Tessera caerulea — commentariolum. Numeri cum lineis subscriptis — notae textuales in quinque comoediae lineas. Tessera viridis — translatio.

ACTUS V, SCENA i
THEORGUS, ULFADUS, RUFFINUS, SEX LEMURES IN SPECIEM DEORUM TRANSFORMATI, SEX ITIDEM ALII EORUM EPHEBOS MENTITI

Theorgus variis artibus Ulfadum frustra oppugnat.

Principes visuntur in suo quisque carcere dormiens.

THE. Ubique nox est. Carcer et mundus pares
Densant tenebras. Mira res! Ferro iacent 1970
Situque pressi, mortis haud ictu procul,
Tamen sopore blanda permulcet quies.
Nunc si quid artis, si quid imperii manet
Agiles in umbras, Morpheus partes agat,
Pulchroque iuvenes numinum eludat choro. 1975
Ubi nodus arte maior humana incidit,
Inflecte superos. Si nequis, Erebum cie.
Coelumne an Orcus tenue discrimen, modo
Rogata peragant. Virga pollentis manus
Utrumque pandit limen. Audimur. Sonat. 1980
Iuppiter honores, Plutus Attalicas opes,
Illustre Phoebus nomen, invictum malis
Animum Gradivus, robur Alcides feret.

Prodeunt hic falsi dii, suo quemque ephebo praeunte. Ephebi deos canendo celebrant a dote cuiusque propria.

CANTUS
Dividit orbi.

Phoebus afflabit decus invidendae
Lucis, et late volitans per urbes
Nomen. Aeterno comes ibis aevo, 1990
Fama superstes.

Arma bellorum pater, arma Mavors
Spirat, et saevo metuendus ense
Spargit invicti nimium flagrantes
Pectoris ignes. 1995

Mercuri, summi Iovis ac deorum
Suada, cui fandi natat ore virtus,
Vim dabis mentis, rapidumque linguae
Ducere flumen.

Robur Alcides bene copulati 2000
Corporis firmat, solidasque nervis
Artuum vires, humeris potentum
Tollere coelum.

Pluto semotas opulentus auri
Proferet venas, et amica sceptris 2005
Dona telluris. Fluet aula fulvae
Munere lamnae.

Ergo Panchaei pia dona thuris,
Dulce par, senis adolete divis.
Mox sacer pingues cruor hostiarum 2010
Imbuat aras.

Peracto cantu epheborum, dii choreas agunt, quibus nondum finitis —

ULF. Dirumpe spectra, dissipa larvas, Deus.

Evanescentibus repente lemuribus.

THE. Pervicta fraus est. Restat horrifico patris
Terrere iussu. Fata vel superi timent.
Exurge. Somno tempus aeternum manet. 2015
ULF. Quis me quiete solvit in curas?

Exhibet clepsydram horarium.

THE. Dies
Fati suprema. Cernis? Haec metam tuis
Apponet annis hora, qua lapsa, rogus
Ardebis igne lento, et invisam diis
Animam sub umbras, Dite plaudenti, feres. 2020
Haec iussa patris, fatum ineluctabile.
ULF. Ergo moriendum est? Grata vox! Blandum melos!
Sed ante fata gratiam exilem rogo.
Da fratris uno frater aspectu fruar.
THE. Optem, sed arcto regis edicto vetor. 2025
ULF. O per tuorum, quidquid est usquam tibi
Charum, rogitanti cede.
THE. Tentabo patrem.

Exit, relicta Ulfado clepsydra.

ULF. Bene est. Beamur. Una quod vitae est super
Absolvet hora, latice furtivo fluens.
O perge, dulcis unda, festinos age 2030
Amica lapsus, meque trans vitae salum
Aestu beato celeris in portum refer.
Morum magistra specimen effingis mei.
Exulat uterque, fonte tu, coelis ego.
Vincimur ambo. Vitrea te compes ligat, 2035
Me vincla terrae pariter et ferri premunt.
Tu vincta fontem quaeris, oceani sinum.
Huc cura, pondus, lapsus, huc murmur vehit.
Curris, recurris, querula rimaris viam,
Et quo venire gurgite undoso nequis, 2040
Vel fila mittis. Flumen in venas abit,
In fila venae, fila de guttis fluunt,
Undamque pellit unda praeeuntem sequens,
Et stilla stillam trudit, et laticem latex.
Sic tenue lymphis agmen it, redit, fluit 2045
Refluitque, nullus retrahit euntem labor,
Nec unda requiem poscit aut cursus moram.
Me vita paribus acta momentis vehit,
Revocatque in ortus, dulce principium mei.
Aeternitatis tempus elapsum sinu 2050
Volvitur eodem. Tempus in saeclis volat,
Saecula sub annis, annus in menses fluit,
Menses diebus effluunt, horis dies,
Dissecta parvis hora momentis fugit.
Ventum est ad horam, pauca quam suis secant 2055
Momento punctis, cumque postremum stetit
Sine parte punctum, pandet immensum suis
Aeternitatis aequor immensus Deus.
O perge, dulcis unda, festina, vola,
Laxa meatum meque per tuas vehe 2060
Aquas ad ignes. Ignis ad coelum movet.

Redit Theorgus.

THE. Spectare placuit intuens fratris caput,
Quos in furores ardeat, seu quo stupens
Rigore saxa vincat et silicum gelu.
Laetare. Fratris dabitur aspectu frui. 2065

Ostendit Ulfado caput Ruffini in disco mensae superimpoisto. Erat vero ipsum Ruffini adhuc viventis caput.

