Tessera caerulea — commentariolum. Tessera rubicunda — nota textualis. Tessera viridis—translatio.

IN LUSUS POETICOS VIRI NOBILISSIMI DAVIDIS HUMII

Se quoque tollit humo, volitatque per ora virorum
Humius, Arctoae iam nova fama plagae,
Fortibus et doctis se Scotia iactat alumnis,
Et sophiae,  Scoti nomine, vivit honos
Tot bellatores, tot quae parit insula vates! 5
Estque ferax adeo Martis et artis ager.
Si vescas fruges et habet male pinguia culta,
Ingeniis etiam pinguibus illa caret.

NICOLAUS BORBONIUS

ALIUD

Lusibus his lector discernes candide multa
Vel Buchananaeis aequiparanda modis.
Lusibus his lector discernes candide quaedam,
Vel Buchananaeis anteferenda modis.

ALIUD

Lectorem certo ludis, dum te dare lusus
Fingis: in his alius vix (puto) lusus inest.
Vel tua quae tandem sunt seria, si modo ludis
Talia? Des oculis non minus illa meis.

AD NOBILISSIMUM VIRUM DAVIDEM HUMIUM WEDDERBURNENSEM

Humia gens Martis quae semper calluit artes,
Fert et Apollineas, nec minus hisce ferax.
Foeta poetarum produxit Scotia primum,
Humius et Scotus, credo, secundus erit.

IN EUNDEM

Hasta manus decuit, frontem galea, et latus ensis,
Cinxerunt canas laurea serta comas.

ILLUSTRISSIMAE ET OMNIS LAUDIS GENERE ORNATISSIMAE DOMINAE, D. ARABELLAE STUARTAE, OMNIMODAM FOELICITATEM

N recte fecerim, qui hoc tibi opusculum dicarim, Arabella, foeminarum decus, minime ambigendum censeo, sive qua poeticum est (literarum nempe ornamento literarium monumentum, Musarum alumnae a Musis suis munusculum, virgini a virginibus corollam), sive qua lusus: huic aetati, loco, dignitati, in iuventa, in aula, inter principes; cui honesti lusus non modo non inepti, sed etiam decori, forte et necessarii sint. Iam cum amorem testentur, cum amorem ubique prae se ferant aut ludicrum, aut serium, amicum, coniugalem, pium, cui potius quam hoc sexui, venustati, puchritudini, quae amoris obiectum, materia, causa esse perhibetur? Atque in hoc genere, illi quae amorem alium foelix spirat, alium fauste spirat, et sperare debet Deo, hominibus dilecta. Quin si (quod puto), simulatum modeste, amicum candide, coniugalem caste, pium sincere tractet. Iam non ego id do, sed ipsa modestia, candor, castitas, pietas, sinceritas tibi vendicant. Sic laudes virtutis laudatissimae ob virtutem, et dignae laudari, et laudari aptae. Sed et hic cognatos agnoscas et genus forte tuum, Stuartorum, Duglasiorum ingentia nomina. Et invenies quod tenere te possit. Nam sive amoenitatem spectes, quid Musis amoenius? Quid amore, varietate? Sive dignitatem, en heroas, reges, et regum omnium regem. Sin utilitatem, est hic gratitudo, virtus, res vere utilissimae. Est pietas ingens quaestus, et animus sua sorte contentus. Et erit quod te acuat, quod excitet, quod iudicium tuum exerceas, quod damnes, quod rideas, quod laudes, forte et quod mireris, et ioci non ioci, et lusus cuivis serio conferendi. Aut ego valde fallar, aut nihil potuit huic dignitati, aetati, sexui, loco, generi, bonis animis, corporis, virtuti, eruditioni, iudicio aptius, dignius, utilius, amoenius, gratius, e paupere hoc nostro penore propinari. Sed an non tam recte te illi dominam dedi ac tutelarem divam? Immo forte et rectius, quum tu absque illo, illud sine te esse nequaquam possit. Quippe qua es humanitate et eruditione, authoritate, sola voles, scias, queas legere, intelligere, tueri. Et de caeteris quidem constat. De tutela cur dubitetur tanquam in sexu infirmiore? Cui tot equites militent, sacramenti memores, et sola sufficias tanti iudicii praerogativa. Utcunque est, liceat virtutem in te colere hoc qualicunque observantiae pignore. Illud quidem te dignum non est, sed tu digna cui comitas tua constet, et optimi animi quosvis conatus boni consulas. Vale.

OTIOSO ET CURIOSO LECTORI

E quoque quisquis es, pauculis his affabor. Idque iure, ni fallor, quem vel ipse titulus affatur. Quis enim non ludat otiosus? Quis non poesi curiosus? Dum non asinus ad lyram. Et talis eram dum haec scriberem. Et finis idem: oblectatio et amoenitas. Alioqui quid cum hac tam ignobili et ieiuna? In qua emolumentum nescio an ullum,saltem extra se, ut sunt tempora. Quin et necessitate. Quorsum enim ad alios, quibus nec otium et cura in aliena inquirere? Id est qui nec possunt nec volunt. Illos sua exerceant. Tu otii mei negotium operosum cum non fastidias, fructum, si quis est, decerpito. Curiose cura introtrospice, et disce in te non incurius esse. Est otium non infrugiferum, nec ignobile, est et non inepta curiositas. Illo animum relaxamus, sed ut intendamus; hac in alios inquirimus, sed ut nos cognoscamus, qua nulla est fructuosior cognitio. Cum talis sis, non peto ut legas, peto ut perlegas, peto ut relegas. Tum demum, si libet, improba. Tamen candorem adhibe, sine quo nihil recte fit, et benignitatem quam meritam repeto, nam attuli. Tibi enim edo, meo non solum nullo commodo, sed fortassis famae periculo, nec sine molestia. Scripsi ut me, edo ut te recreem; ut ludas, ut illudas, si libet.
2. Tamen praeiudicium deprecor, ut et temerarium iudicium, sive ex amore, sive contemptu, sive aliorum aestimatione. Tu me nec suspice nec despice, ut nec ullos nimium. Sic fructum, aut fallor, carpes quam uberrimum, si res non personas expenderis. Hoc tantum admonuisse liceat, ut expertus iudices. Dum me expendis, te expendas: te experire, te inspice. Si magnus es, nil abnuo non corrigi, non corripi, ne damnari quidem, cum id sciam, non nisi iure facturum, idque meo, idque reipublicae huius, quo studia conferimus, literariae emolumento. Audi tamen et intellige. Non tibi soli, qui unus e millibus es, placere oportuit. Sunt plures, quibus accurata non arrideant. Sunt qui non capiant, sunt importuni qui carpant. Horum etiam ratio habenda fuit. Tu tua selige, et facile discreveris si is es. Si non es, tuo commodo iudicium cohibe, nihi et ipse iudicari malis. Neve illud merito, ultra crepidam. Vale.

LUSUUM POETICORUM PARS PRIMA, SIVE ELEGIAE
AD ANDRAEAM SYMONIDEM LUDIMAGISTRUM DUMBARENSEM PRAECEPTOREM SUUM

1. ELEGIA I

Horret equus stimulos, strictasque recusat habenas,
Et pavido rigidos respuit ore lupos.
Cernis ut inviti veniant ad aratra iuvenci,
Seraque dent flexo colla premenda iugo.
Iidem sponte sua properant, si segnius illos 5
In consueta vigil prata bubulcus agat.
Otia sectamur cuncti placidosque lepores,
At gravis invita sumitur hasta manu.
Effugimus duros aversa mente labores,
Et nisi quae levis est, sarcina nulla placet. 10
Ipse ego Apollineas artes durumque laborem
(Nam labor est, quondam qui mihi lusus erat)
Horreo, et invitus iam nunc accingor in illas,
Impatiens tanti pondera ferre iugi.
Ah quoties posui sumptas, positasque resumpsi, 15
Et facta est chartis quanta litura meis!
Ah quoties dubio commisi carbasa vento!
Verterunt quoties vela retorta Noti!
Non mea, qua quondam Zephyris spirantibus aura
Currit in Aoniis hospita puppis aquis. 20
Non vigor ingenii est, non vis ea quae fuit olim,
Luderet assuetos cum mea Musa iocos.
Et pudet, et fatear: pene haec luctantia, frustra
Conor in invitos cogere verba pedes.
Scilicet incassum, tot iam desueta per annos 25
Dextra, reluctanti mente retractat opus.
Torpet ut exesum scabra rubigine ferrum
Quod tritum Oebalio clarius aere nitet,
Cultus ager fulvis splendet formosus aristis,
Atque inculta feris sentibus arva rigent. 30
Sic, fuit illa auri seu non argentea vena,
Fluminaque ingenii quantulacunque mei,
Quodque fuit primis quondam mihi flumen in annis,
Aruit, et rivo pauperiore fluit.
Dum mihi desidia pectus male torpet inerti, 35
Otiaque a studiis segnia lentus ago.
Aut mea sollicitis languet mens anxia curis,
Et vetat Aonidum castra chorosque sequi.
Ille Heliconiacus pridem deferbuit ardor,
Musarum e gelido pectore cessit amor. 40
Tristis hyems pulso stupefecit corda calore,
Opprimit ignavus tristia corda dolor.
Mens hebet, effoetoque in pectore pristina virtus.
Nec vigor ingenio qui fuit ante manet,
Qui mihi maturo, praecox, spondebat in aevo 45
Carmina Phaebaeis aequiparanda modis.
Nunc iacet, heu, segnis nimium, et lactatus inani
Spe perit: in media destituitque via,
Ut quae luxurie, tenera promisit in herba
Cum flavis stipulis grandia farra seges: 50
At simul incubuit gelidis Notus humidus alis,
Syrius aut lenta torruit arva siti,
Illa perit: cupidas at spes frustrata colonum
Spica levis vanis ludit arundinibus.
Nam mihi, seu pigrum faciant aconita veternum, 55
Luridave Aeaea toxica mista manu,
Verbave caeruleos squallentia terga dracones
Rumpere, et ignivomos vincere sueta boves,
Seu quaecunque hominum sensus populatur et artus
Vis alia, et serpit mentibus atra lues, 60
Non magis Actaeon liquidas expavit ad undas,
Quae dedit iratae cornua dextra deae,
Nec mirata suum est frondere Philemona Baucis,
Et superinducta cortice membra tegi,
Quam mea mutari gelidis praecordia saxis 65
Miror, et in scopulos diriguisse novos,
Aut saltem scopulorum instar traxisse rigorem,
Factaque Riphoea frigidiora nive.
Iam neque Castalios fontes, neque flumina Pallas,
Nec reserat fulvis doctus Apollo comis. 70
Iam mea difficiles veniunt in metra Camaenae,
Queis post ter decimum non datur hora diem.
Si voco Pieridas assuetaque numina Phoebi,
Qui me Castaliis foverat ante iugis,
Aonidum libasse dapes, spumantia dulci 75
Nectare vel Clario pocula grata deo,
Et vidisse sacri fontis penetralia Phoebus
Abnuit, et surda respuit aure preces.
Vix datur ut totum supplex Helicona fatigem
Questibus, in summa tingere corpus aqua. 80
Me non Calliope, me non agnoscit alumnum
Caetera Castalii turba diserta chori.
At modo tempus erat gravidum cum carmina pectus
Funderet, et numeris necteret apta suis,
Cum veluti dictante deo, nulloque labore 85
Funderet in faciles verba coacta modos.
Dextera tum memini Pallas, tum dexter Apollo,
Tunc habui faciles in mea vota deas.
Per faciles colles modico et fastigia clivo
Ad sua monstrabat culmina Phoebus iter. 90
Illic, vel tenera carpsi vaccinia dextra,
Mistaque purpureis lilia cana rosis,
Aut molles violas, aut puniceos hyacinthos,
Aut quae luteolo caltha nitore rubet,
Aut quoscunque alios per prata nitentia flores 95
Prodiga, non alto culmine, fundit humus.
Nam neque syderibus minitantis vertice lauri
Mollia decerptis texere serta comis
Fas erat, haud etenim primo permittitur aevo
Laevia Phoebaea tempora fronde tegi. 100
(Illa datur magnis merito gestanda poetis,
Et fluit in dignos ambitiosa sinus).
Verum humiles hederas, et florea serta legebam,
Aptaque erat nostris illa corona comis.
Tam mihi rara secundabant cunabula Musae, 105
Et tyrociniis prima elementa mei.
Tam faciles, Phoebusque Aganippaeaeque sorores
Spirabant veneres in mea metra suas,
Ut quamvis tenui meditarer arundine carmen,
Et foret argutae nescia dextra lyrae, 110
Illa tamen potuit vel te quoque teste probari,
Esseque iudicio vivere digna tuo.
Saepe tibi cum frons nebulis horresceret atris,
Et quaterent rigidae lenta flagella manus,
Illa tibi nebulasque atras excussit et iras, 115
Torsit et e rigida lenta flagella manu.
Sive foret culpae venia exoranda, dabatur.
Illa simul blando solveret ora sono.
Sive ubi fecere assiduae fastidia Musae,
Et peperit nimius taedia longa labor, 120
Iuverat Aoniis subducere colla capistris,
Aonidum tetrico livida colla iugo,
Inque vicem alternas recreari lusibus horas,
Et capere admissis otia grata iocis.
Dum nitidus Phoeboque dies et floribus agri, 125
Et modo formosis arbor amicta comis,
Musa tibi placidum nec inexorabile pectus
Mulcebat numeris insidiosa suis.
Atque in agro laxis insultaremus habenis,
Obtinuit talis fraena remissa dies. 130
Si quis adest, laudat dulces facilesque Camaenas,
Et non invito currere verba pede.
Atque aliquis (nec subiunxit, “sit dexter Apollo”)
“Hic vates modico tempore,” dixit, “erit.”
Ille quidem dixit, sed res haud verba sequuta est, 135
Ore favente parum dicta fuisse reor.
Sic oculus pecori exitio est, sic fascinat hoedos,
Obvius adversis virque nocet pedibus.
O utinam saevis Rhodopes ululasset in agris,
Versus in obscaenum turpia membra canem, 140
Aut quibus infaelix erravit montibus Io,
Implesset queruli vocibus antra bovis,
Officioque pedum bibula scripsisset arena,
Quae voluit veris dicere verba notis!
Cur mihi non tenerum cinxisti baccare frontem? 145
Discipulo nocuit cur mala lingua tuo?
Huc tua spes, Buchanani ergo huc praesagia magni
(Magni, dire licet livor et ira crepes)
In tenues abiere, ut fumi, evanida ventos?
Profuit et tanto nil placuisse viro? 150
Sed quid me, quid te vana accendisse querela
Iuverit, et luctus accumulasse novos?
Non tua, sed culpa est, fateor, mea, si minus aequae
Thespiades levibus dant mea vota Notis.
At si quam faciles laudem indulsere, vel usquam 155
Indulgent, quanta est gloria, tota tua est.
Si mihi Pierides, et non invitus Apollo
Dent iterum tenero nectere verba pede,
Atque iterum vires in carmina, non locus aut me
Immemorem veniens arguet ulla dies. 160
Interea haec si scripta tibi videantur iniquis
Musis, nec genio carmina digna meo.
Seu quod praecipiti currant declivia saxo,
Raucaque non leni murmure, dulce, sonent,
Seu forsan (quod, Phoebe, vetes) mihi syllaba peccet, 165
Da veniam, domino non placuere suo.
Fallitur ambigua variarum ambage viarum,
Non satis assiduo qui pede trivit iter.
Naufragus occurit scopulis, aut haeret in ulva,
Ausus in ignotis currere nauta vadis. 170
Qui iuga pinniferi lustro novus advena Pindi,
Nescio inoffenso non titubare gradu.

