Tessera caerulea — commentariolum. Numeri cum lineis subscriptis — notae textuales in quinque fabulae lineas. Tessera viridis — translatio.
RICHARDUS DUX GLOCESTRIAE, HENRICUS DUX BUCKINGHAMIAE, RIVERIUS HEROS, HASTINGUS HEROS
GLOC. Riverianae splendor et decus domus, 155
Custos pupilli regis, heros nobilis,
Qualis cruentae matris eripiens minis
Electra fratrem servat in regnum patris
Talis nepotem Wallicis tutans agris
Reddis suae incolumem fidelis patriae.
En tibi suum gratulatur Anglia principem
Et restitutum dulce pignus patriae.
Populus tuam frequens fidem merito sonat.
En gratus hic toto labor Britanniae,
Et nos pares persolvimus grates tibi.
Castos labores Wallicae norunt sedes,
Curam parem regis fatetur longum iter
Postquam suo Wallia carebat principe.
Ac ubi suum mundo diem reparat coma
Radiante Titan, et leves umbras fugat, 170
Cras principis iungemur et lateri simul
Qua ducitur recta Stonistratfordiam.
Primo die celeri gradu proprabimus,
Quod nunc locus proceres tot unus non capit.
RIV. O Claudiane rector illustris soli,
Dux inclyte et generis propago regii,
Praestare regi iussit officium meum
Fortuna quicquid nostra praeclarum dedit.
Ponenda bello est vita regi debita,
Si modo aliter nequeunt minae frangi hostium.
Vestrae quoniam mensae patebant mihi dapes
Hac nocte, vobis iure multum debeo.
Iam laxat artus languidos gratus sopor
Lectoque fessa membra componi iuvat.
Placidam quietem noctis opto proximae. 185
GLOC. Praeclare dux et stella Buckinghamiae,
Cui cervus olim nomen haud latens dedit,
Et orte claro Hastinge patrum stemmate,
En sol vocata nocte fraenos deserens
Sudore fumantes iubas mersit salo,
Vacuumque caelum luna perlustrat, viris
Silentium imperans. Nitida simul cohors
Comitatur aspergens lumen vagum polo.
Porro locus omni liber arbitrio vacat.
Secretas aures nullus exhibet comes. 195
Annon vides quam sit miser procerum status?
Diuque spreta ut nobilis virtus iacet?
Regi licet sanguine superbo iungamur,
Clarisque lucet inclytum titulis genus,
Aditus tamen mihi nullus ad regem patet,
Vetantque cum nepote patruum vivere.
Quo tanta matris cedit impudentia?
Iam foeminae succumbit Anglorum decus.
En nostra dubitatur fides. Sepultus est
Debitus honor, spretusque sanguis nobilis
Sordescit. Olim matris omnino suae
Tutela regis sacra cognatis datur,
Illis honore quando tamen haud cedimus
Et in nepotem aequalis elucet fides.
Parum decebat matris abiectum genus 210
(Regni thoros amor nisi quod impulit)
Claros negare patruos regi suos
Minusque nobili comite circumdare.
Parum decorum principi aut nobis erit.
Comes magis potentior tuebitur,
Quod nos malum manet si qui male
Nobis precantur regium claudunt latus
Primosque praeveniunt amores principis.
Ut illius favore consensecerent.
Quocumque mens tenella flectitur statim
(Atque pueros fucata demulcent leves)
Seris nec annis respuit quicquid prius
Placet. In amores deliciasque pristinas
Aetas probat decursa. Nec se corrigit
Edwardus olim Quartus, aetas plenior 225
Quamvis fuit, tempusque longum plurima
Serae noverca disciplinae suaserat.
Heu multa quondam facta damnavit sua
Lapsum priorem nec resarsit tardior
Sensus, quod heros sensit heu Clarentius.
Ille, ille novit heu nimis frater meus
Quam coniugi rex cessit olim credulus.
Nimis heu nimis tum nostra suadebant mala,
Quod uxor horret <eum> maritum quem colit.
Quam dura nostras sors premebat res diu!
Regina quantam mihi creasset tum luem
Perfida, malum mens nisi sagax averteret!
Nos ille. caelum qui sua torquet manu
Durisque flammis triste vindicat scelus.
Foelix potenti liberavit dextera. 240
Heu quot brevi frater furore concitus
Dolis eorum morte damnatos truci
Perdidit, inani voce pulsantes Iovem!
Nunquam suo parcebat ira sanguini.
Stragi suorum heu propinquos addidit.
Sed vetera plangimus. Novum imminet malum.
Nam si tenello solus haeret principi
Communis hostis, atque stipabit thronum
Infesta nobis una Graiorum domus,
Mox hostium vires caput nostrum luent, 250
Dum principis sacrato abuti nomine
Audebit ad nostram ruinam atrox domus.
Hoc Iupiter tam providus pater vetet,
Quod morte sanxit sacra pacis foedera
Edwardus, et veteri medetur vulneri
Quietis, atque dexteras nos invicem
Coniunximus, simulata pacis pignora.