Hic cerne fati specimen horrendum tui,
Et disce quem te Christus in casum vocet.
ULF. Bellua cruoris avida, sanguinee lacus,
Hic cerno mentis specimen horrendum tuae,
Et disco quas te Christus in paenas vocet. 2070
Ergo antevertis fata maioris minor,
O chare frater? Sanguine impenso fidem
Testatus, arcem victor aetheream subis?
I sorte felix anima, sydereos cole
Novus hospes orbes. Additum stellis decus 2075
Fulge serena sydus aeternum plaga.
O quando iungar dulci in amplexu comes?
Pars antecessit. Astra dimidium mei
Rapuere, vivo medius. O vel sic mori
Liceat, beato totus ut toto fruar. 2080
Angusta ripis unda seiungit brevi
Enaviganda. Laetus interea tuum
Grator triumphum, cuius e radiis nitor
Vultum superstes afflat. Aetherea rubes
Ut ante flamma. Morte nil periit tui, 2085
Et sua decore mixta maiestas manet.
O ter quaterque fausta quae rapuit dies!
THE. Immane monstrum, rupe Caucasea satum,
Sic in perempti fratris exultas nece?
Repete latebras, fera. Sequeris illico. 2090

Clauditur Ulfadi carcer.

ACTUS V, SCENA ij
LYCAMBER, THEORGUS, TITYRUS, RUFFINUS

Tityrus sacerdos ad Ruffinum admissus, dum eundem parat baptizare, capitur. Ruffinus, eluso Lycambro, fugit e carcere.

LYC. Vis rideamus, genitor? Hanc pecudem vide.
Advenit agris, grande Ruffino ferens
Donum, volucrem. Stemus abducto gradu
Dum principem salutat et munus dicat.
THE. Bene est. Remotis pateat obiicibus specus. 2095

Aperit alium carcerem et ostendit Ruffinum.

LYC. En patuit aditus. Vade, Ruffinum vides.
TIT. Ut prata rivus, imber arentes agros,
Ut aura flores mulcet, agricolam seges,
Sic tuus amaeno Tityrum vultu iuvat
Aspectus, alme iuvenis. Hanc plumis tibi 2100
Cantuque pulchram munus, aviculam fero.
Mulcebit aures cantus atque oculos color.
RUF. Virtusne dono subsit an dolus haereo
Anceps. Caducam rara fortunam fides
Comitatur. Unde tantus e campis amor, 2105
Ut iam cadentem munere agresti colat?
Hostis an amici, munus amplector libens,
Cernoque vivam sortis effigiem meae.
Claudit revinctam carcer, exilium tamen
Solatur, ore murmur artifice movens. 2110
Quin ergo laetos exigam cantu dies,
Amore Christi vinctus? O dulcis comes!
Vicem referre vota si mentis queant,
Vicem rependo. Sola de priscis manet
Opibus voluntas.

Tityrus circumpsicit an teste vacet locus.

TIT. Arbitro locus vacat. 2115
Generose Christi miles, astrorum pugil,
Adsum Ceaddae missus imperio.
RUF. Sacer
Christi sacerdos?
TIT. Ipse.
RUF. Qua fidem nota
Evincis?
TIT. UNUS tesseram praestat DEUS.

Ruffinus proiicit se ad pedes Titytri.

RUF. O sors beata! Charus o superum favor! 2120
Ades, sacerdos sancte, da tuis feram
Ter mille plantis oscula.
TIT. Avertat Deus!
Famulare trahimus ambo sub Christo iugum.
Tu propior astris, quem per aerumnas Deus
Exercet ultro, perque victrices agit 2125
Palmas ad arces coelitum. Ingentes cape
Generosus animos. Vita si fluxum neget
Aevum, triumpho dives ac spoliis necis
Scandes beatas lucis aethereae domus.
RUF. O chare coelo mysta, divinum prius 2130
De more fontem sparge, baptismum expeto.
Deterge lymphis crimina. Ubi sacer lates
Christo dicarit, totus unius caput
Lacessat Orcus, stabit effultus Deo
Ruffinus.
TIT. Haec me cura properantem tulit. 2135
RUF. O quis lavacrum, quis dabit lympham? Deus?
TIT. Dispone mentem, commodat avicula suas
Amica lymphas.
RUF. Sortis o faustae vicem!

Procumbit in genua baptizandus.

Affusus undam genibus —

Theorgus subito erumpit e latebris.

THE. O Stygium nefas! 2140
Sic regis altum sternis ad pedes genus?
Haec ludit aulam larva, gestamen, dolus?
Lycamber, arcte claude Ruffinum sera.
Ego architectum sceleris Ulferi dabo
Furiis necandum. Mysta furiarum, veni. 2145

Tityrum abducit ad Ulferum.

LYC. Ruffine princeps —
RUF. Strix Avernalis procul,
Procul hinc, nefandi fictor. O vultus feri
Spectate, superi. Nullus effrontem pudor,
Vis nulla scurram vincit. Etiamnum genas
Frontemque et oculos proditor eosdem gerit. 2150
Adhuc doloso ludit in vultu fides.
In ore virtus, corde perfidia sedet.
O iuste larvam deme fallacem Deus,
Deterge vultus, ore clarescant doli,
Ne laevis aulam fucus in fraudem trahat. 2155
Quam timeo, vasto rupta ne tellus voret
Ambos hiatu. Desere actutum latus.
LYC. Proh caute genitum pectus! O crudum iecur!
Fac esse lapsum. Vis ut in barathri chaos
Desertus animam sponte praecipitem feram? 2160
Vis ut per umbras exul aeternas fremam,
Laceremque probris astra, naturam, deos?
Salutis expes, vis ut immensum premam
Christi cruorem pedibus? At sceleris nego
Egisse quidquam. Thura demisit manus, 2165
Intacta mens est. Christus in fibris sedet.
Hoc iam secutus specimen Ulfadus, rogum
Late flagreamtem fugit. En fidei nota.