2. ELEGIA II

Ille ego qui, pueri nimum securus amoris,
Contempsi extinctas et sine luce faces,
Quique Cupidineos risi temerarius ignes,
Iactaque torpenti languida tela manu,
Et fragiles calamos, vanum et sine viribus arcum, 5
Forsan et officio lumina cassa suo.
Iam didici quanto iaculum contorqueat ictu,
Quam perimat certa pectora fixa nece.
Iam miser agnosco iunctam cum viribus artem:
Sera, tamen docilem me mea poena facit. 10
Namque iugi impatiens immunia colla gerebam
Servitii, et nullis livida terga notis.
Nullus amor saevis angebat pectora curis,
Rumpebat somnos nulla puella meos,
Nec mihi versabat mentem, quae torquet amantes 15
Anxia pervigili sollicitudo metu.
Saepe suas posuit pedicas et retia frustra,
Et frustra insidias saepe tetendit Amor.
Me tutum ex omni faviebat parte Diana,
Et cum Castalio pulcher Apollo choro. 20
Otia deliciis reddebant grata sorores
Paeoniae, et numeris non inamoena suis.
Delia venatu salsus per et horrida tesqua
Vallesque, et solis hospita saxa feris
Exercebat, agens timidos indagine damas, 25
Aut avido lepores praemia parva cani.
Et modo cornipedis rorantia terga premebam,
Inque breves gyros flectere ludus erat.
Et modo graminei superabam culmina montis
Arduus, aut humilis flora prata pedes. 30
Semper erant studiis mens aut exercita ludo
Pectora, et in in toto non vacua hora die.
Non tempusve locusve tibi, insidiose Cupido,
Et nusquam imperiis otia amica tuis.
Si posuit casses et retia tenta, Diana 35
Vidit, et irata ruperat illa manu.
Si tenerum incauto perstrinxit arundine pectus,
Praesto aderat medicae Delius artis ope.
Coeperat ut molles accendere flamma medullas,
Sedebat flammam Castalis unda rudem. 40
Sic elusus Amor, longum aut delatus in aevum,
Pene dedit versus turpia terga fugae.
Irrita proiecit subversa tela pharetra,
Questus in his veri roboris esse nihil.
Deposuitque facem taedae diffisus inermi, 45
Ceu foret hyberna languidus ignis aqua.
Saepe suum volvit diductis cornibus arcum,
Saepe suas infensa rumpere tela manu.
Inque nihil meritas domini ruit ira sagittas,
Inque nihil meritas ira proterva faces. 50
Vix ubi se tandem collegit et ira residit,
Respiciens arcum spiculaque ille suum:
“En (ait) hic meus est arcus, mea tela, sagittae,
Haec illa ardenti torrida taeda face.
His cessere olim, quae vel mare caerulum, et aether, 55
Quaeque tenet tellus, sidereique globi.
Et mea nunc haeret iuveni victoria in isto!
Ah minus effoeto in corpore robur inest.
Concidit, et nostri est iam nulla potentia regni,
Sueta patres, priscos vincere sueta deos. 60
Nec mea nunc iuvene haerebit victoria in isto,
Sistere qui cursus sit potis usque meos?
Pectora non illi duro ex adamante, nec illum
Horrida Riphaeo frigore corda gelant.
Et tamen ut rigeant adamantina pectora, cunctis 65
Frigoribus, cuncta frigidiora nive!
Tela mihi hircorum sunt sanguine tincta, Iovisque
Vincere quae possent tela trisulca faces.
Certum est his adamanta, nivesque, et quicquid ubique
Duricie, quicquid frigore ubique riget 70
Vincere. Sin id fata vetant, imbellia victum
Arma dare, et cuivis cedere iura deo.”
Ex illo in partes animum rapit impiger omnes:
Qua potius verset callidus arte dolos:
Retia quae tendat, quos retibus implicet hamos, 75
Quis laqueus melius fallat, et esca viros,
Quae valeat teneras exurere flamma medullas,
Hastaque quo gravius vulneret acta modo
Totus in his ponit pedicas, aut retia tendit,
Aut fera letifero spicula felle linit. 80
Et sequitur tacito cautus vestigia gressu,
Haeret, et in tergo sedulus usque meo.
Aut lateri graditur comes insidiosus, inerme
Si qua meum forsan praebeat hora latus.

3. ELEGIA III

Collis erat modico tollens fastigia clivo
Miscet ubi * albenti se ** Deus hospes aquae * Fluvius inter Lammyrios montes,
Gleba uber, Cererisque coma formosus, et umbra vulgoWhytwatter dictus.** Alius
Arborea: et Florae numine amoenus ager. fluvius vulgo Daye dictus, in Albentem
Fons saliens solo a medio declives ad ortum 5 fluvium influens.
Illimes leni murmure volvit aquas.
Hinc densae circum salices, corylique, rubique
Alitibus fidum perfugiumque feris.
Dives ager late ad dextram perdicibus illis,
Quas humilis tenui nutrit erica coma. 10
Hic me seu casu, seu iam tibi amica, Cupido,
Clam tulit in casses, flava Diana, tuas
Incautum dum sector, et in fruticeta paventes
Specto agat ut penna praepete Nisus aves.
Illas per dumos rostris et nare sagaci 15
Turba inimica, inhians, prensat anhela, canum.
Impiger hic Boius salit, hic Beruicus, et acer
Oracon parili sedulitate ruunt.
Cautior hic Clinxeia, et sensu frigida Morphe,
Pene levem prono pectore verrit humum. 20
Haec pede suspenso obtutum obliquarat, et aures
Arrecta in medium verterat ora rubum,
Intenta imperiis. Citius adsum, et nomine blande
Exstimulans capiat excutiatve rogo.
Insilit illa atrox, utque insilit, exilit ales, 25
Et liquidum aerio tramite carpit iter.
Visa queri Morphe, gemituque agnoscere supplex
Errorem, et parvi numina laesa dei.
Non certe allatrat. Non fulvis Nisus in alis
Acrior accipiter sustinuitve sequi, 30
Et nisi mens mihi laeva, et fata sinistra vetassent,
Mole, colore, alis, non avis illa fuit.
Cenomatus pharetram, atque arcus sensisse sonantes
Dicitur, et gelido diriguisse metu.
Insto ardens studio tamen, et iuvenilibus annis, 35
Quaque fugit praeceps per sata, prata, feror.
Utque aedes iuxta medio consederat horto,
Falsaque purpureis texerat ora rosis.
Irrumpo, sepes qua se pandebat hiatu
Spinea, purpureas excutioque rosas. 40
Omnia incassum (quis enim deprenderit?) illic
Lustro loca, et vana sedulitate ruo.
Et tandem iratus canibus, sociisque, mihique
In viridi fessum cespite pono latus.
Ecce illuc (sive illa die invitata sereno, 45
Sive aliquo mentem numine agente) venit
Margaris, Eois speciosior una smaragdis,
Quasve onyches Indus mittit, et acer Arabs.
Illa Caledonias inter pulcherrima nymphas.
Illa nimis patriae gloria rura suae. 50
Quale ebur, incanaeque nives, aut lilia fulgent,
Candida puniceis lilia mixta rosis,
Tale decus tenero vultu fundebat et ore,
Depingens niveas purpura mista genas.
Dulcia vibrabant radiantes lumina flammas, 55
Ut geminum aethereo sydus in axe micat.
Quid memorem sparsos per eburnea colla capillos,
Aut quas aureolo legerat orbe comas?
Quid teretes digitos? Aptasque amplexibus ulnas,
Brachia? Vel nivei pectora lata soli? 60
Luce illa Phoebus quamvis se pulchrior iret,
Aemulaque in niveis luna niteret equis,
Det veniam, visus vinci est, quantum ille sororem,
Pallida quantum ardens vicerit astra soror.
Illa polo cessit pudibundaque candida ora, 65
Et maculam aequoreis, conscia, lavit aquis.
Nec nisi post mediam rursus se ostendere noctem
Ausa est, et vultus promere, victa, suos.
Conspirasse putes magnorum numina divum
Me contra, et vires disposuisse suas. 70
Diva Paphi formae veneres largita salesque est,
Auxilium nato ferret ut illa suo.
Illa hilarat vultus, faciem frontemque serenat,
Solvit et in blandos dulcior ora sonos.
Illa vagos molli risu moderatur ocellos, 75
Deiicit aut placidis lumina blanda minis.
Ingenium Pallas studiis formarat honestis,
Materies flammis ut foret apta meis.
Altera non melius pulsis ciet organa chordis,
Aut canit ad querulam carmina blanda lyram. 80
Altera non melius sacrarum arcana sororum
Norat in Aoniis claustra resposta iugis.
Illam Pieridum Phoebus deduxit in antra
Intima, perque tuas, Calliopeia, domos.
Ausam etiam aethereos animo penetrare meatus 85
Urania in celsi vexerat astra poli,
Atque polos, atque astra super, penetralia caeli
Abdita, et humano non adeunda pede.
Haec spirabat adhuc, manibusque oculisque supinis
Tunc quoque ad aetherium verterat ora globum. 90
Hanc ego dum admiror, fixusque haerensque stupensque
Divaque sit dubito, foeminave anne dea,
Sensit Amor, sumpsit arcus et spicula, seque est
Confessus, posita quam simularat ave.
Incautoque mihi, nec quicquam hostile timenti 95
Acer adest, telo transadigitque latus.
Nec finxisse semel satis est, nisi spicula torquens
Ingeminet saeva vulnera mille manu.
Et simul insultans, “I nunc, illude meosque  
Cum calamis arcus, languidulasque faces. 100
I, lege Socraticas, lege docta volumina, chartas,
Excutiant flammas scilicet illa tuas.
Phoebus opem feret, et gelidis Lebethrides undis,
Quaeque Heliconaeo nascitur herba iugo.
Ludere te satis est potuisse impune tot annos, 105
Haec illa est votis hora petita meis.
Ergo graves solves, invito vel Iove, poenas:
Forsitan haec ipsum falleret esca Iovem.
Vincula captivo iam nunc immitere collo,
Et premere irato sub pede terga iuvat. 110
Iam iuvat ulciscique moras: iam longa laborum
Taedia pensabit foenore poena gravi.
Anxius assiduis torquebere pectora curis,
Et vacua a luctu non erit hora tuo,
Munera seu sumas Cereris, seu fallere tentes 115
Lusibus ingratos tempora longa dies,
Seu lenire pares blando sermone dolorem,
Seu miser Orphaea, fata sinistra, lyra.
Quicquid agas, quocunque loco, quocunque recessu,
Es vigil, aut mollis lumina somnus habet. 120
Te labor, anxietas, lachrymae, luctusque sequentur,
Rodet et ingenti sollicitudo metu.
Deflebis nimios misere neglectus amores,
Et vota, et vanas experiere preces.”
Sic fatus iaculum, gelido quod pondera plumbo 125
Tarda gravant, prompta selegit e pharetra.
Hoc fugat ille suos, quos fecerat ipse, calores,
Pellitur hoc molli e pectore flamma rudis.
Hac trepidas nymphae traiecit arundine fibras,
Ne foret assueto mutuus igne calor. 130
Improbe, saeve puer, cunctique infamia saecli,
Sortite averso regna superba Iove.
Non tibi Mars genitor positis placabilis armis,
Dire, tibi genetrix fuit alma Venus.
Nocte satum, tristique Erebo, te fovit Erynnis 135
Vallibus in Stygiis Tartareoque lacu.
Hinc dedit exitium terris, praesentius illo
Quod vomit immundo Cerberus ore triceps.
Non fera Tisiphone, sumptis (immane) flagellis
Impia tam rigida territat ora face. 140
Pectora non tantis miserum cruciatibus urget
Conscia delicti, saeva Megaera, sui,
Quam tua quos torret semustis flamma medullis,
Flamma vel Aetnaei saevior igne rogi,
Praecipue indignos si quis pertaesus amores 145
Pertulit, et durae damna repulsus herae.
Hic est Enceladi gravior fornacibus aestus,
Et mage Tantalea poena timenda siti.
Hinc mihi mille die fastidia, mille labores,
Materies lachrymis hinc venit ampla meis. 150
Si mea peccavit quicquam dementia, plectar
Ut libet, has tantum pone, Cupido, faces.
Morte luam? Quidni? Mors tanti meta doloris,
Mors mihi non parvo foenore munus erit.
Non ego Sisyphium saxum, non saeva recuso 155
Verbera Tisiphones Eumenidumque pati.
Non vel Aloidum poenas, vel vincla Promethei
Quaeve rapax Titio viscera carpit avem,
Et quodcumque olim vatum solertia mendax
Supplicium Stygio finxerat in barathro. 160
Tantum cedat amor durus: totoque facessat
Pectore, nec luctus augeat ille meos.
Vel mihi quae sensus, quae cor praedata revulsum
Abstulit, et veri pignus amoris habet,
Sic facilis, sit dura minus. Quin sentit et illa 165
Mutua arundinibus vulnera facta tuis?
Sed neque cedat amor durus totoque facessat
Pectore , si luctus augeat ille meos.
Quin potius quae cor durum praedata revellit,
Quod nunc perpetui pignus amoris habet.170
Sit mihi dehinc non dura nimis. Si sentit et illa
Mutua ab auratis vulnera cuspidibus,
Tum mihi vel seros perstet comes usque sub annos,
Sedulus, et nunquam fraena remittat amor.
Dulcia si teneant ambos tua vincla, Cupido, 175
Dulce tuum pariter si ferat illa iugum.
Quod quia nunc solus fero, Caucasa vasta videntur
Imposita, aut humeris Pelion esse meis.
Hoc ego si perferre queam, robustior ipso
Hercule, cum coelo sydera ferre queam. 180
Sed tamen hoc quodcumque oneris perferre necesse est,
Nec datur excusso solvere vincla iugo,
Quippe tot implicuit sinuosis nexibus artus,
Me vinctum dominae cum dedit ille meae,
Nodorum ut teneat non eluctabilis ordo 185
Implicitum, et nulla constet ab arte fuga.
Ergo nimis nostrae sunt dura piamina culpae,
Et gravior meritis est mea poena meis.
Vos tamen, ille quibus faciles indulsit amores,
Si geritis vestra praemia digna fide, 190
Ne ridete meas, neve insultate, catenas.
Vidi ego, suspirat qui modo risit heri.
Nunc quoque quo laeto testatur gaudia vultu
Imbuerat lacrhymis forsitan ante genas.
Non minus instabilis vaga quam fortuna, Cupido 195
Volvitur, et teretem versat ab axe rotam.
Nunc hilaris ridet, moestis nunc plorat ocellis,
Effugit, et parvo tempore rursus adest.
Lubricus, inconstans, refluaeque simillimus undae,
Dat documenta suum duxerit unde genus, 200
Et sibi perpetuum quisquam promittit amorem,
Labilis in tereti qui fluit orbe rotae.

