Tessera caerulea - commentariolum. Tessera rubicunda - nota textualis. Tessera viridis - translatio   

IOANNIS AUDOENI EPIGRAMMATUM LIBER SEPTIMUS 

1. A IOVE PRINCIPIUM

Principium Deus ipsum, in principio Deus ipso,
Et post principium, principioque prius,
Principium sine principio est. A principio isto
Principium capiunt omnia principia.

2. AD LECTOREM

Carmine vestitos praemisimus ante libellos;
Qui sequitur, nudus non venit ecce liber.
Si qua manent melioria putas, tu, candide lector,
Quod speres, auctor quod vereatur habet.

3. AD CAROLUM, DUCEM EBORACI

Altera spes regia, regni spes altera, solo
Principe Cambrorum, Carole magne, minor,
Consiliis Fullertoni doctique Moravi
Utere (consilio dux duce semper eget).
Esto quod es, patri similis, fratrique secundus, 5
Nemo tibi similis, nemo secundus erit.

4. ARS MEMORIAE

Simonides olim memorandi repperit artem,
Nullus adhuc artem repperit ingenii.

5. RES, NOMEN, ET VERBUM

Omnipotens omnes res condidit, indidit illis
Nomina vir, mulier, deinde verba dedit.

6. REDEMPTIO ET REGENERATIO

Nos Satan muliere emit, Christusque redemit.
Christus nos lavit, quos maculavit Adam.

7. LIBERALITATIS LAUS

Quod datur aeternum durat, sequiturque datorem.
Dantem et captantem, munus utrumque iuvat.

8. BIBLIOTHECA NOVA OXONIENSIS. AD LECTORES, 1610

Quaeritis auctores? Coram quem quaeritus adsum,
Quisque in classe sua classicus auctor ait.
Tanti operis, quantum reliquo vix extat in orbe,
Quaeritis auctorem? Bodleus auctor erat.

9. AD ACADEMIAM OXONIENSEM

Nulla tuae par bibliotheca est altera, nulla
Ingenio par est, bibliotheca, tuo.

10. AD ANNAM REGINAM

Es soror et coniunx, genetrix et filia regis.
Addere quid titulis possumus, Anna, tuis?
Quattuor his titulis virtutes quattuor addis.
Addere virtuti nil potes, Anne, tuae.

11. AD ELIZBETHAM, REGIS FILIAM &c.

Multorum, longa serie de sanguine regum,
Regis digna thoro, Caesare digna viro,
Si, te dum dignus ducat vir, virgo manebis,
Fas tibi perpetua virginitate frui.

12. SERMO ET SCRIPTURA

Interpres linguae manus es, at muta, loquentis,
Pectoris ut muti nuncia lingua loquens.

13. NOVUS HOMO

Quod superest, de pelle tua depelle vetustum,
De cute peccati decute triste iugum.

14. ANAGRAMMA SALUTARE

Opto tibi multam, nullam tibi poto salutem.
Est potior pota, sicca salute salus.

15. FRUCTUS VERITUS

Nudus Adam vetitia quod vulsit ab arbore, malum
Haud fuit, at malo peius, origo mali.

16. KALENDIS IANUARII

Tros inquit Timeo Danaos et dona ferentes.
Quis Danaus? Pauper Tros quis? Avarus homo!

17. IN ALCONEM

Non habet Alco fidem, nummum vult credere nulli.
At credunt homines illi, habet Alco fidem.

18. AD ROBERTUM CAREY, EQUITEM, RECTOREM IUVENTUTIS CAROLI EBORACENSIS

Elizabeth regina tuo sobrina parenti,
Nominis et generis gloria quanta tui?
Creditus est Britonum regis tibi filius, illa
Gentis, at haec maior gloria mentis erit.

19. EXEMPLAR

Exemplo virtus bene discitur atque docetur.
Qui dare mi suadet pauperibus, sua det.

20. MEDIUM DUPLEX

In medio constat tellus, tamen infima res est.
In medio virtus, res ea summa tamen.

21. N. O.

N praeit, O sequitur, nihil est antiquius omni.
Scilicet, ex nihilo condidit omne Deus.

22. AD IACOBUM FULLERTON, EQUITEM, RECTOREM IUVENTUTIS CAROLI EBORACENSIS

Fullertone, tuae decus o doctissime gentis,
Est in tutela regis imago tua.
Quae sibi dissimilem ne sumat imago figuram,
Fullertone, tuum est hoc onus, hic honor est.

23. SANCTITAS, SANITAS

Nemo diu, bene quisque potest, at vult bene nemo,
Vivere. Visne diu vivere? Vive bene.