Crucem ab Ulfado accceptam redit.

Sic aestuantis fata defugies pyrae.
RUF. Hoc te precatur pignore, ut Christum silens 2170
Adoret animus, thus det Phoebo manus?
Agnosco pignus. Christe, quid moveam expedi.

Haeret aliquandiu cogitabunus.

Bene est. Paretur calamus. Ad patrem breves
Dabimus tabellas.
LYC. Tuta consilia occupas.

Versus spectatores.

Io triumphe, vicimus. Chartam lubens 2175
Calamumque promo.

Exit scribendi instrumenta laturus.

RUF. Laetus umbrarum locus,
Suavis aura, dulce vinclorum mihi
Pondus. Tot inter una delicias premit
Lustralis undae cura. Christiadum Deus,
Si iusta posco, sterne poscenti viam. 2180
Pateat at amnes facile vitales iter.
LYC. En praesto cuncta.
RUF. Pauca mandabo patri.
LYC. Tolles ad astra gaudio ingenti patrem.
RUF. Proh scabra nimium pluma! Scalpellum rogo.
Regi patrique pingimus.
LYC. Cultrum cape. 2185

Lycambrum per collum apprehendit, intento in iugulum cultello.

RUF. Iam te sub ictu teneo, sceleratum caput,
Periure coelo, fraudis infandae sator,
Doli architecte, quantus haud unquam Styge
Prodiit ab ima. Stas ineluctabili
Sub mortis ictu.
LYC. O parce!
RUF. Si verbum, peris. 2190
Age, vincla deme. Discute actutum seram.
LYC. Iam iam.
RUF. Moraris, praedo? Iam sera tuas
Ferroque plantas illiga.

Lycamber metu coactus vincula Ruffino detracta sibi ipse iniicit.

LYC. O princeps!
RUF. Draco,
Hiscis? Cito, nisi guttur horrifico velis
Pateat hiatu. Claude, da claves mihi. 2195
I nunc, et ore lude simulato Deum.

Exit proiecto cultello. Lycamber circumspicit lente omnia, carcerem, vincula &^c.

LYC. Haec praemia doli? Fraudis hic felix honor?
Premunt Lycambrim vincla. Ruffinum fuga
Eripuit? O me luce malefausta satum!
Pestis parentem, pestis Ulferi domum, 2200
Pestis tonantem perdat, et Phoebum, et deos.
Aeternus aulae risus ac ludus ferar.
Quo vota vertam? Morte redimendum est probum.

Arripit cultellum.

Huc, execrande mucro, quem flamma Cyclops
Finxit nefasta, cuspis in domini ultimam 2205
Formata cladem, pande sub manes iter.
Extunde vitam. Vulnus hac induam via?
An hac? An istac? Guttur effringat manus.
Age, rumpe nervos.

Manu ferrum contrectat.

Friget attactu chalybs,
Tamen feramus. Vos, quibus cordi cruor, 2210
Sontumque poenae, torva furiarum cohors,
Spectate facinus, quale vel Ditis queat
Decere famulas. Regna Plutonis peto.
Valete superi, me vocat avidum chaos.

Totus contremiscens paulatim admovet gutturi cultrum, quem vix tactum repente abiicit.

Ah! pereo. Nimium pungit immanis rigor. 2215

ACTUS V, SCENA iij
VEREBODUS, LYCAMBER, ULFADUS

Verebodus, occiso Lycambro, Ulfadum abire liberum iubet ad Ceaddem.

VER. Sic est. Supremus fabulae ultricis mihi
Peragendus instat actus. In furias patrem,
In vincla natos egimus. Tanta furor
Sub mole rerum cesset? Umbrosum iuvat
Lustrare claustrum, ne quis effugium dolus 2220
Expediat umbras inter et noctis moras.
Quid hoc? Lycambrum vincla?
LYC. Depressum tenent.
VER. Ruffinus ubinam?
LYC. Liber arripuit fugam.
VER. Quis vincla solvit?
LYC. Ipse, Thesssalico modos
Fundens ab ore, meque nolentem ligans. 2225
VER. Ignave, sic te stravit imbellum puer?
I, sequere tristis umbra fugientem, peri.

Hic subito clauditur carcer, dum caedes patratur. Rursum aperitur.

LYC. Pereo. Trucidor. Ferte, populares, opem.
VER. Habet. Peractum est. Pulcher ultricem cruor
Depingit aciem. Quam bene hoc pecudum genus 2230
Animas inanes mentis, enatos humo
Fungos, in hominum finxit effigiem parens
Natura, magnis quo ferant viris opem
Etiam necandi! Scelere cumuletur scelus.
Eadem soluto pateat Ulfado fuga, 2235
Crimenque dirae caedis in fratres cadat.
Quisquis furorem premere consilio potest,
Iramque vultu tegere, sint ferae licet
Quas versat artes, summa votorum feret.

Aperit carcerem Ulfadi, quem alloquitur.