4. ELEGIA IV

Quamvis dissimulem vultu, coramque rigari
Non sinat ingenuus fletibus ora pudor,
Ut tenebrae amorum testes, solusque dolorum
Conscius, accepit languida membra thorus.
Protinus in seram duco suspiria noctem, 5
Et riguas tingo flebilis imbre genas.
Dissolvor tenues, ceu quondam Biblis, in undas,
Strata madent lachrymis humida facta meis.
Cynthia me insomnem pleno cum curreret orbe,
Vidit, et est gemitus commiserata meos. 10
Iamque sub auroram primaeque crepuscula lucis
Si premit ingratus lumina fessa sopor,
Ille mihi miseris angit praecordia curis,
Mittit et infausti somnia plena metus.
Ante oculos statuit functis e manibus unum, 15
Qui ferat exili talia verba sono:
“Pone modum lachrymis: lachrymis non flectitur illa.
Quin ridet, vestros si rigat unda sinus.
Improba te ridet flentem, te spernit amantem,
Et timidas tetrica respuit aure preces. 20
Quid, miser, incassum scopulos rupesque fatiges
Quaestibus, et vana ferrea corda prece?
Quid iuvet ad surdas suspiria fundere cautes,
Irrita quae rapiat ventus et aura ferat?
Alter habet quod amas, avidisque amplectitur ulnis, 25
Et fovet, et gremio comprimit usque suo.
Aspice ut iniectis alludit blanda lacertis
In collum, et labris mollibus ora premit.”
Hic ubi discussit somnum pavor, ossa labare,
Et tremere exangui frigida membra metu. 30
Continuo moestis resonant singultibus ora,
Et feriunt rigidae pectora nuda manus.
Deficiunt oculis lacrymae, non verba dolori
Sufficiunt: nullo murmure lingua silet.
Hiscere si quando datur, aut tua tela, Cupido, 35
Incuso, flammas aut, Citheraea, tuas,
Aut vos, lanificae crudelia numina Parcae,
Esse querens vitae stamina pulla meae.
Aut tibi, quicunque est tanti mihi causa dolori,
Qui spolia insignis victor opima geris. 40
Millia poenarum quot vix Acheronte sub imo
Suspicor, exitio comprecor ire tuo,
Flebilis ut vivas, saevo et miserabilis hosti,
Lugubris ut longae sit tibi vita morae.
Cumque diu ingratas infelix traxeris auras, 45
Mors veniat tardo non properata pede.
Tunc quoque (si tumulo forsan condare) sepulchrum
Ossibus et cineri sit gravis urna tuo.
Quin etiam insano si forte excanduit aestu,
Infoelix dominam devovet ira meam. 50
Sed piget, et subito prudens mea vota retracto,
Poena nimis nostris iungitur illa malis.
Quid rear? An veris terrent insomnia visis?
Anne animum fallax ludit imago meam?
Tu potes indocto circumdare brachia collo? 55
Tu caput in stupido deposuisse sinu?
Ferrea, amatorem Musis praeponis inertem,
Ipsa in Castaliis nectare fota iugis?
Ante putem, vastis errant qui montibus ursi,
Quasque alit infames Africa terra leas,60
Foedera iuncturas stabili concordia pace,
Nec metuet crudos agna petulca lupos
Quam tu coniugii thalamo dignabere Phoebus
Quem procul et sacro fonte Thalia fugat.
Non sinat hoc Pallas, quae te cum tradidit artes 65
Indignam donis noluit esse suis.
Non sinat. O vinclo coeunt quam dispare, si quae
Nupserit indocto docta puella viro!
Non illis Hymenaeus adest, non pronuba taedis
Iuno, sed infausto carmine bubo strepens. 70
Illic Tisiphone vel pleno guttere rixas,
Iurgiaque, et pugnas, et fera bella ciet,
Dissidium aut tanto molimine miscet, uterque
Moereat ut viduo foemina virque thoro.
Scilicet haud ullo coalescent foedere mentes 75
Dissimiles, quamvis corpora iungat hymen.
Diversi siquidem, studia et contraria, mores,
Connubii rupto dissociata iugo
Vincula disiungent. Non illis una voluntas
Constare aut animus unus utrisque potest. 80
Carmina doctiloqui si volveris ipsa Maronis
Assidua, aut magni forte Platonis opus,
Non minus assiduus spumantia pocula coniunx
Tractat, et in dubium perbibit usque diem.
Aut talis vacat aut foliis, per vulnera Christum 85
Dilacerans, iurat brachia, crura, caput.
Aut animam furvis torrendam praebet Avernis,
Rodenda aut Stygio devovet ossa cani.
Mille tonans Erebros, tetro et Cacodaemonas ore,
In Phlegtontaeis agmina nigra vadis. 90
Tu tremis interea, arrectis horrore capillis,
In caput offensi ne ruat ira Dei.
Admonitique viri perfers fastidia, qui te
Barbarus atque tuas ridet, inepta, preces.
At si quos virtus, pietas, moresque pudici 95
Par studium, et verus conciliavit amor,
Non ego quae veniant ex illis commoda taedis,
Mille licet linguis enumerare queam.
Dulcia si accedant facientes otia Musae,
Iuno quid his addat, quid Venus ipsa thoris? 100
Tu, tibi quae tulerint illae solatia nuper,
Testis es, heu lacrymis obruta pene piis.
Cum nimios fletus, humentiaque ora misertae
Siccarunt, madidas caesarieque genas.
Quae nisi opem assiduae blando sermone tulissent: 105
Te quoque cum misero clauderet urna viro.
Mirentur Paphiae gemmas aurumque puellae,
Et capiat stolidas picta lacerna nurus,
Muriciae vestes, mollique nitentia serum
Stamine ad extremos syrmata longa pedes:. 110
Et iuvet Eois digitos fulgere smaragdis,
Atque auro fulvas implicuisse comas.
Sordeat his, nec sit tanti Parnassia laurus,
Queis premit ignavus pectora crassa stupor.
At tibi (cui indulsit vultu natura benigno 115
Ingenii, supra mobile vulgus, opes.)
Non fuerint tanti conchylia, byssus, et auro
Palla, in Puniceis exaturata cadis,
Haec ut docta, tuis possis praeferre Camaenis.
Rusticitas genio sit procul ista tuo. 120
Ut gemmae coeant, adamantes, iaspides, Indi
Magnetesque, onyches, sardonychesque simul.
Et quae praeterea campis mittuntur Eois
Divitiae, aut fulva quas vehit Hermus aqua, 125
Quaeve celer bibulis volvit Pactolus arenis,
Abluta de Phrygii corpore vota Midae,
Praetuleris Musas tamen, haud ignara quid illis
Praestiterint clara quas cecinere tuba.
Penelope debet Musis, quod casta per orbem 130
Dicta, quod insigni luserit arte procos,
Mausoli et regis coniunx, quod novimus illam
Contusi in cineres ossa bibisse viri.
His debet veros Thisbe Babylonis amores,
Herculis et famam Deianira suam. 135
Hae faciunt ut vivat adhuc Sydonia Dido,
Quamvis sint rapidis ossa cremata rogis.
Forsitan et facient, tibi cum fatalia Clotho
Ruperit irata fila resecta manu,
Invita ut vivas Clotho post fata superstes, 140
Et caries nomen ne notet ulla tuum.