24. OVES ET CAPRAE

Ascendunt rupes et promontoria caprae,
Gramine collino dum saturantur oves.
Sic nunc est; olim non sic erit, ad loca quando
Summa verentur oves, inferiora caprae.

25. NAVIS

Puppis cauda, carinaque venter, proraque rostrum,
Velaque sunt alae, totaque navis avis.

26. AD THOMAM MORAVIUM, CAROLI DUCIS INSTITUTOREM

Si Iacobinum fas dicere regis amicum,
In Iacobinis me profitebor ego.
Si Scoto quicunque favet Scotista vocetur,
Sum Scotista, nec hoc inficiabor ego.
Tu me Thomistam totum, doctissime Thoma, 5
Tu me Scotistam, Scoto-Britanne, facis.

27. SANGUINE, NON VIRTUTE

Antiquum est, virtute decet, non sanguine, niti.
Non meritis tamen, at sanguine nitar ego.
Non inquam virtute decet, sed sanguine niti:
Non virtute mea, sanguine, Christe, tuo.

28. SOL ET TEMPUS

Sol celer est, at sole tamen velocior hora.
Hora stetit nunquam, sol aliquando stetit.*

* Iosu. c. 10 v. 12.

29. SANGUIS

Sum crudor, vocor inde cruor, per corpora curro,
Volvor, et in venis sanguis ut anguis eo.

30. IN PANNICUM, DIVITEM INERTEM

Quod fortuna favet fatuis, mihi credere non vis.
Si mihi non credis, Pannice, crede tibi.

31. BREVITAS

Perspicua brevitate nihil magis afficit aures.
In verbis ubi res postulat esto brevis.

32. TUMULUS IOANNIS PUCKERING, CUSTODIS MAGNI SIGILLI

Cernis in hoc tumulo tres fratres, quinque sorores,
E quibus una deest, unus adhuc superest.

33. HOMERUS

Mentiri caecum nemo miratur Homerum:
Auritus testis, non oculatus, erat.

34. ERASMUS

Quaritur, unde tibi sit nomen Erasmus? Eras-mus.

RESPONSUM

Si sum mus ego, te iudice, summus ero.

35. PARUM, NIHIL, NIMIS, SATIS

Pauper in orbe parum, mendicus nil habet usquam.
Dives habet nimium, quis, nisi nemo, satis?

36. AD HENRICUM WOTTON, EQUITEM, REGIS LEGATUM &c., 1612

In dubiis, Wottone, mei non immemor olim,
Serio, sero licet, sum memor, ecce, tui.
Nuper apud Venetos legatum, iamque Sabaudos,
Fallor, an in patriam prospera vela vehunt?
Regis opus, pensare tuos, Henrice, labores. 5
Nescio (secretum est) quando; aliquando, scio.

37. RESPICE FINEM

Omega distinguit misero non alpha beatum.
Ante obitum faelix nemo, nec ante miser.

38. SABBATUM POLARE. AD POLARES

Una dies vestrum nox unaque terminat annum,
Septimus est annus, septima vestra dies.

39. AD DESIDERANTES LEGEM SALICAM

Francorum laudat legem nova secta virilem,
Ne regat im-bellis Martia regna colus.
Lege regi regnum Salica vultisne, Britanni?
Este viri fortes, incipitote domi.

40. AD GUALTERUM GWYN

In laudem, Gualtere, tuam gratantia quare
Disticha non facio? Tu meliora facis.

41. IRI ET CRAESI EPITAPHIUM

Divitis exiguum est Craesi discrimen, et Iri
Pauperis. Hic tumulum non habet, alter habet.

42. MENSIS INTERCALARIS, 1612

Cur quarto solus crescit Februarius anno?
Hic minimus lunae mensis ab orbe fluit.

43. IN FELICEM

Dives eras dum vivus eras, pauperrime faelix.
In Lazari malles mortuus esse loco.

44. 10 PRINCIPIA

Una categorias in se substantia ter tres
Continet, ut Musas unus Apollo novem.

45. LOGICA

Nascitur in tenebras animal, puer inscius, infans.
Conferat Oxonium se, cito fiet homo.

46. AD SAMUEL DANIEL, POETAM

Cur calamum tractas dextra, gladiumque sinistra?
Est tibi Mars laevus, dexter Apollo tuus.

47. PHILALETHES. AD PAULUM

Displicet insipiens novitas, delira vetustas
Non placet. Est vero nil mihi, Paule, prius.
Non ego sum veterum, non assecla, Paule, novorum.
Seu vetus est, verum diligo, sive novum.