Exolve, princeps, aere nodoso pedes. 2240
Fas emigrare.
ULF. Vocis o faustae sonum!
Fati supremam laetus ingredior viam.
Moriamur.
VER. Absit. Fauce Verebodum prius
Tellus hiante mergat, infanda exequi
Quam iussa cogar. Pando fugienti fores, 2245
Casusque in omnes iunctus incedo comes.
Hinc ad Ceaddam celere praeripiat iter,
Ambosque lustret amne divino pater.
Mors expiatos si premat, tutos premet.
Lustralis arcem pandet aeternam latex
Undae. Salutis una firmandae rapit 2255
Cupido.
VER. Tutus noctis officio, viam
Silente luna carpe. Praeuntem sequar.
ULF. Tu sydus orbis, Christe, praelustra fugam. (Exit.)
VER. O quam secundo fertur afflatu ratis!
Provehemur alto. Pone praeeuntes sequar 2260
Pueros, sed una iunctus Ulferi furor
Vestigia premet. Mucro vindictam dabit.

ACTUS V, SCENA iiij
CHOREBUS, FAUSTUS, RUFFINUS, ULFADUS

Ruffinus a latronibus captus et vinctus in sylvis, occurrente Ulfado, liberatur.

Ruffinum in sylvis captum adducunt.

CHOR. O pulchra nimium praeda! Sat spoliis datum.
Tibi, Fauste, gemmas fors tulit, nummos mihi.
Iam proditorem digna sceleribus premant 2265
Supplicia. Linguam primus evellat furor,
Viscera secundus, corque, et infidum iecur.
Vulturibus escam truncus et feris dabit
In frustra caesus.
FAUST. Spolia ditarunt satis,
Nil sanguinis opus. Regis in prolem nefas 2270
Vibrare ferrum.
CHOR. Nempe mittatur manu
Ut arma vindex moveat et in me undique
Agrestis omne quatiat indago nemus.
FAUST. Medium sequamur. Vinctus ad truncum manus,
Quicumque vinctum casus excipiat ferat. 2275
CHOR. Age, vinciamus. Pabulum hinc striges petant.

Arbori allitatum relinquunt.

RUF. Silente mundo solus in curas vigil
Pernocto sylvis, vinctus ad truncum manus.
Solus ferarum prostat in pastum miser
Ruffinus, aula, patre, famulatu, domo 2280
Et (qui medullas gravius incursat dolor)
A fratre profugus. Magne Christiadum Deus,
Cui cura pernox, oculus aeternum vigil,
Specta revinctum. Non ut aerumnas leves
Oro. Triumphat rebus in miseris amor. 2285
Lymphas anhelo corde lustrales peto.
Lymphis in ipsis moriar, ut vivam tuus.

Prodit Ulfadus.

ULF. Si rite callem relego, iam propius domo
Absum Ceaddae.
RUF. Frater —
ULF. Attonitum quatit
Vox nota fratris. Umbra felices quoque 2290
Mentitur animas. Forma Ruffinum refert.
Sic ille cultus, ora, sic oculos tulit.
Effare, mens beata, quid fratrem rogas?
Sudor per artas manat. A tergo manus
Nodo revinctas arbor infelix tenet. 2295
Felix Olympum subiit, et vinctus tamen
Insedit atrum nocte sublustri nemus.
Perplexus animum pulsat horrentem pavor.
Tibi per potentem, quem colo, Christum impero.
Eloquere quid sis. Albus an niger, moves 2300
Haec spectra genius? Fare, sic mandat Deus.
RUF. Desine timoris, frater, et vincla excute.
Ruffinus ego sum, luce qui tecum fruor
Haud luce cassus. Tessera sit UNUS DEUS.
ULF. O fraus Theorgi! Frater aethereas trahis 2305
Auras superstes?
RUF. Vivo.
ULF. Fac gemma fidem.

Vinculis expeditus annulum ore extractum ostendit.

RUF. Agnosce pignus.
ULF. Iunge complexus, redux.
Stringantur ulnae, totus in pectus rue.
RUF. O frater, una fratris afflicti salus!
Ut me beasti! Frontis ut felix tuae 2310
Laxavit animum sydus! O quantus pluit
In immerentes aethere secundo favor!
Vel hac potentem sorte deprendo Deum.
Stat numen istac, spirat in portum Deus.
ULF. Mihi, te reperto, vota cumulavit polus. 2315
Hoc regna vultu, regiam his oculis geris.
Hoc ore solium, sceptra, dominatum refers.
Uno beatus fratre, nil terrae moror
Fumos, opesque, grande fortunae chaos.
Sed quis revinctum casus huc tulerit doce. 2320
RUF. Mora longa rerum. Luna praecipitat polo.
Fallamus ambo vicibus alternis iter.

ACTUS V, SCENA v bl
ULFERUS, THEORGUS, IUMINA, FABA, ETHELBERTUS, EADBERTUS, VEREBODUS, FUROR

Ulferus, dum de principum supplicio deliberat, Verebodi fraude actus in rabiem, principes insequitur, Furore comitante.