5. ELEGIA V

Nox erat, et Phoebe roseis argentea bigis
Scandebat medii culmina celsa poli.
Muta quies terras, et me sopor altus habebat,
Fessaque erant molli membra reposta thoro.
Ecce levi curru tenues advecta per auras, 5
Visa mihi teneri mater Amoris adest.
Agnovi iunctos nivei candoris olores,
Et quibus est currus saepe revecta Paphum.
Duraque Chaonias iungentes rostra columbas
Non volucris Paphiae gratior ulla deae est. 10
Dextera littoream crispabat candida myrtum,
Lambebant summas myrtea serta comas.
Deliciae circum, risusque, et blanda voluptas,
Grataque festivis otia plena iocis.
Ibat et excussis comes Indulgentia fraenis, 15
Et genium tota larga fovebat ope.
Tempora Lenaeus musto suffusa rubebat,
Vina cothurnatos implicuere pedes.
Illic et Dryades, nuptae innuptaeque puellae
Ducebant laetos laeta per arva choros. 20
Carmina lascivae dictant genialia Musae,
Arte ciet dulcem docta Thalia chelym.
Suave canens Erato cytharae modulamina vocis
Aptat, et imparibus consona verba modis.
In medio volucer, tenera cum matre, Cupido, 25
Hos iaculis, illis ignibus ossa petit.
Ipsa leves cultus, viridantis tegmina pallae
Induta, et laxos ibat aperta sinus.
Aurea caesaries tenerae lanuginis instar,
In varios docilis nexibus ire modos. 30
Ambrosiam, et suaves spirabat vertice amores,
Quos vafer ingenti foenore vendit Arabs.
Discordes oculi, quorum hic ridere videtur,
Flebat et e lacrymis humidus alter erat.
Ora proterva micant, gestu petulantia toto 35
Errat, et in niveis insidet illa genis.
Fassa suas artes vultu lasciva procaci
Monstrabat, cupidis livida colla notis.
Et procul arridens, quamvis irata minaxque
(Carpebant pronam pectora nostra fugam). 40
“Quo fugitivus abis? Et quid mea, transfuga, castra
Deseris, ingenio castra sequenda tuo?
Siste pedem, et vanos cursus moderare labores.
Haec fuga, si volumus, tarda futura tibi est.
Aspice, habet pennas et plena tela pharetra, 45
Et quamvis fugias, pectora carpit Amor.
Ille, vides toto sol qui purissimus orbe
Emicat, et roseo percutit astra die,
Est celer, et celeris rapitur vertigine coeli
Aureaque in niveis sydera transit equis. 50
Hunc tamen aequavit penna leviore Cupido,
Et volucres celeris fixit arundo sinus.
I nunc et pedibus confise fugacibus istis,
Securus nati despice tela mes,
Tela securigeris etiam imperiosa tyrannis, 55
Tela triumphatis imperiosa deis.
His maiestatem imperii, vultusque verendos
Eripui, et magno tela trisculca Iovi,
Cum faciem indutus mentitaque cornua tauri
Vexit Agenoream per freta salsa nurum, 60
Cum latuit nivei iussus sub imagine cycni,
Ivit et in vultus, casta Diana, tuos.
Tempora si primi repetas ab origine mundi,
Gestaque apud priscos respiciamus avos,
Quot satyros, faunosque, et numina magna deorum, 65
Queis sua thyricremis incalet ara focis,
Tot mihi purpureo numerabis in orbe triumphos,
Myrteaque imperii serta, trophaea mei.
Et dubitas animos lentus submittere amori,
Quaeque dei tulerint vincula ferre negas? 70
Si tamen hoc poteris, caeli quoque posse putabo
Atria sceptiferis eripere alta deis.
Aut age, syderibus victrices iniice palmas,
Captivumque sua detrahe ab arce Iovem.
Aut hoc si nimium est, et spem deponis inanem, 75
Subde Cupidineo mitia colla iugo.
Indue vincla manus quae Iuppiter induit, et quae
Ferre necesse tibi est, sponte ferenda putes.
Cum tua sint nostris obnoxia pectora flammis,
Et molle ingenium semen amoris habet, 80
Obsequere: incassum demens torquebere, quisquis
Naturam certas exuere arte tuam.
Flumina, quae rivis veniunt declivia, nemo
Cogat in excelsum scandere versa iugum.
Non animos ponunt aquilae, leporesve timorem, 85
Crudelis rabiem non lupus, agna metum.
Quo natura trahit ferimur, frustraque repugnes.
Ingenium nulli fas posuisse suum.
Esto tibi exemplum Solymae regnator opimae
Inclytus, et cuius tu quoque nomen habes. 90
Cuius nomen habes, sequere, et Mavortia facta,
Et teneras flammas, dulcisonamque lyram.
Et neque te moveant vulgi deliria, quae me
Ignavam perhibent, desidiaeque ream,
Mascula ceu virtus e pectore cesserit, ut nec 95
Marti et Apollineo sim minus apta choro.
Quam Marti mecum bene convenit! Otia Mavors
Non amat, et nobis otia rara placent.
Otia quisquis amat, pigro torpetque veterno,
Exeat, et nostra sit procul ille domo, 100
Nam dea desidiae non est inimicior ulla.
Heu! Pugnant votis otia lenta meis.
Me iuvat insomnes in lucem ducere noctes,
Noctibus et iunctos continuare dies.
Cum fovet amplexu terras sopor humidus, et cum 105
Nox silet obscuris vecta per ima rotis:
Excutio mollem famulis de pectore somnum,
Et moneo dulci membra levare thoro.
Perque cavas valles, dubiaeque voraginis amnes,
Et rigidos scopulos, et iuga cana nive, 110
Ad charae mitto securos limen amicae
Et iubeo longae taedia ferre viae.
Et mihi desidiam quisquam exprobrarit inertem!
Ah pereat, si qua est desidiosa Venus.
Mars iubet insani violentos vorticis amnes 115
Temnere, et in medium currere nando fretum,
Et meus ut peteret notos Leander amores,
Non timuit rapidis credere corpus aquis.
Impavidos nostris animos praestamus uterque,
Et facimus gelidi pectus inane metus. 120
Ire per adversas acies, armataque pinnis
Moenia, et obiectas corripuisse fores,
Moliri aeratis obducta repagula portis,
Et vigilum excubias transiluisse iuvat.
Ille meis demum miles venit utilis armis, 125
Aptus erat Martis qui fera castra sequi,
Cui validum cunctos latus est tolerare labores:
Cui vigor et vegeto in corpore robur inest.
Audisti, et caelo est notissima fabula, Martem
Qua mihi vir captum vinxerat arte meus. 130
Scilicet ex illo nos tempore iunxit amorque,
Culpaque furtivo consociata thoro,
Nulla dies unquam tantos ut finiat ignes:
Ut solvat nullus foedera tanta dies.
Nunc me liberius gremio fovet ille, palamque 135
Militibus dominam praeposuitque suis.
Iamque illos inter sedeo regina, meoque
Ad sacra, sed faciles, mystica, iure voco.
Quosque dies rigidis ferus exercebat in armis,
Dulcia nox molles induit arma viros. 140
Utraque cum tractent, quam nostra libentius illis!
Meque illo malunt quam duce signa sequi,
Hac mihi pensavit Gradivus dote dolores,
Nec magna amissae damna pudicitiae.
Inde vides, quibus est promptum ad Mavortia pectus 145
Praelia non segnes et mea bella gerunt.
Sic ferus Atrides, sic formidabile, Achilles,
Nomen, et Ascanii, Telemachique pater.
Hunc et Mercurio gratum, castaeque Minervae,
Non piguit castris aera merere meis. 150
Quo magis ingenuas fuerant exculta per artes
Pectora, erant flammis hoc magis apta meis.
Materies nostris non aptior ignibus ulla est,
Quam quos Pierides sacro aluere iugo,
Mite quibus Pallas, saevae et feritatis inane 155
Ingenium, pulsa rusticitate, dedit,
Queis Erato facili tetricum candore rigorem
Lenierit, mores exueritque feros.
Hinc mihi suaviloqui, gratissima turba, poetae,
Grata quidem Phoebo, sed mage grata mihi. 160
Illi delicias, tenerisque haesura medullis
Cum primo Veneris semina lacte bibunt.
O quoties tenerae facies formosa puellae
Carminibus causam materiamque dedit!
Ut taceam Nemesin, dictamque Lycorida Gallo, 165
Solaque quae integrum Cynthia movit opus:
Et male vulgatos miseri Nasonis amores:
Cui vacua est nostris pagina nulla iocis.
Quid nisi iucundos lusus, temerataque lecti
Foedera Maeonides, grataque furta canit? 170
Materiam tanto praebebat adultera vati,
Tyndaris Oebalio rapta puella viro.
Illi ad magnanimum ducta est Brisaeis Achillem,
Inque Agamemnonio pene locata thoro.
Virgilii in parvo quam multa volumine Dido est,175
Dido Dardaniis hospes amica procis!
Dido ubi cessavit, Phrygios Lavinia coniunx
In thalamos Latio dote superba venit.
Non his Calliope, non his Grynaeus Apollo
Permessi liquidis ora rigavit aquis, 180
Non Aganippaeae tam suavia carmina dictant,
Sed levis ingenii vela secundat amor.
Ingenium Cytherea movet. Discedite, Musae,
Pareat imperiis ardua Pimpla meis.
Pro gratis Pythio lauris, pro suavi hyacintho, 185
Aonidum cingam myrtea serta comas.
Conveniant myrto redimiti tempora vates,
Ingenium fassi muneris esse mei.
Nam neque si vires cuiquam immoderata libido
Fregit et ingenium, culpa putanda mea est. 190
Commoda nulla dedit miseris mortalibus unquam
Iuppiter, illa eadem quin sua damna trahant,
Praecipue haud aptos si quis convertat ad usus,
Quove minus decuit tempore, quove modo.
Scilicet, haud tanget iucundi poculi vini, 195
Qui videt instabiles ebrietate pedes.
Aut ignis, satyrum, surreptus fraude Promethei
Qui laesit, caelo restituendus erit.
Quid non in peius hominum ignorantia vertit,
Nesciaque in rebus mens tenuisse modum? 200
Sit modus in vestris, sint commoda tempora ludis,
Quamque foves omni labe puella vacet.
Hos qui transiliit fines, ego libera culpa,
Stultitiae paenas perferat ipse suae.
Sed neque te taedas iubeo spectare iugales, 205
Et rigida plenos tetricitate thoros.
Furta tibi placeant, furtis est apta iuventus.
Conveniunt annis dulcia furta tuis.
Molle ministerium, seros neque transit in annos,
Sint data militiae tempora pauca meae. 210
Respice Buchanani postquam placuisse Neaerae
Desierit, nostro colla soluta iugo.
Ut graviore sono priscorum ingentia regum,
Ut dicit gentis splendida facta suae.
Ille etiam, solio qui nunc sublimis ab alto 215
Fulminat, et populis monstrat in astra viam,
Beza, tulit quondam prima mea signa iuventa,
Et cecinit molli dulcia bella tuba.
At nunc frigidior bello, nunc segnior aetas
Defunctum castris iussit abire meis. 220
Tempus erit cum tu positis quoque liber ab armis,
Et gravis emeritus otia miles ages.
Interea aetatis ludo fruere, inque lacertis
Et cubet in tepido pulchra puella sinu.
Mite puellarum genus, et tractabile amori 225
Pectus habet, blandas tu modo tende preces.
Ipsa adero, natusque comes, tua vota secundans,
Abnuat amplexus ne qua puella tuos.”
Finerat, nutare animum, sensique labare
Pectora iam placidis sollicitata modis. 230
Castra placent Veneris. Sumptis constantia pennis
Effugit, et victo fortia verba cadunt.
Ire in vincla iuvat: cunctique expertia nuper
Servitii excusso reddere colla iugo.
Iam vaga furta, vagosque animo meditabar amores, 235
Nec nisi domina cura erit ulla mea,
Cum mihi Relligio, coelo demissa, repente
Se dedit ante oculos aspicienda meos.
Forma illi neglecta, sed et speciosa decensque,
Et nulla impexas arte polita comas. 240
Non vano ornatu, non falso gloria fuco
Quaeritur, aut coctis ora linuntur aquis.
Non aurum articulos, gemmasve oriente petitas
Induit, aut Tyrio syrmata tincta croco.
Sed sua simplicitas, aevo rarissima nostro, 245
Est decori, et nudos gratia nuda sinus.
Vilis et haud ullos vestis mentita colores
Indicium purae candida mentis erat,
Vanaque spernentis, populo admirata prophano,
Munera, fortunae luxuriantis opes. 250
Sub pedibus fastusque metusque premebat inanes,
Fractaque perdomitis tela cupidinibus.
Ut stetit ante thorum miti placidissima vultu,
Et tetigit nivea pectora nostra manu,
Et sopor et lentos somnus dimisit ocellos, 255
Oraque lethaeis  languida mersit aquis.
Protinus umbra fugit, caligantesque tenebrae,
Fuscaque nigrantes nox adoperta sinus.
Lux subit et sacrae frontis splendore coruscat,
Qua patet in latum conspicienda domus. 260
Tum mihi, qualis erat, vere turpissima primum,
Et posita vilis sindone visa Venus.
Tum primum patuere artes, fraudesque, dolique,
Turpia mentitus pingat ut ora decor.
Cernere erat nudi deformem Gorgona vultus, 265
Labraque rugosis pallidiora genis.
Ut miseros dulci faciem fucata veneno,
Subdola delusos in sua damna trahat.
Utque voluptatum blandissima retia tendens,
Toxica letifera miscet acerba manu. 270
“Gaudia fronte gerit, sed quae praestringat amaror,
Quaeque fluant, celeri praetereantque pede.
Interea subeunt angentes pectora curae,
It comes adiuncto sollicitudo metu.
In luctus abeunt ludi, in suspiria risus, 275
Excipit et vacuos moesta querela iocos.
Calculus aut urit renes, aut tarda podagra
Infestat vinctos debilitatque pedes,
Aut tumet undarum tensum molimine corpus:
Et formindandis venter inundat aquis, 280
Aut saeva, horrendum, grassantis labe veneni,
Lurida consumit tabida membra lues.
(Hanc hominem vitiis offensum numen iniquis
Stultitiae posuit praemia digna suae)
Exhaustique tremunt amissis viribus artus 285
Palpitat effoeto laxa tremore cutis,
Et venit ante suos annos, properata senectu,
Et properata suum mors venit ante diem.
Nec satis ignavi molem morbisque gravati
Corporis, infandis excruciare modis. 290
Aethereas hominum mentes terrena libido
Versat, et immundo deprimit usque solo.
Et spectare vetat dulci caelestia cura,
Altaque syderii scandere templa poli.
Caelestesque domus, coetusque intrare piorum, 295
Lucet ubi haud ullo lux peritura die,
Sedibus in patriis ubi gaudia vera capessant,
Est ubi laetitia fons et origio tuae.
O haec si videas iam nunc bona! Victa facessat
Protinus et fallax terga libido dabit. 300
Sensit, et hoc sacro testatur nota per orbem,
Carmine, Davidicae psaltria docta lyrae.
Hoc te vel nomen moneat: fuge cautus amores,
Et vetitae Veneris facta nefanda cave.
Illi quam magno stetit haec fugitiva voluptas! 305
Quot lacrhymis sordes eluit ille suas!
Ut scelus, infantis vix tandem morte piarit:
Qui sapit, haud tanti poenituisse volet.
Beza meus si quid lapsus deliquerit olim
Sectatus secli devia facta sui 310
Cum mentes hominum fuscaret nubilus error,
Ignari vitium temporis illud erat.
At nunc quam castis modulatur carmina Musis,
Dissimili pulsans nablia sancta sono!
Quam piget illius foetus! Quam dispare vitae 315
Consilio posuit fraena luposque suae!
Ut crepet invidia atque effingat crimina livor,
Et mendax raso vertice turba fremat!
Vix illo nobis quisquam mage gratus alumno,
Vix mihi quo tantum glorier alter erit. 320
Sive tonat solio ex alto, verique magister
Tramitis, ad coeli culmina monstrat iter,
Sive sui, populis in secula longa futuris
Assidua calami sedulitate cavet:
Et dubios rerum anfractus nodosque resolvens 325
It vigil ipse suo duxque comesque gregi.
Quam bene Romani fraudem erroresque tyranni
Turbat, et irata sacra prophana manu!
Quam bene, quae priscis quondam deliria seclis
Larva, cucullati pinxit inepta gregis! 330
Quam format sanctos aliis in pectore mores,
Atque modum vitae quem tenet ipse suae!
Hoc tu si sapias, iam nunc utare magistro.
Mox veniet celeri mors inopina pede.
Illa venit prima saepe importuna iuventa, 335
Expectat canas nec remorata comas.
Illa cave incautum saevo ne te opprimat ense,
Cunctanti rigidas iniiciatque manus.
Pelle moras: nescis roseo quid lucifer ortu,
Quidve rubens sero vespere stella ferat. 340
Ipse manum caelo dominus protendit ab alto,
Et vocat in magni flammea templa poli.
Ipse aderit, natusque, et spiritus. Ipse iuvabit,
Sufficiet menti robur et ipse tuae.