Valuit potestas sacra regis tum magis
Quam pace ficta dubia procerum foedera
Pactumque iussu principis percussimus. 260
Quenquamne tantus vexat insanum stupor
Huic credat ut demens repente qui novus
Ex hoste tam vetusto amicus sumitur?
Firmius inhaerebit brevis animi favor
Quam longa multis invidia lustris manens? 265
Nunc ergo maturare consilium decet.
Quo longius serpit malum, fieri solet
Robustius viresque semper colligit.
BUCK. O Claudiane rector, atque regia
De stirpe princeps, turbido infoelix quia 270
Visa est tumultu ardere rursus Anglia,
Et bella coeperunt fremere civilia,
Tuae ut secreto instillet auri murmure
Concepta iussi verba servulum meum,
Tua signa Buckinghamium sequi ducem. 275
Miscere praesens verba praesenti diu
Quaerebam, ut haec tecum possem loqui simul.
Regina nobis insolens abututur.
Statim premi scelus decet. Maius nefas
Parit semel natum malum, et nescit modum. 280
Sanare te regni luem tantam decet.
Quidvis feret potius potens procerum cohors
Cruore quam regina nostro luderet,
Natumque caput armaret in nostrum ferox.
GLOC. Te patriae, dux ergo vindicem voco
Et scelere materno labantis Angliae.
Te, te poli qui iura praecipis regis
Et vos coruscum testor agmen caelitum,
Tantum Britonum pristinum quaero decus.
Acris gravi medela confert vulneri. 290
Regina nunc abest, suis afferre opem
Captis nequit. Removere iam tuto licet
A rege cunctas patriae labes suae.
Quin dormientem comprimere Riverium,
Intraque tecta claudere hospitem decet.
Sin fugerit, tum conscium probat metus.
Mox, famule, illius petas claves domus
Qua nuper hospes se Riverius abdidit.
Sin abnuantur, regis imperium urgeas
Nec ullus inde servus erumpat foras,
Sed sedulo claudantur intus singuli.
Nostrisque verbis admone clam servulos,
Horreret admisso licet nondum die
Nox atra, nostrum saepiant corpus tamen,
Quod luce prima nos nepotem adibimus. 305
HAST. Regis propinquos si coerces vinculis
Caecoque captos claudis audax carcere,
Illico tumultum plebs ciebit mobilis,
Iudicia dum non recta sortiris. Reis
Et criminis parum nocentes arguas. 310
GLOC. Et dignitatem principis laedunt sui
Et nobilem violare sanguinem student.
Lacerare quaerunt Angliam discordiis
Sancti senatus quamvis iussu patruum
[ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ]
Longa Britonum classe sulcavit mare
Marchiuo Graiorum frater. In nostram necem
Tot milites armare crudelis potest
Profundere atque principum longas opes?
HAST. At vinculis si patruum premi suum
Heros videbit Graius, is rapida manu
Stipabit Edwardum. Tremens Britannia
Parabit arma. Seditio miseros trahet,
Ardore belli conflagrabunt omnia,
Nostraque populus strage purgabit scelus.
GLOC. Aditus viarum munit assiduus vigil
Perrumpat hinc ut nemo Northamptoniam,
Nostrumque prius ad regem iter praeverteret.
Postquam discusserit leves umbras Lucifer
Nitidaque iubebat fugam Phoebea fax,
Nos statuimus regem priores visere 330
Ut grata principi fides sic luceat.
BUCK. Intende nervos virium. Vinci nequit
Generosus ardor mentis, et nullus labor
Curam fatigat anxiam summi ducis.
Nunquam fidem fallam.
HAST.Polus tristi prius
Iungetur Orco, sidera natabunt aquis,
Amicus ignis fluctibus saevis erit,
Vincet diem nox, quam meam damnes fidem.
RIV. Nescio quid animus triste praesagit malum.
Horrent timore membra, cor pavet metu.
Demiror hi claves quid hospitii petant.
Quae tanta cecidit temporum mutatio?
Mensam prioris noctis onerabant dape.
An iam retentum morte mulctant improba?
Mihi sunt amici. Non amat fucos fides. 345
Vacillat animus. Haeret, haud placet sibi.
Si fugio, nullus est fugae tutus locus.
Si lateo, sceleris consius demens ero.
En animus ullos innocens negat metus.
Manere certum est. Quicquid eveniet, feram. 350
Duces adibo, causa quae sit audiam.
GLOC. O regis hostis, impium atque audax caput!
Tu nobiles mulctare suppliciis studes,
Et insolentes seminas discordias.
Tu principis nutum ad necem nostram vocas,
Tuisque demens regna misces litibus.
Praestabis istud, credis, infandum nefas.
RIV. Praeclare princeps, tale de me nil putes.
Hoc absit (oro) crimen a nostra fide.
GLOC. Tale scelestum regis exitium tui! 360
Patiemur ultro sanguinem nostrum peti?
Perdes Britonum solus excelsum decus?
At vos atro mulctate raptum carcere,
Comitesque nostrum caeteri cingant latus.