48. HUMILITAS

Uberiora ferunt valles, brevioraque montes
Gramina, multum humilis mens sapit, alta parum.
Mens mons est, montisque cacumen mentis acumen:
Omne cacumen inops est, et acumen iners.

49. TRES PHILAUTI

Proximus ipse egomet mihi sum, tibi proximus es tu.
Quid prohibet quin sit proximus ille sibi?

50. DIES S. MARTI. AD MARIANUM PASTOREM

Cur ovibus non signa capris imponimus? Olim
Servabantur oves, non, Mariane, caprae.

51. AD DINDYMUM

Tempore tempus edax edit omnia, Dindyme, sed tu,
Dum nuganda teris tempora, tempus edis.

52. TERRAE ANAGRAMMATA DUO. DE COELO ET TERRA. PARADOXON DUPLEX

Mobile non errat coelum, stat terra sed erat,
Funditus in varias, undique secta vias.
Errantum pedibus calcabor, humillima tellus,
Vomere proscindar, dumque ero terra terar.

53. ANNUS

Ver, aestas, autumnus, hyems sunt integer annus,
Aestas autumno, vere levatur hyems.

54. CLIENS

Pharmaca si causae vis applicet apta patronus,
Causidico clines callide crura cliens.

55. IN AVARUM

Non vis ut modico maior pede calceus extet,
Cur tibi quaeris opum plus, tibi quam sit opus?

56. PATIENS INVERSUS, ET PATIENTIA DIVERSA

Esse volo patiens, si nolo cogor, at in spe:
Hac ego fio potens entia cuncta pati.

57. SERPENS, EVA, ADAM

Incautam serpens fallit, non fallitur, Evam.
Fallitur, haud fallit, coniuge captus Adam.
Activas muliebris erat passivus et error:
Fallitur et fallit foemina, capta capit.

58. CYGNUS

Cum me fata vocat, ad amoeni fluminis oram
Me moriens moesto carmine solor olor.

59. AD POLYDORUM

Est ablativo melior, Polydore, dativus,
Dives, et accipiens munera dante minor.
Heu nimium crebro nunc ablativus in usu est,
In pretio rursum quando dativus erit?

60. AD ALDINUM

Servus es infaelix dominorum, Aldine, duorum,
Alter enim tibi nil dat, nihil alter habet.

61. CONTINENTIA TRIPLEX

Quicquid turpe vides at audies, claude fenestras.
Ne temere effundas frivola, claude fores.

62. SATURNI TRES FILII

Nummipotens, unus fratrum, qui praesidet Orco.
Amnipotens alter, tertius omnipotens.

63. SENEX IUVENEM ALLOQUITUR

Est mea vita brevis, nec tempore longa futura est.
Est tua longa, brevi fiet et illa brevis.

64. DE LIBRO

Oxioniae salsus (iuvenis tum) more vetusto,
Wintoniaque (puer tum) piperatus eram.
Si quid inest nostro piperisve salisve libello,
Oxoniae sal est, Wintoniaense piper.

65. AD THEODORUM DEODATUM, MEDICUM

Nomine tu Gaio Theodorus est atque Latino
Arte potens* Phoebi, Ter-Theodorus eris.

* Medicum creavit altissimus - Altissimus creavit de terra medicinam. Ecclesiastic. c. 38 v. 14.

66. IN QUINTUM

Iurandi didicisti adverbia quattuor olim,
Tum puer, at nunc vir millia, Quinte, quatuor.

67. AD IRACUNDUM

Ira cadat cum sole, at non cum sole resurgat:
Semper cum Phoebo currat ad Antipodas.

68. DE PALLIO ET TUNICA

Coeruleas olim tunicas manicasque gerabant
Anglorum Davi, desidiosa cohors.
Pallia nunc gestant. Cur pallia? Veste sub ista
Hic cyathum pulchre palliat, ille capum.

69. MORS

Humanum in terris nihil est, quod non sit humandum.
Avolat hinc animus, caetera sorbet humus.

70. IN PONTIUM POETAM

Claudicat et semper titubat pede Pontius uno.
Hexametrum in gressu pentametrumque refert.

71. IN FABIANUM

Tu vel quod dicis facito, vel dicito saltem,
Quod facis. At neutrum tu, Fabiane, facis.

72. EDERE LIBROS

Accidit hoc mihi saepe volenti scribere versus,
Ut libros edam plenus, inanis edam.

73. HILAREM DATOREM DEUS DITAT

Munera ne numera, miseris quaecunque dedisti.
In coelis numerat, munerat illa Deus.