LUSUS POETICORUM PARS SECUNDA
PSALMI ET ALIA

AD LECTOREM OTIOSUM ET CURIOSUM

AM denuo, lector, te compello. Nec piget. Est enim otium, si tu is es quem compello. Si non es, quid hic agis? Miser, abi quo dignus es, in negotiorum ergastulum, illic te torque, excrucia. Nec veniam peto interpellationi, imo praemium, si quidem habet delectationem varietas. Non morabor tamen multis. Unum moneo, relinque nuces et nugas. Accingere aliquando et seria cogita. Nihil hic non serium. Nullum iam ludicrum, nullas ambages concipe. Nudus sane, nudum pectus tibi praebeo. Hic videre me licet nulla cum persona: aspice, si voles, et inspice. Quo enim larvam pietatis, nisi contemni quis cupiat? Nunquam minori illa usui. An non ideo (o beatum hoc saeculum!) pauciores hypocritae? Nemo illam nunc, qui sapit, simulat. Dissimula, quatenus fas, qui prudens haberi vis, qui tibi, qui tui similibus prodesse. Hoc certum ad honorem compendium, pius si sis, ne te esse quis sciat. Sic se qui inscripserit proscripserit (mihi crede) honoratorum albo et prudentum. Ergo talem cum me vides, intimum vides, ne dubita: alioqui nec vidisses. Equidem animi sensa tibi promo, nec tamen fortassis exprimo. Tu intellige quae legis, et plus intellige quam legis, quam legere potes, quam ego, quam quivis, exprimere. Si recipis, fruere, et nos ama. Ni recipis, ride, irride. Hunc operae fructum praefatus sum meae. Nec nescio pietatis praemium, nec recuso. Immo, quod vehementius rideas, amplector. An potui tui, lector, magis splenem movere? Ecquid mihi debes pro hoc risu? Quin supercilium tamen pone, nec nimis tibi arroga. Non, quam putas fortassis, hebetes nos genuit natura. Communis illa mater est,

Nec sic aversus equos nostro sol iungit ab orbe.

Communis et ille pater.
Et haec quae scis, scimus etiam nos, et te scimus, et sciendum aliis dare possumus. Etiam arcana illa imperii tui. Denique nulla te parte inferiores sumus, nulla impientissimo quovis. Hoc interest, quod ea facis quae nolumus. Et ideo nolumus quia nolumus, non ut vulpes, illa, tua botros. Etiam ista quae hic vides volumus exprimere, et certe exprimere, cum te respicio: cum me iam corrigo et dico, imprimere. Is mihi vere finis, ut haec animo imprimam meo imprimis, utinam, lector, et tuo. Sperare vix ausim: vetat conscia tenuitas, vetat vitae tenor infrugiferae. Verum hoc ago, et serio. Nec muto tamen titulum. Quid opus est? Licet ludenti seria dicere, licet iuvare, quin ut iuves, ludere saepe interfuit, aut saltem lusum prae te ferre. Et quid nos aliud metro quaerimis? Quid ad pedum leges verba cogimus? Seu experimur ingenium, seu acuimus, hactenus certe ludentes. Nec obstat materia. Cur enim non illa vel ludentibus servetur? Utinam et dormientibus nobis: nec alia usquam cogitationem impleat. Sic mecum desipe et vale.

6. PARAPHRASIS IN PSALMUM PRIMUM

Felix ille animum cui non per devia flexit
Tramite transverso improbitas, aut lubricus error,
Quique viae metuens sceleratae insistere, prudens
Abstinuit gressus, tuto aut vestigia torsit
Opportunus, adhuc turbae arridere prophanae 5
Nescius, et superi nondum contemptor Olympi.
Interea magni non segnis iussa capessit
Sancta Dei, et toto complexus pectore legem
Foederaque, et studio, vigil, oblectatus inhaesit,
Qualis ad irriguas Iordanis fluminis undas 10
Consita se tenues arbos attollit in auras
Ardua, demersisque alte radicibus haeret.
Quam neque tempestas campo deiecit aperto,
Nec rapidis candens ussit fervoribus aestas,
Nec gelidus Boreas frondis decussit honorem, 15
Sed virides late aetherei secura tumultus
Ostentat formosa comas, fructusque superba
Luxurie, ingentes curvavit pondere ramos,
Quippe Deus qui conatus, cui vota secundat.
At non illa quidem stimulis cui pectus amaris 20
Tandem irrisa Dei contemptaque numina pungunt.
Sic haeret scelerata cohors, sic laeta virescit,
Aut fructu, aut foliis, aut lati robore trunci,
Sed veluti coelo ventus cum nactus aperto
Pulveream impellit nubem, celerique rotatu 25
Torquet agens circum, et nunc huc, nunc disiicit illuc
Ludens nec stabili patitur confidere terrae.
Ergo nec in numerum veniet coetusque piorum,
Sed misere aeternae suspirans munera vitae,
Quae tibi, sancta cohors, pater ipse adiudicat, actos 30
Per scelus infandis pensabit luctibus annos.
Namque Deus, solio qui despicit acer ab alto,
Iustorum agnoscitque vias, et tetra malorum
Disperdet scelera, exosus, flammque sequetur
Vindice, nec meritas dubitabit sumere poenas. 35

7. IDEM, ALITER

Felix, qui caecas curvis ambagibus artes
Et fraudum anfractus, blande et pellacia sontum
Consilia indignans simul et miratus inani
Turgida successus specie, non tramite fecit
Illo iter, aut timidae posuit vestigia plantae. 5
Non ille assiduo cumulavit crimine crimen
Instans, obnixus sceleri, fastigia donec
In summa evasit sensim, positoque pudore
Impius aeterno fecit convitia coelo.
Sed Iehovae ingenti legem meditatus amore, 10
Iussa volens facit, dulci volvensque revolvensque
Insomnes cura noctes lucesque fatigat.
Qualis agro fontes arbos et consita propter
Flumina, se tollit coelo, Boreae aspera contra
Praelia, terrificosque Eurique Austrique tumultus15
Stat fixa, immotisque bibit radicibus amnem.
Hinc intactus honos frondi, foetusque per aestum
Indignantem uber, laetique uligine rami.
Talem illum coelique solique insignit honore
Spes et vota ultra dexter Deus: aether ab alto 20
Successum aspirans facilem, et consulta secundat.
At qui iussa Dei sprevit, legisque perosus
Excussit iuga, laxatis bacchatus habenis,
Per fas, perque nefas, haud fructu, haud fronde, nec annis
Aemula in immenso protendit brachia trunco. 25
Sed veluti Zephyro paleae turbantur inanes,
Aut cui flamma cinis pondus populata, per aestum
Volvitur, ille volans tenues vanescit in auras.
Ergo ubi stellifero veniens sublimis ab axe,
Lance pari populis pensabit crimina, iustus, 30
Infensus sceleri iudex: non lumina coelo
Tollere, non vultum audebit spectare verendum
Conscia, nec iustae socia agmina iungere turbae
Letho devota impietas, vitaeque perennis
Et quaecunque piis indulget munera numen, 35
Exors. Quippe Deus iustorum lumine amico
Ipse parens spectans probat. Idem vindice dextra
Artes eludit pravorum, et callida frustra
Consilia, authoresque ipso in molimine perdet.

8. PSAL. 88

Te voco, magne pater, vitae spes sola, tenebrae
Sive ruunt, roseus seu fugat astra dies.
Sis facilis, timidique preces demitte per aurem
Dum licet, et clemens in mea vota veni.
Iam cumulata malis languet: iam mole fatiscit 5
Obruta mens: iam mors in sua busta trahit.
Ut si quem scrobibus sua sors commisit, et ille
Luce procul sub humo conditus ora latet,
Aut foeda illuvies tetrae porrigine leprae
Infectum, in solas expulit urbe domos, 10
Sic iaceo vilisque et fastiditus, ineptum
 Pondus, et ad vitae munia truncus iners.
Qualia sub tumulis squallent liventia caecis
Corpora, in aeternos non reditura dies,
Quae tua cum victrix superis manus abstulit oris, 15
Immemor in Stygia deseris illa domo,
Talem me in barathrum, caecaque horrentia nocte
Deturbas valida claustra profunda manu.
Irae immensa tuae moles incumbit, et una
Lethiferas pleno flumine volvit aquas. 20
At mihi sunt longe fidi solamen amici,
Qui foveant moestis anxia corda malis.
Caetera, fortunae turba, aversata iacentem,
Non venit in curas, officiosa, pias.
Sic ego desertus iaceo, ceu carcere septus, 25
Ut pateat tutae iam via nulla fugae.
Interea lassat maerentia lumina luctus,
Lumina ad aetherei sydera versa poli.
Dumque manu et frustra supplex te voce fatigo,
Vox languet, fessae deficiuntque manus. 30
Et tu subsidiis spem differs lentus? Opemne,
Iam seram, pulso mortis antra feres?
An cineres inter succisque arentia bustis
Ossa iuvat vires exeruisse tuas?
Scilicet, illa tuam in laudem rediviva resurgent: 35
Et Iehovae magnum nomen in astra ferent,
Aut ipsos subter tumulos muta ora resolvent:
Infractamque canent cum bonitate fidem.
An caecae agnoscent ingentia facta tenebrae?
Et celebrent laudes lurida regna tuas? 40
Quaque mare et terras regis, et caelestia templa
Lege, in lethais iusta canetur aquis?
At qui ego praeveniens aurorae lumina votis,
Non cesso numen sollicitare tuum.
Quid, Iehova, avertas vultus? Quid durus egentem 45
Reiicis, et surda supplicis aure preces?
Pauper, inops, misere quatior iactatus, et ipsa
En vita exangues vix trahit aegra moras.
Hinc atque hinc terror tuus ingruit, et gravis horror
Exagitat curis anxia corda feris. 50
Acer, agens luctus saevo furor ingruit astu,
Et properat vitae scindere fila meae.
Mersurusque caput veluti torrentibus undis
Obsidet, et vastis undique cingit aquis.
Longe abigis dulces solatia gratia sodales, 55
Et noti vultus dedidicere meos. *

* Vel occuluere suos alia interpretatione.