RIV. Quo me trahetis? Quam iubet poenam potens
Fortuna? Quae nunc me manent miserum mala?
Si morte mulctent, iure damnent publico.
Num quae salutis spes relinquitur mihi?
SCENA ii
EDWARDUS REX, DUX BUCKINGHAMIAE, DUX GLOCESTRIAE, SERVUS REGISED. Amore captus patriae praeceps iter
Quamvis facio, dum Wallicas muto sedes, 370
Lubens relinquo tamen Stonistratfordiam,
Quod huc ferunt properare nunc Glocestrium,
Quoniam tot unus non capit proceres locus.
BUCK. Cinctus suis Edwardus huc confert gradum.
Generosa quos beant avorum stemmata 375
Praeite. Plebei sequantur ordines.
GLOC. Rex vivat aeternum Britannus inclytus!
ED. Gratus mihi conspectus est, mi patrue,
Postquam sedes modo barbaras mutavimus,
Habeoque tantis gratiam votis parem. 380
BUCK. Tibi beatum firmet imperium Deus.
ED. Tuam simul laudo fidem, dux inclyte.
GLOC. Natura me tuis fidelem iussibus
Nescia resisti consecravit et dolos
Genus struere regale me regi vetat, 385
Cum caeteris commune persuadet fidem
Officium. Aquas inimicus ignis incolet,
Sulcabit astra navis, et saevo mari
Ignota quercus surget, oblitum tui
Si quando falsa corrumpet fides. <Meam> 390
Vitam tuis ponam libens bellis, tuis
Infestus hostibus mori cupio pie.
Quae te, superbe Graie, vel fratrem tuum
Ambitio temptat, et Riverium ferum,
Dum principem vobis studetis subdere, 395
Atque proceres foedo tumultu scindere?
En pessimis miscetis Anglos litibus
Florensque deridetur ortus sanguinis.
Cur usque Dorseti minatur marchio
Nobis? In arcem irrupit audax Belini,
Praedatur inde regis opes rapida manu
Et classe longum oneravit ingenti salem.
ED. Quid marchio patravit uterinus mihi
Nescio. Fides suspecta avunculi mei
Graiique fratris (crede mihi) nunquam fuit. 405
Immo tuas tanti latent aures doli,
Rex inclyte, magis secretum pugnat scelus.
Te perduellionis esse aio reum,
Sceleste Graie, teque sceleris conscium,
Vahanne, nuncio, proditorem patriae
Perfide voco Haute simul. Squalenti carcere
Abdite statim. Patriae graves poenas luant.
SERV. Puerum misellum! Lacrymis rigat genas
Tristia videns ad vincla correptum fratrem.
GLOC. Te liberamus, serve, famulatu tuo, 415
Nec te volumus haerere lateri principis.
Tu principi fidelis astabis comes
Regique te perpetuus adiunget labor. (Exeunt.)
SERVUS REGIS, SERVUS DUCIS GLOCESTRIAE SERV. REG. Regni paterni pondus imbellis puer
Non sustinet, suisque victus viribus
Tandem ruit. Tuetur hostes intimos
Munita nomine sacra maiestas suo,
Parare dum tristem luem clam cogitat
Ambitio. Regni parva suspecti fides,
Nec principem sinit anxium quiescere 425
Secreta soli pugna. Qui loco manet
Minore tutior, nec amissi premet
Sceptri metus vel dissimilis avorum honos.
Qui clara torques sidera, altitonans pater,
Tuisque pingis ignibus caeli globos, 430
Britanniae potens defende principem
Ut iura verus reddat haeres Angliae.
Quis huc minister advolat celeri pede?
Quo nunc adeo generose praecipitas gradum?
SERV. GLOC. Misit nepoti nobilis Riverius. 435
SERV. REG. Ducine tu minister illi carceris?
SERV. GLOC. Ego Claudiano fidus astabam comes.
SERV. REG. Quorsum nepoti nuntius patrui venis?
SERV. GLOC. Ubi mordet impransum fames Glocestrium,
Ducis onerabant lauta mensam prandia.
Oculis pererrat edulus cunctas dapes
Misitque selectos cibos Riverio,
Animoque ferre iussit aequo singula:
Nil rebus illius esse formidabile.
SERV. REG. Num respuit benigna demens munera?
SERV. GLOC. Quem longus usus ferre persuasit malum,
Fortuna quoties dura tristis intonat,
Vitae cupit solamen afflictae minus.
Ubi gratias pleno refudit pectore
Deferre Graio lauta iussit fercula, 450
Quem fregerat non cognitus prius dolor,
Nec asperos didicit minor casus pati,
Ut blanda fractum verba confirment ducis
Et turbidam permulceant mentem dapes.
At iussa me tanti viri decet exsequi. (Exit.)
SERV. REG. An fronte simulatus latet blanda dolus
Ut imperitis alta figat vulnera?
An sorte nos mutata foelici beat
Fortuna, miseros carceris solvens metu?
Faustus cadat tantis procellis exitus! (Exit.)
Perge ad Actum III Actionis Primae