74. IN QUINTUM, RAMISTAM, TERTIUM PATRIS FILIUM

Una duos tantum Ramos quasi germinet arbor,
Dividis in partes omnia tota duas.
Si rerum fieret divisio quaeque bimembris,
Est tua de patriis pars quota, Quinte, bonis?

75. ARMA CUPIDINIS, ARCUS ET CALAMI

Nudus Amor cur offensivis utitur armis,
Non defensivis? Omnia vincit Amor.

76. DE PRO(R)SA ET ASTRICTA ORATIONE. PROBLEMA

Cur vinctus velocior est quam sermo solutus?
Iste pedes sermo non habet, alter habet.

77. COELUM

Numinis immensi sedes amplissima coelum.
Omnipotens dominus, omnipatensque domus.

78. ARISTON MEN HYDOR

Unde renascuntur mortales unda vocatur.
A qua nascuntur cuncta, vocatur aqua.

79. A NEST OF BOXES. SUSCIPIO / SCIPIO / PIO. PYDIXUM TRIAS

Pro patria, patribusque mori populoque Latino,
Corde animoque pio Scipio suscipio.

80. IN PONTILIANUM

Blandus hero cauda canis irrequietus adulat.
Linguam pro cauda Pontilianus habet.

81. PULVIS ET UMBRA SUMUS (HORATIUS)

Desperet coelum natus de pulvere nemo.
Desperet coelum nemo, quod umbra sumus.
Nostra caro est pulvis, sed eodem ex pulvere corpus
Fit Domini. Mens est umbra, sed umbra Dei.

82. AENIGMA

Dic mihi quae in coelis extat vox* integra cuius
In terris tantum syllaba prima patet?

* Felicitas.

83. DIVES

Deterior fio fieri cum ditior opto.
Maior me fieri molior, haud melior.

84. CONVERSIO PAULI

Qui modo Saulus eras, inferso nomine, salvus
Factus es, et Paulos qui modo phaulos eras.

85. RECTA RATIO

Tempore quod nostro ratio sit recta, dolendum est.
Esset gaudendum, si foret illa regens.

86. AD CAROLI DUCIS DOCTOREM, THOMAM MORAVIUM

Te novi geniumque tuum, moresque, Moravi,
Scriptaque lecta mihi sunt tua, digna legi.
Non doctor ductorveque duci fuit aptior alter,
Dogmata dum sequitur dux tua, doctus erit.
Non trahere invitum, sed in optima sponte sequentem 5
Quanta tua est virtues, ducere posse ducem!

87. AD HEBRAEOS

Relligio, lex vestra, fides at nostra vocatur.
Vos bene non vultis credere, nos facere.

88. IRUS

Qui mensa excipitur, quique excipit, hospes uterque est.
Sum multorum hospes, nullius hospes ego.

89. DEUS

Dispersus tot licet infinitus in orbe
Sit Deus, in toto quaeritur orbe Deus.

90. AQUILA

In sacris aquilae portant mysteria templis:
Nunc est Iehova, quae Iovis ales erat.

91. TOBIAS MATHAEUS

Ex veteri primum sortite, novoque secundum
Ex testamento nomen utroque trahis.
Hoc mirum est: nomen Gentile canonicon esse,
Hoc in fonte fides quod dedit, Apocryphum.

92. IN PARAPHRASIM

Ista paraphrasis est quasi circulus actus in orbem,
A centro ad circum linea textus hic est.
Tangit enim, extremas diametri circulus, oras,
At centrum nulla tangere parte potest.

93. IN CORBULONEM

Diruis, aedificas, quid, Corbulo? Diruis omnes
Divitias et opes, aedificasque nihil.

94. IN GELLIAM GRAMMATICASTRAM

Grammaticam veteres artem dixere loquendi.
Gellia, grammatica nil opus arte tibi.

95. IN QUENDAM GRAMMATICASTRUM

Me flocci facis atque pili, nauci, atque terunci,
Quanti te faciam scire cupis? Nihili.

96. BELLUM

Solis militibus bellum res bella videntur.
Militibus solis omnia bella bona.

97. DIVITIAE

Solus Dis deus est, Dites dii, numina nummi.
Cum plausu loquitur Pluto, tacetque Plato.

98. TRIA GENERA

Est dubii generis, castissima sit licet uxor,
Communis meretrix, foeminei mulier.

99. ST. ST. SILENTII NOTA

Quid sibi Romanum vult ST? Sileto, taceto.
S monet ut sileas, T iubet ut taceas.