9. PSAL. 104

Eia anima, ingentem Iehovam cane. Sydera supra
Aurea, supra apices densos, atque ardua rerum
Te qualis! Te quantus agis Deus! O decus almum!
O maiestatem indutum! Tu lucis amictus
Lumen inaccessae. Tu coeli aulaea superne 5
Pictae, decorem altum, et rutilas spirantia flammas
Insinuas, curvasque cavum testudine in arcum.
Tum subtus liquidis signat caenacula lymphis
Aera per vacuum, celeres ubi nubila cursu,
Ceu currus, fraenatque agitatque, Eurique sonantis 10
Alis vectus ovat. Volat ille facessere promptus
Imperium, totumque ruens quatit imbribus orbem,
Non rapidae flammae, non mistus fulgure turbo,
Non grando, incanaeque nives, nimbique sonori
Cassa ministeriis. Certant maria, aether, et ignes 15
Obsequium properare suum. Stat mole sua vis
Immensae telluris, et inconcussa per aevum
Fundamenta premit, vastam quam gurgite quondam
Incubuit super unda, tegens, collesque tenebat,
Cum foeta imperiis vox maiestate tremenda
Intonat, et pontum gravis increpat. Ilicet ille
Accelerare fugam, perque alta cacumina montium
Perque cavas valles: iusso et se condere claustro.
Nunc stupet oppositis metis, fraenumque tremiscit
Conscius, et fremitu ciet indignantia longe 25
Aequora, terrarumque minax frustra imminet orbi.
Interea caecis laxans e fontibus amnes
Vallibus immittis. Illi in declivia lapsi
Gramineos inter montes et amoena vireta
Volvunt agmen aquae dulcis, quo secla animantum 30
Edoctusque onager sylvas, damaeque fugaces,
Ponit et ipse sitim leo. Iuxta personat ingens
Per ramos turba alituum, raucisque fluentis
Responsant streperae, et certantia saxa lacessunt.
Nec minus et furvis glomeratos nubibus imbres 35
In riguos passim colles, saturataque rura
Desuper infundis. Gravida tum protinus alvo
Semina turgescunt arvis, foetusque sub auras
Herbarumque ferunt segetumque. Hinc pabula laeta
Armentis gregibusque: hinc foecundissima messis 40
Usibus humanis. Spumat vindemia mustum
Plena, domans curas. Pinguique nitescit oliva
Vultus, ac alma famem fugat, et multo aegra labore
Corda fovet seges, atque animos viresque refulcit.
Quaeque per intactos saltus nec iussa sub auras 45
Frondoso surgit Libano, cedrusque, cupressusque
Et domitura abies pontum: nunc plurima ramis
Tecta avis, ingentes posuitque ciconia nidos.
Hinc gibbosa altum tollentes culmina montes,
Frondosum supra Libanum, cedrosque comantes, 50
Quantum illae corylos superant, lentasque genistas,
Rupicapris habitata †rigas†, praeruptaque echidnae
Saxa cavas latebras, tutis horrentia dumis.
Luna vices rerum variataque tempora iussu
Fertque refertque tuo, notumque iter auricomus sol 55
Decurrit, tritumque sua in vestigia volvit.
Atque adeo ut furvam terris nox intulit umbram
Humida, prorepit latebris fera, et acer in iras
Insurgens praeda infrendet leo, murmuraque ore
Dat rauco supplex, coelo poscentia victum. 60
Ast ubi sol retulitque diem radiisque reluxit,
Conduntur sylvis, lustroque immania membra
Componunt. Redit in campos, operamque resumit
Turba hominum. Iuvat hesternos instare labores,
Molirique novas curas, dum rursus Olympum 65
Volvat, et invitos adducat vespera somnos.
Sed quis tanta et tot manuum haec opera alta tuarum
Exaequare queat fando? Tu cuncta profundo
Prudens consilio libras. Tibi foeta bonis tot
Stat tellus. Ipsum hoc ingens, quod cernimus aequor 70
Porrigere in latos liquentia brachia campos,
Pinnigerum ostentat pecus. Hic repentia densos
Trudunt se parva in cuneos, hic vasta per undas
Tolluntur, pavidisque adnant animantia nautis,
Nautis veliferas ausis armare carinas 75
Et versare undas remis, et currere vento.
Hic manibus fabrica tuis balaena, ferarum
Et quot marmoreo visuntur monstra profundo
Informi exultat lusu, regina, videre est
Findere, spumantique iterum se volvere sulco 80
Naerea, lambentem famulis vestigia lymphis.
Iamque solum, quodcunquem fovet, lateque liquenti
Aether, et unda sinu, diffusique ambitus orbis,
Suspicit, atque polo pastum expectantia figit
Lumina, maturum poscens. Tu scilicet unus 85
Cum das colligere illa. Tibi ut manus ampla benigne
Panditur, implenturque bono, et saturata quiescunt.
Sin vultum paulo avertas, turbata fatiscunt.
Si revocas animam, expirant, priscosque redacta
In cineres abeunt. Iterum per membra, per artus 90
Miscent ubi insinuans diae se spiritus aurae,
Quam multa rediviva propagine, semina rerum
Foecundas, senii squallorem abstergis, et orbi
Restituis viridesque annos laetamque iuventem!
Ergo Deum sua facta canant, laudemque per aevum 95
Quam vultu accipiat laetus, dignetque sereno,
Dent generis memorem, magnaeque haud inscia dextrae,
Ni faciant. Tremit aspectu conterrita tellus
Vindice, diffugiunt montes, nubemque volutant
Fumiferam coelo pavidi, et iuga pinea nutant. 100
Illum ego, dum vitam indulget, dum spiritus artus
Almus agit, dum spirat adhuc, quisqunque locus me,
Quae me cunque trahit spes aut fortuna, sub astra
Usque feram, nomenque ingens, laudemque decusque,
Iustitiam, canamque fidem, largumque bonumque 105
Mirabor. Primusque canam, rapit acer Olympo
Ardor, et audaci sistit super aethera planta
Iam contemnere opes libet, et fastigia rerum:
Subque pedes dare. Iam solum te pectus anhelum
Spirat, agens dulces curas. Tibi gestit, et uni 110
Exultans, fovet in trepidis cor gaudia fibris.
At scelerum turbas, invisa, exosaque coelo
Nomina, qua latis exultant impia regnis,
Mecum aude exitio, diraeque ascripta ruinae
Credere, nec lictura suis vestigia terris, 115
Quisquis es. Immensumque Deum cole, magnus, et illi
Immensas grato mecum fer pectore laudes.

10. PSALM 144

Tu mihi, rex hominum, rupes, tu brachia et artus,
Tu digitos ad bellum aptas, in praelia firmas
Pectora. Te impello duce turbata agmina, turmas
Fundo, sterno acies, molesque et vasta virorum
Robora, victor ago, et valido ceu turbine verso. 5
Tu queiscunque fruor rerum fons, tu mihi certum
Praesidium, celsis arx alta, atque ardua pinnis,
Moeniaque, et muris surgentia propugnacla.
Tu caecas hominum fraudes, et aperta pericla
Discutis, ereptumque e saevis faucibus, hostes 10
Securum trepidare vetas, mediosque tumultus
Inter, et arma, irasque atras, et tela furentia,
Me tegis obiecti tutum munimine scuti.
Quod late in populos dominor, gentesque volentes
Omne tuum est: tu sceptro auctum et diademate fulcis, 15
Das maiestatem imperio, et decus addis honori.
At quid homo est? Aut quid mortali semine cretus
Esse potest, ut tanto illum digneris honore,
Qui terrarum orbem, et coeli flammantia regna
Imperio fulcis, qui rerum, rector, habenas 20
Moliris, longeque deos longe omnia supra
Numina, quae insani mundi stupor altus adorat?
Ad tam vile tamen tanti fastigia sceptri
Demittis munus clemens, vultusque benigno
Intuitu dignare tui, curaque fovendum 25
Suscipis, obtentisque enutris molliter alis,
Et fumo leviorem, et mota flatibus aura.
Namque velut celeri cum tranat inane volatu
Praepetis umbra, abiit subito, atque evanida imago
Elusit mentem somno: at vix visa repente 30
Praeteriit, sic vitae hominum breve tempus, et instar
Momenti fugitiva, abiit irrevocabilis hora.
Ergo age, syderei inclinans fastigia coeli
Descende, et tumidos vana ambitione, potentum
Tange manu tantum montes, et protinus auras 35
In tenues abeant. Iaculis armare trisulcis
Pollentem dextram, et disperde immania passim
Agmina, perversosque homines, crudosque tyrannos.
Meque tuum, Deus alme, manu e torrentibus undis
Eripe porrecta famulum, queis lingua veneno 40
Armata, et versare dolos exercita dextra.
Sic tibi se cythera, et bis quinis consona nervis
Barbitos implebit laudum, regumque canet te
Auxilium. Saevo qui vitam faucibus hosti
Davidis eripias, deplorataque salute 45
Iam trepidum, stricto incolumem subducis ab ense.
Ergo tuum, Deus alme, manu, e torrentibus undis
Eripe porrecta famulum, queis lingua veneno
Armata, et versare dolos exercita dextra.
Ac veluti in sylvis procera virentibus arbos 50
Laeta solo coeloque, intonsae frondis honore
Luxuriat, fusa in ramos, et sydera pulsat,
Natorum soboles sic, et generosa propago
Natarum, satura ambrosiae, dulcique rigata
Nectare foecundos animos, caput ardua tollat 55
Sydeream in patriam, et caelorum lucida regna,
Quamvis haeret adhuc teneris radicibus imo
Fixa solo, iunguntque aptata ut marmora muros
In vivi assurgunt viventia moenia templi.
Haec quoque cum nobis mortalia corpora prudens 60
Indueris, serva clemens. His cuncta benignus
Suffice. Non alimienta penu, nec inania messes
Horrea destituant, gregibus foetura colonos
Sufficiat, late campos, et pascua inundent
Robusti iuga ferre boves pinguesque iuvenci. 65
Non illis mollem somnum in praesepibus altis
Praedatrix turba abrumpat, non moenibus hostes
Insultent portisve minaces, aut fera belli
Classica, in arma viros chara a consorte revellant.
Non hinc faemineo planctu et mugitibus aedes, 70
Atriaque plateaeque ululuent, reboantiaque arva.
Foelices quibus ipse pater bona talia clemens
Indulsit, tenero populos amplexus amore.
Foelices, quibus ille Deum se praebet, et illi
Sancta Iovae castis venerantur numina votis. 75

AD ANDREAM MELVINUM
AUTHORIS IN ASELCANUM PRAEFATIO

N tuum illum puerulum (patriae alterum decus Melvine) ad aliam se recipientem. At non ad alium se recipientem. Nec tu illud queri potes, nec illa hoc indignari. Te patrem fatetur, illam dominam asciscit. Quod si et testem te, haud equidem iniuria, nec puerili levitate, sed ut vel dominae sic se probet, et causam difficilem. Cui alioqui quotusquisque crediderit; verum, et tam moderatum tamen amorem; continuum, at interruptum; depositum, at resuscitatum; cedentem, at constantem; immotum, at patriae authoritatis fraeno circumactum; deploratum, at post bis septennium in matrimonium desinentem eo ipse volente, bene precante, instante, qui adeo obstiterat, patre. Atque utinam vel ambo praestetis, ne aut ut mendax vapulet, linguarum hoc flagello: aut ut garrulus ac ineptus; saltem extraneus et plus satis curiosus, rideatur, exsibiletur. At illi quidem mentiri religio, et illud iamdudum cum lacte imbibit, , et tu omnium conscius; author, fautor, intercessor, nunc etiam testimonium, dic vocatus quid dixeris, feceris quam diu, quam frustra tui, nostri, omnes omnium conatus. Ni sufficis, vides quem appellem, etiam arcanorum conscium. Is testis, is iudex esto, et nobis, et si qui nobis iniquiores sunt.
2. De poesi (vide quam callide) sicuti vulgo non placet ad te provoco, sicubi non tibi, ad vulgum, quem iudicem tibi dico, et hoc saeculum. At quam difficile utrique probari! Quod dum volo, utrique forte improbor, ut fere fit. Fatear tamen: tibi malui, cui debeo, si quid hic grandius sonet, et meo ipsius genio gratius. Utcumque est, delictorum veniam te peto, literarium dictatorem, et nominatim ὑπέρβατον illi, quod infinitum opus ingressus infiniti Dei finem statim non fecerim. Nec corrigere tamen cura sit, ubi quis sibi temperarit? Sic et choriambum et alia, quae forte sciens volens peccaverim. Si condonas, condonata putem Musis et Apollini. Vides quid tibi tribuam; certe quantum nec principibus in peccata, ius. Tu ignosce, ama. Vale.

AETYMOLOGIA

אך עשה גם יעשה אל חנן ורחום

CERTE FECIT: ETIAM FACIT, ET PERFICIET DEUS FORTIS, GRATIOSUS, ET MISERICORS

ביהוה תתהלל נפשי ישמחו ענו[ינם] ישמע

In Iehova iactitabit se anima mea: Audient mansueti et laetabuntur.