ULFER. Spectata procerum rebus in summis manus,
Vis alta regni, spem patris geminam abstulit
Galilaeus error. Quantus amentum furor 2325
Inflarit animis, atra cum Phoebum manus
Erueret, aras ira cum stratas daret,
Spectastis ipsi. Vos, quibus recti tenax
Astraea iustam mandat arbitrii vicem,
Librate causam. Nullus intersit favor. 2330
Per ego sacratam conscii solis facem
Iuro, trahendos mortis in poenam reos,
Si culpa poscat.
ETH. Sit licet tetrum nefas
Negasse divis thuras, Thessalico tamen
Christi susurro detur. Alienum est scelus, 2335
Puerilis error. Facinus authorem premat.
EAD. Qui misit impunita quae coelum petunt
Flagitia, nullum iussit arceri nefas.
At gravior auso poena ne feriat, modum
Censeo tenendum. Longa sub claustro dies 2340
Domet abnuentes. Magica si mentem lues
Haud eluenda teneat, excussi throno
Patrioque regni iure, mandentur fugae.
Visant refuso dissitas ponto plagas,
Inglorii, inopes, patriae extorres, vagi. 2345
IUM. O blanda Themidis ira! Proh coeli pudor!
Iniurioso numquis e triviis pede
Sε queritur ictum? Querimur obtritum
Iovem, Phaebum repulsum, quotquot incingit polus,
Exsibilatos, perditos, viles deos. 2350
THE. Olim eruenda templa, divorum lares
Late cremandos, thura, simulachra, hostias,
Et quidquid orbis, numinum cultor, parat,
Abolenda penitus.
IUM. Quippe puerilis vetat
Aetas timeri. Crescit e parva rogus 2355
Ingens favilla. Credidit quisquam fore
Ut qui pependit matris uberibus aper,
Innocuus olim, laeta nunc rueret sata,
Infringeretque dente fulmineo canes?
Pestis adolescit. Testor, impendet sacris 2360
Ultima ruina. Carcer astrictos premat?
Quam saepe ruptis lapsus e vinclis reus
Impevit orbem caedibus, furtis forum?
At exulent. Ulfere, da veniam. Mala
Horresce formidanda, si natos fugas. 2365
Fortuna caecam volvit instabilis rotam.
Poenas triumphis mutat, et patria fugam,
Famulosque ducibus. Facile regnorum trahet
Opem vel aetas flore vernanti vigens.
Aliena regum sceptra demeriti, lares 2370
Bello reposcent. Magna Polynices tulit
Documenta quondam, scelere fraterno exulans.
At non Adrasto fretus, Argivum duce,
Amphonis trophaea, Thebarum arduas
Pulsavit arces, Marte civili redux? 2375
Dum spirat hostis, nemo se tutum putet.
Rex magne, pateris causa quae poscat loqui?
Solus tonantem sanguis iratum potest
Placare regno.
FAB. Caede natorum imbui
Pietas reclamat.
THE. Nempe quam furiae probant. 2380
Natura divum sanxit inimicis necem.
FAB. An per parentis dexteram? Immanem argue,
In chara quisquis pignora cruentus furit.
ULFER. Ego chara ducam pignora, invisos polo,
Superis rebelles, nomen exosos patris, 2385
Sanctum, verendum nomen? Hos natos vocem?
Pereant, necentur.

Prodit Verebodus.

VER.Sanguis, heu, sanguis fluit.
ULFER. Sanguinea verba!
VER. Stagnat insonti solum
Cruore. Regia sanguine madescit domus.
Vindicta, princeps!
ULFER. Horror invadit iecur. 2390
VER. Ulfere, proderis.
ULFER. Unde? Quo? Cur? Ubi? Quibus?

Omnes educunt gladium.

Adeste, proceres. Fare, quis letho datus?
VER. Insons Lycamber cecidit.

Linquente animo collabitur.

THE. Collapsum toro
Reponite, famuli. Ede, quis neci dedit? 2395
VER. Ulfadus ac Ruffinus.
ULFER. Hi tantum scelus —

Aperto carcere visitur cadaver occisi.

VER. Tuere. Notae corpus exuviae tegunt.
Custode caeso, carcere effracto, fugam
Rapuere, iamque noctis umbrati peplo
Casam Ceaddae praepeti cursu petunt. 2400
Illic ciere Martis in flammas manum
Statuunt agrestem, mox revocato gradu
Proceres, parentem, patriam exitio dare.
ULFER. Credatne quisquam. Sentio medullas agi
Furias in aequas. Perge, Verebode, i comes. 2405
Sequar fugaces ipse. Sequar ultro, et Iovi
Captos litabo. Regiam interea evoca
Manum, Iumina, quoque praegredimur vola.

GENIUS FURORIS

Quam bene feroci raptus irarum impetu
Ulfere, properas! Quale disrupta volat 2410
E nube fulmen, talis in caedem pater
Ruit innocentum liberum. O pulchram nimis
Dature stragem! Genitor in natos furit.
Rumpare, pietas, urget impietas patrem.
Natura, frende, iura calcantur tua. 2415
Gemiscite, patres. Vestra se laedit fides.
Adeste, tigres. Aliquid hinc dirae fluet
Feritatis in vos. Genitor in prolem furit.
Furoris hic triumphus. Horrendae necis
Impulsor adero. Limina Ceaddae peto. 2420

ACTUS V, SCENA vj
CEADDA, ULFADUS, RUFFINUS, NUNCII DUO

Principes iam a Ceadda baptizati, audito patris adventu, mutuis amplexibus sese animant ad mortem.

Principes recenter baptizati tunicas talares gerunt candore conspicuas.