100. PATRIA EST UBICUNQUE EST BENE
WHERE I DOE WELL, THERE I DWELL

Illa mihi patria est ubi pascor, non ubi nascor,
Illa ubi sum notus, non ubi natus eram.
Illa mihi patria est, mihi quae patrimonia praebet.
Hic, ubicunque habeo quod satis est, habito.

101. CONIUX

Apta duci non est uxor, non aptaque regi,
Quae duci non est apta, nec apta regi.

102. RHETORICA ET DIALECTICA

Rhetorice dicendi ars est, logiceque docendi,
Illa sophistarum robur, at ista sophon.
Illa magis condita, recondita sed magis haec est.
Illa salax magis et salsa, sed ista sal est.
Rhetorice verum velat, logiceque revelat. 5
Haec monet, illa movet, haec docet, illa nocet.

103. ACTAEON

Carnem edere canes Actaeonis, ossa, cutemque.
Cornua Londini conspicienda manent.

104. MULTIPLICATIO ET DIVISIO ARITHMETICA

Cur dextram divisio, multiplicatio laevam
Respicit? Est virtus illa, sed haec vitium.
Cur sursum divisio, multiplatio d’orsum
Aspicit? Haec homini convenit, illa Deo.

105. ARBOR

Ver viridem, flavamque aestas me fervida, canam
Autumnus, calvam frigida fecit hyems.

106. AD THEODORUM PRISE, OXONIENSEM THEOLOGUM

Uno non possum, quantum te diligo, versu
Dicere. Si satis est distichon, ecce duos.

107. UNUS DEUS

Coelum ἑτερόκλιτον est, ut noster Lilius inquit.
Pluri numero non caret ipse Deus.
O quanta est veterum blasphemia grammaticorum,
Qui declinandum nos docuere Deum!

108. DEI GENUS

Neutrius generis Deus est, nec foemina, nec mas.
Hoc igitur numen nec dea nec deus est.

109. GUBERNACULUM CORPORIS

Insipiens linguam laxat, sapiensque refraenat.
Quis minor aut maior quam tacuisse labor?

110. EX MALIS MINIMUM ET MAXIMUM. AD MAXIMUM

In mensa semper minimum tibi sume malorum,
Maxime, malorum maxima, si bona sunt.

111. UNDA

Littera dempta undas udas facit, addita mundas.
Littera transposita est, undaque nuda manet.

112. DE SOMNIIS. PARADOXON

Quae mala sunt bona sunt; mala, quae bona somnia. Quare?
Gaudeo* si mala sunt, si bona sunt doleo.

* - Experrectus.

113. ORIGO AQUAE

Unda, undae, undarum tibi declinatio constat,
Derivatio non. Una fit unde, rogas?
Annus ut, in sese sine fine revolvitur amnis:
Ad punctum redeunt annus et amnis idem,

114. AVARITIA

Undique fluminibus currentibus in mare magnum,
Non ait “Unde venis?” aequor, at “Unda, veni.”

115. ADAMAS

Mittendi fidos adamantes sunt ad amantes:
Solo adamante polit durum adamanta faber.

116. CANIS ET LEPUS

Sit quanquam levipes lepus, et velocior hoste,
Hic sequitur magna spe, fugit ille levi.

117. VOX ET SCRIPTURA

Lingua sagax aperit clausi mysteria cordis,
Scriptura didicit vox sine voce loqui.

118. LAURUS

Arbor ego Phoebi, viridis frondosaque semper.
Nescio calvitiam canitiemve pati.

119. DICACITAS ET PRUDENTIA

Ingeniosus at imprudens, est absque cibo sal.
Doctus inurbanus quid? Cibus absque sale.

120. ALIQUID EX NIHIL. AENIGMA ARITHMETICUM

Adderis* unum nihilo, nihil inde creatur.
Adde uni** nihilum, nascitur inde decas.

* 01. ** 10.

121. AD GUILIELMUM SUTTON, OXONIENSEM THEOLOGUM

Debeo plura tibi quam versu dicere fas est:
Debitor aeternum si mihi credis, ero.

112. SATURNI ET OPIS FILII TRES, COHAEREDES

Dites tres fratres, Neptunus, Iupiter, ac Dis.
Quid mirum? Tribus his Ops bona mater erat.
Essem Neptuno, Iove, Diteque ditior ipsu,
Fors mihi si matrem fausta didisset Opem.

123. IN QUENDAM ORATOREM INFINITUM

Omnia cum dixi, superest tibi dicere “Dixi.”
Haec mihi sermonis vox placet una tui.

124. AD LECTORES

Non cuivis lectori, auditorive placebo.
Lector et auditor non mihi quisque placet.

Perge ad Lib. VIII