11. ASELCANUS

O anima, o nullis unquam satiata, voluptas Anima
Quas tulit illecebris, sive illa humidus aether
Seu mare, sive ipsis terrae genuere sub antris,
Quis furor, et quo te rapit impetus igneus? Ergo Non acquiescit in ulla
Incassum tantos natura ostentat honores, 5 voluptate,
Ambitiosa, sinus pandens, caecisque cavernis
Fundit opes varias. Hic stannum, hic plumbea vena,
Et ferri rigor, et ferro qui durior omni
Vincendus vi nulla adamas, Ephyreiaque aera.
Aspice et argenti rivos, aurique metalla 10 Aut contemplatione rerum
Irritamen avaritiae. Iam pulchrior aurocreatarum, utcunque sepulchrae.
Chrysolithus fulget, flammasque pyropus ab alto
Vertice volvit ovans, rutilantes lucidus ignes
Conglomerat, fundoque vomit carbunculus imo.
Et quae praeterea longum est memorare potentum 15
Ornamenta et delicias. Quae thura Sabaei
Grata Deoque hominique ferunt! Quos mollis odores
Mittit Arabs sylvis in suavibus! At neque longe
Errandum est: en rura tua: an non aemula nardo
Vis, violisque rosisque? En latis lilia campis: 20
Omnia nata domi: sed quae certare Sabaeo
Sive Arabi possent, seu blandum quaeris odorem,
Seu purum et nullo fucatum foedere. Quin et
Aspice, pexa comas varios ut terra nitores
Induit: hic rutilo fulvens flavescit in auro, 25
Hic candore nives anteibit lactea, at illic
Caeruleam vestis pallam, coelique superbit
Aemula. Non fucusve nigerve, haud purpura desit, Variae.
Purpura, non ulla Tyriis imitabilis arte
Altis in regum aulaeis. Ridentia passim 30
Dulce virent arva, atque animos et lumina pascunt.
Illa per, intacti surgunt ad sydera montes,
Aut imae sidunt valles, ut aequore lato
Funduntur campi. Variat forma, atque decorem
Ingeminat varians. Sonat ingens gurgite rauco 35
Aut Padus, aut Rhodanus, lenisque fluentibus undis
Puniceus Tyberis. Longisque amplexibus ambit
Prata simul, saltusque errans, lateque comantes
Umbriferis sylvas ramis, laurumque cupressumque Omnes iucundae suo modo sint.
Formosas frondente coma. Non arbuta honore, 40
Non dumi caruere suo, nigraeve myricae.
Horror et incultis, qua surgunt sola sub auras,
Dulcis inest saxis, antra et spelaea ferarum,
Et viridantes musco, scabrasque aerugine cautes
Ingreditur, mulcetque animos, blandeque moratur. 45
Parte alia, celsi saliit de margine clivi
Fons liquidis illimus aquis, amnemque trementem
Per virides campos, per laevia saxa volutans,
Findit iter, serpitque cavus, lenique susurro
Invitat mollem somnum. Stat fessus arator 50
Miratus vitreosque lacus, laticemque cadentem,
Optavitque haustus, et tota extenditur unda.
Inde sitem, totis errant quae millia campis
Sedant secla animantum. Hic hirsutae capellae,
Lanigerumque greges. Stant ad praesepia vaccae, 55
Et niveo spumant mulctralia nectare, et ipsis
Ubera sufficiunt natis, Dant viscera flammis,
Dant dulcem humanis sobolem natae usibus. Atqui
Non gemere interea plaustris, non rura recusant
Vertere vomeribus: non rastris frangere glebas.60
Ac pictae volcures pennis liquidum aera cantu
Certatim mulcent. Resonant nemora avia, et altum
Responsant sterperae cautes. Tanto acrius illae
Indulgere labori, et se exuperare canendo
Per ramos. Venit interea Iovis ales, et unam 65
Unguibus arreptam, media inter carmina, pene
Corripuit. Rostroque ferus laniasset adunco,
Ni magnam ad soles umbram ostentasset, ac illa
Territa, per ramos aut densi tegmina dumi
Praecipitat mortemque, hostemque elusit hiantem. 70
Ipse sedens, specula pastor dum spectat ab alta,
Fervere opus, totis colludere collibus agnos,
Despexit regum solia, optatosque per herbam
Admisit somnos, et mollia lumina flexit.
Nec minus et Lybiae steriles sitientis arenas 75
Et deserta Arabum tesqua, et sudantia raro
Arva amni, et rapidis Euris, et torrida saevis
Solibus, ac spectare iuvat lustra invia, et alto
Caucasus ingentemqua vertice pulsat Olympum.
Haud aliis, si vera fides, animalia terris 80
Pluribus errarunt formis, dirumque venenum,
Reptatumque solum miserum serpentibus atris
Expavere, lacusque, infectaque pabula tabo.
Sed medicata bibunt sitientes pocula damae,
Sed cornu tentantur aquae. Ruit agmen ad undas 85
Rupicapraeque, hirtaeque sues, maculosaque lynces
Pectora: et informes ursi. Stat montibus aequus
Vasta elephas membra, et coelo dorsum intulit alto.
Infremit horrendum, et pedibus sese arduus effert
Rex leo, diffugiunt pecudes, nec tuta magistris 90
Corripiunt armenta metus. Ferus ipse latebris
Sylvarum intremuit lupus, et semesa reliquit
Membra vorans: Martisque oblitus, et immemor irae.
Atque haec cum multa et miramur magna, nec usquam Infinitae sunt.
Sistere, seve oculi possint explere videndo, 95
Sive animus. Totum late ut circumspicit orbem: Sed in uno Deo,
Surgit ad authorem rerum mens, altaque in illo
Figitur. Ille mihi primis amor unus ab annis,
Implevitque animum, insinuans, soliumque poposcit,
Magnus, et insedit regnatam pectoris aulam. 100
Et spirare dedit coelos et temnere terras qui dat spirare coelum,
Sordentemque globum, perituri et inania mundi.
At labem antiquum, at sceleris vestigia, clemens Terras spernere; demittens
Abluit, et trepida solvit formidine mentem, peccata, errantem reducens,
Cocytique domos, et hiantia Tartara lusit. 105
Iamque iterum errantem, atque iterum lapsumque iacentemque,
Inque viam dedit, inque pedes, et luce coruscus
Ante tulit gressum, increpitans, dextraque prehensa
Cunctantem in caulas, et pascua laeta reduxit, in caulam ubi suos satiat.
Dives ubi fruges Arabum, nardum, atque amomum 110
Spirat ager. Laetae pecudes in graminis herba
Deponuntque latus, totis et collibus errant.
Et nunc ambrosiam, nunc plenis nectara rivis
Delibant, coelique domant ieiunia mensa.
Aut variam celsis suspectant nubibus Irim, 115
Foederaque, et dulces sponsi meditantur amores.
Sponsi, cui nullum tellus aut conferat aether
Vernanti niveae laetantem flore iuventae.
Non illi terrae memores, regnique relicti:
Non acres recoquunt curas, ultriciaque arma, 120 Unde mortificatio.
Aut vetitos thalamos, aut dirae toxica linguae.
Hic amor unus agit: cunctoque potentius igni
Excoquit omne genus vicium, et sacer ossibus errat.
Ergo omnis poenae expertes, non Orcus et ingens Conscientiae tranquillitatis.
Ante oculos Phlegethon, urnave minax Rhadamanthus 125
Et dirae Eumenides, Ditisque immania regna
Terruerint. Sedet in solio rex altus, et omnem
Iudicii exemit sortem, atque in pace locavit,
Excussitque metum, et lachrymantia lumina tersit.
Foelix progenies, coelique aeterna voluptas, 130
Ante annos, orbemque satum, tempusque, locumque
Immissumque hominem terrae, quos destinat astris,
Queis dici pater, et sobolis dignatus honore,
Et thalami, et quid gratum satis, aut sonat ingens.
Rerum opifex, quo te ore canam? Iuvat ardua belli 135
Excussosque manu fractosque Cupidinis arcus, Victoriae ex hostibus
Fortunamque utrimque trucem, glomerata bonorumspiritualibus.
Agmina, et exhaustos ingenti mole dolores,
Atque triumphatum patria vi dicere mundum?
Quid memorem lapsu crescentem et mortibus Hydram, 140
Peccatum, antiquum Lernae genus, et fera lethi
Praelia? Squallentemque immania terga draconem?
Aut ipsum belli, mentem, caput. Aspice ut alto
Nunc fastu tumet, et coelum rescindere, et audet
Exarmare Iovem, captisque illudere regnis. 145
Nunc pavet, et meritas horret dum conscia, poenas.
Dum parci sibi posse negat, metuitque, ruitque,
Mentiturque deum quicquid mare, terra, vel aether
Aut pulchrum videt, aut rebus dedit utile nostris.
Iam formam affingit, iam cultum. Et sanguine placant, 150
Scilicet et dulces misere piacula natos.
Aggeredere (o!) dignos alta virtute labores
Magna poli soboles, tanto nec degener ortu,
Quae te celsa manet venturis gloria seclis! 155
Quae iam nunc tacito sub pectore gaudia volvis Gaudia interna.
(Gaudia non unquam populo libanda prophano)! Psal. 31.19. Etiam externa,
Quae pater ipse palam patrat bona! Scilicet ille
Ne qua animos rerum sub iniqua mole fatiscant,
Neve malo socient dextras, finemque modumque
Imposuit, laetique vices, et dulcia miscet: 160
Quaeque satis vitae, quaeque et iucunda, benignus
Sufficit, et iusto, prudens, examine librat
Ingenium quid quodque ferat, quid ferre recuset, quatenus expedit, ut honorem,
Cessurumve malis, insulturumve secundis.
Sic et opes, ipsisque adeo largitus honores 165
Aeternum indulget. Iam plenum copia ridet,
Iam blandum auratis alludit adorea pennis.
Et sceptrum, et famam in populos, Arabemque Sabaeumque,
Arvaque Idumaeis olim regnata colonis Opum abundantiam,
Porrigit, et late aequoreo disteriminat aestu:170
Pulchra qua Euphrates lympha, nigraque Sacorus
Assyrium Phariumque rigant: et murice foeta
Littora, Sydonia pelagus circumsonat unda.
Ipse ille oceanus pater ipse inservit Eous.
Flava Ophyre, qua Phoebus equis luctatus anhelis 175
Acclives trudit currus, non invida rerum
Delicias, gemmamve nitentem, aurumve recoctum
Abnuit, aut ullos condit natura recessus.
Uber ager, foeta pecudes, spumantia lacte
Mulctra, et melle favi: non frugibus horrea, non sunt180
Arva satis, vinove lacus, aut vinea botris.
Conspirant in vota orbis coelumque solumque:
Innocuaeque hymes, nec iniquus frugibus aestu.
Hostilisque manus, vastatricesque catervae,
Iurataeque ferae in foedus. Sternuntur in herba 185
Incustoditi circum praesepia tauri.
Stat domus alta fores, ingens, augustaque tectis
Atria: honorati qua circum iussa ministri,
Accincti celerant opus, et longo ordine inundant.
Coniugio iam castus amor, dignique Hymenaei 190 Coniugium,
Laeti prole nova (roseo cui iam decus ore, Natos,
Cui charites, blandis sedem posuistis ocellis)
Exhilarant, dulcique nimis spe pectora mulcent
Aucturi coelos, et magna templa tonantis.
Qualis cum seros cura complexus in annos 195 Patris instar.
Aut natum pater impubem, parvumque nepotem,
Addit opes, addit latis regna altera fundis,
Albentesque greges, et magna armenta, nec acres
Oblitus, belloque bonos, pacique decoros
Pascere equos, totisque iubet sobolescere campis,200
Ast aurum, ast gemmas spoliato congeret Indo,
Et molles cumulat seres. Nitet alta tapetis
Regia tecta, domus, quodque aut natura, vel usquam
Daedala ad humanas industria retulit usus.
Nec minus irato favet, et crepitacula flenti 205
Rupta manu, blandum arridet reficitque, vel arma
Iuncea, vel teretem mitram, teretemve lapillum,
Caeruleumve albumve, nec aurea poma petentem
Castaneamve nucem, cassumve putamen, equumve
Dedignatur arundineum: et colludere, et aegrum, 210
Solantem, blaeso voces producere tractu.
Haud aliter (si fas humani nescia captus
Conari, notisque polum componere terris) Vera indulgentia
Aethereus tanto pater indulgentior, astris
Quam maior, nato quamvis infanda piarit 215
Mactato scelera, et totum reserarit Olympum,
Huc se etiam tantae maiestatisque verendum
Dimittens apicem, nostri miserescit, et ultro
Induit affectus, et multum parva gementem
Et terrena quidem, saepe et puerelia, questus 220
Audit. Opis promtus, vocesque et vota facessit.
Quo se audax quidvis temerare calumnia frustra Psal. 31.10. Contra linguarum
Ingerat? In caput, in famam grassata, venenum venena,
Lingua vomat Partho magis exitiosa sagitta
Quae venit acta arcu. Fastusque, et livor iniquus, 225
Et mos pessimus hic alienos carpere mores, fastum, invidiam,
Ingentique supercilio contemnere. Quicquid
Non nostra geritur trutina? Quid credulus error,
Suspiciove anceps aut improba deferat, almae temerarium iudicium tegens,