CEAD. Tandem expiatos amne lustrali caput
Tunica nivalis ambit, et puri nives
Animi fatetur. Orta iam menti dies.
Iam purpurantis scripsit haeredes plagae
Christus, coronae iure donatos suae. 2425
ULF. O me beatum! Qualis amoto diu
Qui latuit antro, quo nec aurati iubar
Penetrabat axis, lucis aut fulvae nitor,
Si quando ad auras liber evasit, stupet,
Vix nota lucis dona revocatae videns, 2430
Talis inopinam iubaris aetherei facem
Visus tueri, miror et noctem procul
Cessisse laetus, lucis artificem colo.
RUF. Nunc alma vitae munera capesso. Novae
Melioris aurae videor afflari vice. 2435
O quam secundo lustra tenuimus pede,
Invia secuti! Lapsus optatus, caput
Ubi sic in astra ferre labenti licet!
Sopor serenus, tali qui visum ferat!
Venatus auro melior, in praedam Deus 2440
Cui cessit ipse! Quam sibi tacito sinu
Gratatur intus animus, et plausum ciet!
ULF. Iam fucus aulae, iam supercilii tumor
Regentis orbem sordet. Hic animi tenor
Integer iniquae labis. Haec coeli quies, 2445
Immane quantum vincit imperii bona!
CEAD. Generosa pubes, unus haec menti creat
Ocia, sereno cuncta qui nutu regit,
Christus, superbae quem per illecebras domus,
Nudos per enses, mille per lethi vias, 2450
Per quidquid ira versat Ulferi, sequi
Par est.
UTERQUE Sequemur.
ULF. Nulla me sortis rota
Sic vertet ut subvertat, Ausoniae licet
Frenatur aulae iuris in partem vocet.
Non, si minaci torvus in poenas flagro 2455
Coniuret Orcus.
RUF. Vota quam felix mea
Secundet ensis, cuius inflictu via
Pateat cruori! Quidquid in venis meat
Efflueret ultro, teque fugienti Deum
Testarer aura, Christe.
CEAD. Delapsam aethere 2460
Agnosco flammam. Pectus obvallat fides.
NUNC 1 O fugite, fugite, princeps. Instat parens.
Duce Verebodo properat, et nudum vibrat
Furibundus ensem. Fugite, si cordi est salus.
RUF. Suspectus ante prodit in lucem dolus. 2465
CEAD. Pugiles beati, state quo statis gradu.
Iam candicantem rore sanguineo togam
Imbuere fas est. Gratior sertis honor
Ubi liliorum candor admisto rubet
Ostro rosarum. Venit ad caedem pater, 2470
Audete contra. Robur afflabit Deus.
Nec vile pigeat lucis occiduae iubar
Proiicere. Clara cernite auratae domus
Lumina. Beatos luce purpurea dies
Illic trahetis, sortis exemplti malis. 2475
Quin et rubentes inter excelsi duces
Aevum per omnia, gaudia, triumphos, choros
Plaudetis ambo. Tanta quis fuso neget
Emere cruore praemia?
ULF. O caeli vigor!
Quae pectus aura mulcet? Agnosco Deum. 2480
RUF. Quis hic repente serpit in fibris calor?
Contemptor animus tela nil patris timet. red
ULF. Germane frater, dulce dimidium mei,
Fratris amor, aevo digne Cumaeo, fuge,
Fuge tutus. Ensi solus occurram patris. 2485
Ibo, cruentam solus explebo sitim.
RUF. Ego, te perempto, frater, ut vitam extraham?
Fraternus ut me servet illaesum cruor?
Omen tremisco. Me furor, me vis petat:
Tu, frater, auras laetus aethereas trahe. 2490
ULF. Ruffine, siste

Abeuntem retinet.

RUF. Sistat Ulfadus prior.
ULF. Ego maior aevo.
RUF. Iure meliori potes
Vivere. Minoris vita ius habet minus.
CEAD. Lites amoris! Frater in fratrem pius
Praevertere alter pugnat alterius necem. 2495
Quin par utrumque sors ferat. Neuter patri
Occurrat ultro. Melius ad sacras opem
Poscamus aras, fas ubi artifici Deo
Sacrare mortis pariter ac vitae vicem.
ULF. Nisi saevientis ante sistamus gradum, 2500
Te simul iniquo genitor exitio dabit.
Occurre neci liceat.
CEAD. O chara soboles,
Oratus ista melius instituet Deus.
NUNC. 2 Fuge, fuge, praesul. Urget Ulferus, fuge.
CEAD. Devota Christo capita, solvamus pii 2505
Vices amoris, iungite amplexum. Brevi
Super astra iunctos nulla disiunget dies.
Valete. Forti pergite in coelum gradu.
ULF. Vale, verende praesul.
RUF. Extremum vale,
Chare pater. Olim Christus ingenti manu 2510
Praemia reponet.

Haerent mutuo in amplexu.

ULF. Frater, aeterno mihi
Sociate nexu, iunge complexus. Pari
Christum professi robore, astrorum domos
Ineamus ambo.
RUF. Frater, extremis comes
In rebus, aulae cogimur et aevi decus 2515
Fugere caducum. Christus aeternum parat
Et aevum et aulam. Perge. Nos arae vocant.

ACTUS V, SCENA vij
VEREBODUS, ULFERUS, ULFADUS, RUFFINUS

Ulferus Verebodi tandem impulsu filios in sacello Ceaddae propria manu interficit.

