratris 2020
Novos amores, matris et probrum tuae,
Domusque regis dedecus sanctus pater,
Donec tuarum praeco laudum maximis
Virtutibus te decorat intentus Shaus
Quasi caelitus repente lapsus advola. 2025
Te principem divinitus crearier
Populus levis putabit, atque numine
Ductum sacro dictasse te regem Shaum
Credet, levemque distrahet mentem stupor.
![]()
SCENA ii ![]()
DUX GLOCESTRIAE, PRAETOR LONDINENSIS, DOCTOR SHAUSGLOC. Praeclare praetor urbis illustrissimae, 2030
Et sancte praeco diisque sacratum caput,
En, magna molimur futura commoda,
Et maximam regno quietem quaerimus.
Huiusque laudis magna vobis pars erit
Quos novimus regno precari prospera, 2035
Uterque votis anxius si pareat.
Nunc ergo vestram posco secretam fidem,
Tam magna quibus arcana regni pandimus.
Honoribus magnis fidem pensabimus
Largisque fidos praemiis ditabimus. 2040
PRAET. Protector illustris, propago splendida
Regis, tibi lubens fidem consecro meam.
Quod imperas, fidele munus exsequar.
GLOC. Contrita mutuis caedibus Britannia,
Heu terret, et maiora suadent vulnera 2045
Infirma pueri sceptra, matris et furor.
Scelere mederi quis facile demens potest?
Deponat animo iusta qui reges timet,
Et male parebit regis imperio pudor.
Viro potenti vera laus non contigit, 2050
Fortuna quos impellit invitos male
Vetatque saepe facere quod cupiunt pie.
Iustus facile erit, cui vacat pectus metu.
Suadent mihi <id> decora regni nobiles,
Regnare quem <nunc> regia iubent stemmata. 2055
Vos civium suadere mentibus velim
In urbe, quorum fama tanta splendide
Celebratur, ut mihi sceptra regni deferant.
PRAET. Quo iure tu regnum nepotis vindicas?
Ne temere plebs irata turbas concitet, 2060
Ubi senserit spoliatum honore principem.
GLOC. Talia tuis clam sparge, praetor, civibus.
Lecti stuprati natus incestus fuit
Edwardus olim frater, alienos thoros
Dum matris amor avarus admisit, ducis 2065
Atque suboli falsos nepotes miscuit.
Lecti probrum pudibundus invenit comes,
Stuprumque secretum fatentur famuli.
Imago dissimilis patris nothum vocat
Moresque degeneres fratris. Me filium 2070
Legitimum imago nota persuasit ducis,
Itidemque mores patris et voces pares.
Neque tulit hanc solam labem infoelix genus.
Maiore dedecore domum infamem gravat
Matrem secutus frater Edwardus suam. 2075
Nam coniugali Luciae iunctus fide,
Repudia sponsae nunciat amator novus,
Thalamisque primis ludit iniunctam fidem.
Elizabetha sero regali face
Uxor secunda iuncta principi fuit. 2080
Possidet iniqua mater alienos thoros,
Foedosque patri filios paelex tulit.
Dum populus ista cogitat secum, statim
In curia cives tua dux inclytus
Coram docebit ista Buckinghamius 2085
Procerumque quae sit omnium sententia.
Splendore populus captus insignis viri
Me forte principem suis suffragiis
Clamabit, et regem clamabit Angliae.
Haec cruce Pauli sacra fundens dogmata2090
Populo simul, divine praeco, edissere,
Sed turpe probrum matris invitus quasi
Perstringe, nostram cautus offensam gravem
Metuisse fingens. Laudibus ubi nos tuis
Copiosis ornabis, subito quasi caelitus 2095
Princeps datus Britanniae, laudes meas
Stipante pompa intercipiam. Miraculum
Dum creduli meditantur, illico numinis
Spes falsa seducet facile. Nunc exsequi
Vos expedit fideliter quod iussimus. 2100
DR. S. Mox tua fidelis imperata persequar.
Numquam meam damnabis incertam fidem.
Perge ad Actum II Actionis Secundae