VER. Haec murmurantis conscia Ceaddae casa.
Hic in parentem tela Cyclopes parant.
I, perge, Phoebo perage vindictam, Iovem 2520
Ulciscere pius. Vindica insontis necem.
ULFER. Ibo et rebelles proruam natos pater.
Quid elocutus videor? In natos pater?
Ulfadus, haeres imperi, aetatis rosa,
Ruffinus, aulae lumen, Ulferi favor, 2525
Hac transadacti cuspide aeternum ruant?
Dii melius! Absit.
VER. Ira molitur fugam,
Oblita refugos?
ULFER. Abdicant profugi patrem
Christi sequaces? Patris eiurant deos?
Redivivus aestu crescit inflato furor. 2530
Mactentur, opprimantur. Insontes tamen
Quid sceleris ausi? Culpa Tartareum senem
Tangit Ceaddem tota. Quid rerum inscii
Potuere pueri? Dicar infelix parens
Mersisse natos funere. O vivat mea, 2535
Ut ante, proles! Vivat!
VER. Et patrem manu,
Patriam ruina, templa cineribus, deos
Oblivione mergat.
ULFER. Insontes voco,
Quibus haec coquuntur scelera? Filios voco,
Qui barbari, qui genere vipereo sati, 2540
Letho parentem destinant? Meos voco,
Qui tela cogunt ne quid exuperet mei?
Ingrata proles? Patris in caedem? Furor,
Furor intus ardet. Repetit antiquam dolor
Iram, reposco tela, dedisco patrem. 2545

Intra scenam et quasi Deum alloquens.

ULF. Pater benigne —
ULFER. Patris ad vocem intima
Tremuere viscera. Languet in vulnus manus.

Intra scenam.

RUF. Pater supreme —
ULFER. Patris o nimium potens,
Nimiumque blandum nomen! Inceptis amor
Obstat paternus.
VER. Pateris imbelli sono 2550
Divina frangi coepta? Coelestem abiicis
Mollis furorem? Iuppiter mentem regit.
Ulciscere deos

Intra scenam.

ULF. Christe, genitorem doma.
ULFER. Egone domandus, perfide? Indomitum scies.

ACTUS V, SCENA ULTIMA
VEREBODUS, IUMINA, FABA, ETHELBERTUS, EADBERTUS, MILITES, THEORGUS, CHRISTUS, DUO ANGELI VINDICES, ANIMAE ULFADI ET RUFFINI, ULFERUS, CLYTUS SACERDOS, GENIUS FURORIS

Verebodus, detecto per insaniam dolo, divinitus punitur. Ulferus dolore sceleris captus filiorum precibus ad Christum convertitur.

VER. Pergit. Ruenti patuit in casam via. 2555
Iuvat intueri caedis horrendae modum.
Geminus ad aras natus in preces vacat.
Haeret tyrannu, carpat aeternum prius
Uter soporem caesus. Ulfadum necat,
Ictuque iugulum rumpit immani chalybs. 2560
Ruit in parentem natus. Atroci pater
Animatus ausu corda Ruffini petit,
Sternitque fossum. Truncus in fratrem cadit.
Io triumphe resonet infernum Chaos.
FUROR Io triumphe resonet infernum Chaos. 2565
VER. Iam regno, iam triumpho, iam celso polos
Vertice lacesso, victor et vindex cano.
Io triumphe.

Hic visitur in nubibus Christus medius inter duos angelos vindices, quorum alter vexillum rubrum gerit, alter nigrum.

ANG. 1 Christe.
VER. Iam suum invocent
Christum puelli.
ANG. 2 Vindica insontem necem.
CHRIST. Vindico.
VER. Dolentis pono iam sortis notas. 2570
Rubeo. Cruentus quam iuvat oculos color!

Primus rubrum explicat et Verebodum circumiens velut involvit.

Quid hoc? Cruoris migrat in speciem polus!
Sanguis Dianae, sanguis astrorum comis,
Tellure sanguis, sanguis aereo rubet
Campo. Cruenta spectra! Sanguineus mihi 2575
Mundus reclamat. Sum nocens. Caedes patrem
Damnat nocentem. Me iuvat sparsus cruor.
Iuvat cruentum cernere theatrum poli
Solique.

Secundus ductu consimili nihrum vexillum circumfert.

Furvae proh Stygis facies! Niger,
Niger horror! Orbis repetit antiquum chaos. 2580
Ubi sum? Sub astris? Vivus an furvam invehor
Plutonis aulam? Iuppiter euntem tene.
Mergor profundo, mergor. Has tutum reor
Subire latebras. Ensis ad manum comes.
Si fanda, si nefanda Rhadamanthus petat, 2585
Scelera fatebor. Ense furiarum tamen
Arcebo flagra.
THE. Lycamber heu! Lycamber heu!
Lycamber.

Facem accensam praeferens, Lycambrum in sylvis quaerit amens.

VER. Umbra pallida Lycambri quatit.
THE. Lycamber! O Lycamber!
VER. Horribilem amove
Feralis umbra, luce sanguinea, facem. 2590
Non sum Lycamber.
THE. Quisquis es, patri suum
Monstra Lycambrum.
VER. Petiit hac avidum Chaos.
THE. Lycamber, o Lycamber! (Exit.)
IUM. Hac lares iacent.
VER. State, furialis turba! Quis viae furor?
IUM. Cerno Verebodum?

Verebodus mente deiectus haec prodit.

VER. At ille Rhadamanthi negat 2595
Rapi ad tribunal. Ite et inferno Iovi
Ista memorate. Funera Lycambro attulit
Verebodus. Astu suasit e claustro fugam
Pueris, adegit prolis ad caedes patrem.
Et iam triumphabundus ad scelerum abnuit 2600
Venire poenas. Ite.
FAB. Proh superum fidem!

Verebodus tanquam in furias involat.

VER. Restatis ultra?
IUM. Contine, miles, manus.
Me, me lacessit.
VER. Te nigra umbrarum soror,
Te peto, Megaera. Morere.
IUM. Vesane, occuba.
I, pete Charontem. Cuspis haec naulum dabit. 2605
VER. Supremus ensem condat in sinus furor.
IUM. Iam te sub Orcum fata, iam furiae vocant.
ULFER. Cohibite dextras.
ETH. Mutua occumbunt nece.
FUROR Io triumphe resonet infernum Chaos.

Desilit in barathrum.

IUM. Baptisma! Morior. Quis mihi lymphas —

Lethaliter vulneratus exit, insequente sacerdote hactenus incognito.

CLYT. Ego, 2610
Christi sacerdos. Amnis hic sacer latet.

Indigitat capulum ensis, in quo aequam ferebat.

ULFER. Quae causa pugnae?
ETH. Prohibet effari stupor.
ULFER. Silentiumque prohibet invisum stupor.
ETH. O fraus nefanda! Funera Lycambro attulit
Verebodus. Astu suasit e claustro fugam 2615
Pueris, adegit prolis ad caedes patrem.
Haec ante fatus ipse. Iuminam Stygi
Demisit, hostis pariter extinctus manu.
ULFER. Stravi innocentes? Torva Tartarei lacus
Properate monstra! Gorgones, Lernae malum, 2620
Chimaera flammis cincta, Centauri truces,
Scyllae biformes, vultur, Harpyiae, canis,
Ferte, agite, rapite, tundite infaustum caput.
Furor nefandus! Regis horrendum nefas!
Truculenta dextra! Mucro crudelis, patrem 2625
Qui liberis orbavit! At cunctis pater
Crudelior Hydris, prolis exitium suae!
Tantum feroces vicit Ulferus feras.
O sancta tellus, scelere si nostro nocens
Ferare, vastum faucibus ruptis hia, 2630
Hia profundum. Pateat ad manes iter.
Natos sequemur, ducis inhumani foro
Poenas daturi. Cuius admissi reus?
Decuit meorum sanguine ulcisci deos.
Ille, ille gentis auctor et caput magae, 2635
Numen profanum, vile, malefaustum mihi,
Christus, parentem prolis in caedem impulit.

Visitur iterum Christus intrer Ulfadem et Ruffinum iam beatos.

ULF. O siste dextram, Christe. Natorum salus
Tibi pro parente supplicat.
CHRIST. Non est pater.
RUF. Genuit.
CHRIST. Peremit.
ULF. Fraude delusus.
CHRIST. Nocens. 2640
RUF. Veniam reposcit sanguis.
CHRIST. Et poenas.
ULF. Dabit
Ultro superstes. Christe, servatum tibi
Transcribe patrem.
CHRIST. Fiat.
ULFER. O quis me deus
Transformat intus, meque surreptum mihi
Restituit alium? Grande vitiorum chaos 2645
Oberrat oculis. Fronte quam torva ingruit
Imago scelerum! Consciae mentis pavor
Animam flagello tortor horribili quatit.
Disrumpor. Ipsas cordis in fibras furit,
Heu furit, atroci pressus inflictu dolor. 2650
Tumescite, sinus. Volvor, immenso impotens
Volvor tumultu.
FAB. Mitiga, princeps, malum.
ULFER. O Faba, mille pectus in partes abit,
Impar dolori. Mille vulneribus iecur
Crudescrit, atrae caedis et vitae reum. 2655
Succurre, praesul. Affer heu misero manum.
Pater Ceadda, pater Ceadda.

Flexis genibus ad portam sacelli.

CEAD. Quis vocat?
ULFER. Ulferus.
CEAD. Ille prolis extinctor suae?
ULFER. Ego ille sum, qui viscera extinxi mea.
Ego praepotentis numen abieci Dei, 2660
Saxa veneratus. Sceleris immensi dolor
Pungit, repungit. Morsibus mentem leva.
CEAD. Christi ministrum nuper affatu amovens,
Nunc tecta supplex nostra et affatum petis?
ULFER. O parce sonti. Fateor, admisi nefas. 2665
Veniam reposco pronus, et Christi potens
Agnosco numen. Iunge me Christo, pater.
CEAD. Exurge, princeps, lumina sub axem refer.

Ulferus perstat in genibus.

ULFER. Egon’ astra tanto laesa portento intuar?
Ego vivus auras duco, quas rapui nocens 2670
Insontibus? Ego iure naturae fruar,
Cuius refregi vincula? Ego regis queam
Audire nomen, prolis extinctor meae?
O mitte iustam sontis in caput facem!
O plecte vindex crimen horrendum, Deus! 2675
CEAD. Ulfere, luctum frange, te solo leva.
Venia potiris. Mite Christiadae colunt
Blandumque numen. Crescat immensum licet
Culpa, miseratur, scelera dum plangis, Deus.
Ergo age. Deosne linquis?
ULFER. Abiuro deos. 2680
CEAD. Unum, beatum, praepotens numen colis?
ULFER. Colo.
CEAD. Salutis principem humanae, deum
Hominemque, Christum amplectere?
ULFER. Amplector.
CEAD. Ducum
Regumque sceptra regis aeterni premi
Nutu fateris?
ULFER. Fateor, et regni notas 2685
Christo libens remitto.

Abiicit diadema.

Nec sceptrum manus,
Nec stemma crines, trabea nec humeros tegat
Donec piarit unda lustralis caput.
CEAD. Nec mora. Supremus rite cum pueris honor
Constiterit, amne pectus aethereo abluam. 2690
ULFER. Amica procerum, fida famulantum manus,
Quos noster, acri laesit exemplo, furor,
Revocate gressum, meque melioris ducem
Vitae secuti, quo vocat Christus pedem
Referte. Vanus, credite experto, Iovem 2695
Colit error. Unus orbe dominatur Deus.
Unus Britannum Christus imperium regit.

LAUS DEO

Finis