Quem tegis umbra alae et totis penetralibus abdis? 230despicere illa dans,
Interea ingentique iubes superesse labori,
Iurgiaque, supraque omnem in te stare tumultum,
Despectantem, et se secura in pace fruentem. Ac se frui,
Non populi aura illum, non vis temeraria mentis,
Non bene agendi ardor, quamvis immanis, et aestus, 235
Devotumque Deo pectus, mensum haud pede iusto, Non temere se rebus
Officii fines ultra tulit. Aut fuga rerum, ingerentes,
Vitatusque labor, censorve, aut rumor, iniquus
Mollities, pellaxve quies, privataque vota non ignave abstinentes,
Securum qua res labet aut stet publica. Sed nec 240
Auri dira fames semperque inhonora voluptas
Excusere sibi fugitivum et grandibus ausis.
Qualis ubi longum Martis meditatus amorem
Acer equus iamque arma audet, iam praelia poscit, Sed equi instar
Vulneraque, strepitusque virum, fremitusque tubarum 245
Hausit ovans, iras acuit, gliscitque periclis
Invictum pectus bellis et conscia virtus,
Continuo in medios ruat imperterritus hostes,
Sed fraeno facilis iussus expectat, et acres Dei nutum observantes.
Interea glomerat gressus, longeque phalangas 250
Circumsultat, adhuc sessori et mitis habenis.
Verum ubi fraena iubis laxa, et calcaria longo
Accepit lateri, dominoque volentia sensit,
Fertur in adverso: perque horrida tela, per enses
Fulmineos, certamque vomentia fulgura mortem, 255
Inque oculos quacumque pavor se vibrat, et aures,
Degeneres animos, et corda ignava refellit.
Quod si nulla vocant arma, aut inflectere gyros
Vaenarive capras, lusu oblectatus inani
Contentus, domino pacatum inglorius aevum 260
Transigit, imbellesque animum demittit ad usus.
Quis tua, magne pater, caecis occulta tenebris Qui investigabili consilio,
Consilia humanos adeo fugientia sensus
Scrutetur? Causas investigetque latentes quibus vult utitur,
Cur hunc pampineos curatum mittis in hortos 260
Imparibus cunctantem humeris: at robore nervos
Sufficis. Ast illum, longe in secreta relegas
Immunem, magno stimulos cui pectore versat,
Multa animo virtus, et coeli conscius ardor.
Forsitan et stricta properum suspendis habena 270
Serum immissurus, postquam iam plurima messis et cum vult, ut Mosche post
Exilii, pecori sueto, turbasque forumque, post annos 40, Iosepho post
Excussitque aulas, et corda ingentia. At isti carcerem, Davide post exilium,
Non servile iugum, non duro compede carcer
Irata Pharia, non vis immane furentis 275
Stipati imperio sceptri, accinctique maniplis
(Tota ciat quamvis moto molimina regno)
Infestique hostis fastus, infidaque amici
Turba olim, immemorumque sui ludibria fratrum
(Sive nimis memorum) spe deiecere. Relictus 280
Undique, damnatusque orbi, sannisque petitus
Eminet. Hermonisque procul de montibus altis
Quasque rigat modico Iordanes flumine colles
Templa Dei stabilire ausus, solennis vota
Nuncupat, et media praesumit morte triumphos. 285
Tu quoque ne propera, quamvis properantibus annis, ut qui sibi videatur
Quisquis es, immensi quem (sic tibi visa) tonantis inutilis,
Dextera ferratis inscribit ahenea chartis
VAS FIGULI RUPTUM, nullos cui repperit usus abiectus,
Daedala mens hominum, nec quod suffecerit igni 290
Portando, aut cineri, fragmen, quem STIRPE CARENTEM
Patris ut effoeto truncus steriliscit in agro,
Et viduum sola maerentem nocte cubile.
Neu desponde animum: nescis quam magna manet te, non sit despondendus
Et propera auxilio Iehovae manus. Omnia cum iam 295animus.
Deficiunt, quam prompta piis venit! Aspice ut exspes Deo propinquore quam
Isacides terra promissa cedit. At exul putetur, ut Iacobo affuit,
Ingens, aethereis stipatus utrinque maniplis exuli comes,
Incedit latus, et iam foederis angelus illi
It comes, inque Dei somnum capit inscius aede: 300
Iam lucta assuescit duratus vincere: castris
Iam coeli occurrit. Vigilat, dormit, moratur,
Moliturque vias, praesenti numine tutus,
Quamvis nesciat, atque irato occurrere fratri, inscio custos. Timido,
Aut dubitat socero. Fratrem, socerumque coercet 305concilians hostes,
Vis arcana Dei, nec iam nolentibus ipsis
Res transfert, famulos, pecudes, armentaque. Quin et, opes.
Ne parte ex aliqua vacillent vota, petitos
Conciliat thalamos. Suspiratamque Rachelem
(In bis septenos durus si distulit annos 310 Coniugium post bis
Tandem aequus pater, atque favens, faustumque precatus septennium.
Et fortunatas castis amplexibus horas)
In gremium dedit, et facilis rata vota precantum
Esse iubet, pugnet quamvis declivior aetas
Iam gravis aerumnis, variisque laboribus acta 315
Spes, varietque metus. Nec longum tempus, et almos
Foecundata thoros foelici prole beavit. Dans liberos bonae formae
Et formae aspirat veneres, grataque parentem spei.
Laetitia palpat. Quod si praesaga boni vis
Ulla rapit mentes, hunc luna * et viderit aequus 320 * Iosephi somnium.
Sol sibi praelatum, Pharioque ignota tyranno
Numina pandentem, quibus intremit Orcus, et ipsa
Esuriat Memphis, fastum ille atque arguet astum
Orbem ostentantes, frustra. Viden’? Alta repostum
Addit se in solium pietas: nec dicier ultra 325
Segnitia, ignavi latebrae nec sustinet oti.
Haec tua, magne, manus. Nil fraus humana, nec error Quod totum Dei
Nil potuit virtus. Tu nexu adamantina ferreo opus fuit,
Pectora devincis, dein caeca repagula furtim
Obiicis, et prudens, forsan properantibus, obstas. 330
Idem, ubi iam visum, qui solus idonea nosti
Tempora, qui et praestas, cum spes abiecta, voluntas
Fracta, subacta tibi est. Paulatim inflectere sensus,
Molirique moras, investigabile nectens
Consilium, quo turba fremat varium, inscia veri. 335 ut alii frustra
Et blateret. Stupet ipsa tuae mens conscia dextrae, blaterent, ipse miretur;
Aeternumque stupebit, et invito asseret orbi,
Posthumaque in seros fama admirabitur annos.
Ergo addes stirpemque aliam: totidemque columnis Qui et additurus
Stet tibi fixa domus famuli, quam non gravis imber 340 alios ad explendam spem,
Saxo fundatam solido, non turbinis ulla
Vis ferat, exultans: et spes illidat inanes
Te freti, Iehova, in scopulos: quo rideat hostis,
Subrubeantve tui. Vivo tot marmora templo Deo in templum futuros servituros,
Assurgant, quatiantque novi tibi rura coloni 345
Atque Dei sudent in agro. Quid culmina, montes,
Iactatis, Zalmonque ingens, Basanque superbus?
Hos se si dignat colles Deus, anne myricas
Vitibus et cedris salices ingentibus aequat?
Illum ego, seu fulget roseis aurora quadrigis 350 Hinc ab ipso gratiarum
Sive ruit sero declivis lumine vesper, actio, quocunque tempore,
Ore, animoque cano. Coryios et conscia testorloco,
Flumina, Pollynucus, qua culta incultaque pulsat
Arva ruens, tenui Vobetus, qua gurgite sulcos
Signat, lene sonans: quaque inter amoena salicta 355
Condit Quarus aquas, tenuis seu flore myricae
Culmina, vere novo lustro ridentia. Sive
Bruma riget, mediisque apricis vallibus aestus
Hibernos, solesque iuvat captare serenos.
Tuque humili despecta aliis nimium casa tecto, 360
Magna mihi, praesente Deo, maioraque forsan
Fundamenta domus surgentis, et atria late
Natisque et seris habitanda nepotibus olim,
Aut non perficienda ullo molimine: si sic
Ille volet, cui me totum meaque omnia prudens 365 statu.
Permisi, et cunctis certum est permittere saeclis.
Tu quoque, chara mihi, pars quondam et causa laborum A coniuge grata.
Nunc laudum, cape magna tui solatia luctus,
Haud ingrata Deo, geminatque vincula amoris.
Mecum agnosce libens iamdudum, et fidere disce. 370
Interea parvos ne dedignare penates,
Tam mitem hunc exuta animum. Neu, Barbara, Musis Sic vocavit natum mater.
Arva haud fastidita, tuo cognomina coelo Contenta sua sorte Barbara.
Et coeli monitura. O tu ne pinguia malis
Culta Lothi, vel Tueda pater, quas gurgite ripas 375
Foecundat Cerere, atque apricus littora pontus.
Quin age, temnere parva aude, et te credere sola
Ingentem pietate (O veri exemplar amoris!
O rari! Excutiant ut terram et saecla revolvant,
Atque (ausim invidia rumpantur ut ilia) sexus 380
Magnum foeminei decus) haec te gloria mentem
Una urat, magnis unum hoc virtutibus adde.
Si tamen, et fas hoc aliqua, et te commoda tangunt,
Haud cessura vide. Certent seu mollibus umbris Quae haud prorus spernenda.
Seu gelidis lymphis, riguas fons plurimus illas 385
Per virides saltus, per prata nitentia volvit.
Imposuitque iugis nemora, et defendere soles
Et brumam iubet, haud taedis, haud fronde saligna
Fraudatura focosve favosque. Hinc aurea mella,
Hinc Boreae intactum pecus, et candentia late 390
Vellera, velligerumque greges. Quid nectara rivis
Lactea commemorem? Nec nullis usibus ipsa
Attollant celsi nigrantia culmina montes.
Quin ubi flammiferis crepuere incendia ventis,
Et steriles hederas vis est depasta favillae, 395
Laxavitque vias laeto et spiramina succo,
Dant herbam pecori sanam, et nova gramina carpit
Spes gregis. Aut seris veniunt Vulcania flammis
Pabula brumalique foco, queis Mercia glebas
Mutet et ipsa suas pepheris, nec desipit. Atqui 400
Nec valles exosa Ceres, vix spicea messis
Laetior, aut alio surgit foelicior arvo,
Et domino satis, et merito ventura colono.
Hi dominam agnoscunt unam, et vestigia lambunt
Submissio colles apice. Hos pater optimus esse, 405
Dum sedem sortemque iubet. Regna aspice vultu
Parva hilari, mitisque veni. Et te assere coelo,
Qua vocat. Hic etiam sanctas attollere palmas:
Et castos servare thoros, et solvere laudes
Mirantem mitemque patrem, largumque bonumque 410
Et dantem potiora, et superantem munere vota.
Nil vetat. Hic populus, vernae, famulaeque pudicae,
Natorum hic dulci mater stipata caterva.
Ast turbis undantem aulam, fastuque potentum
Torva supercilia, ast varii deliria vulgi, 415
Inque nefas populos certatim et foeda ruentes,
Impiaque, infanda damnataque saecula fraude,
Et coniuratos naturae rumpere fratres
Foedera (sive illum ambitio, seu torsit amaris
Invidia obliquum stimulis, seu dira cupido 420
In se cuncta trahens, atque insatiata Charybdis,
Pronave suspicio in peius candore relicto,
Trans fera montosae trans horrida frigora Iernae,
Thulenque, atque ipsos ultra fugienda triones)
Despicere, immundique procul, contagia mundi 425
Montibus innocuis, et pura e valle iuvabit.
Forsan et his mecum seros solabere canos.
At tu, qui teneris cunas vagitibus imples, A liberis
Aselcane, imo quos iam nunc pectore motus
Occultos vis dia ciet, nec nota potestas, 430
Haud scitu facile est haud dictu effabile. Verum
Mox ubi iam primis possis mutire labellis,
Et blandum blaeso ore patrem formare, simul cum in hoc educandis
Patre, Dei magnum nomen, parva impleat ora
Grandius. Haud ullo tam delectere, nec ullum 435
Saepius, aut patrias accedat dulcius aures.
Iam teneras attolle manus, mox lumina coelo,
Moxque animum, hoc totis spira sermonibus. Unum
Mente agita. Haec sola in somnis occurrat imago.
Interea ut crescunt anni cum corpore, crescat 440
Ingens patris amor coelestis, et acer in altum
Pectus agat stimulos. Patriam verosque penates
Suggerat aethereos. O tum mihi sydera solum
Suspice: tum totis aspira in sydera votis.
Sic o sic tenero veniant formanda sub aevo 445 ab ipso si vivat,
Prima rudimenta aetatis, vitaeque futurae!
Et mihi tam seros si vita superstet in annos,
Et validae vegeto vires in corpore, quantae
Officio sat erunt, dulcique ante omnia curae.
Non ego purpureas aulas, non atria regum Deo aspirante.
Praetulerim. Veniam, et dubium per caeca viarum 450
(Tu modo magnus ades, pater, et consulta secunda)
Ipse manu ducam facili, exemplisque praeibo.
Iam nunc et vulgo avulsum, tritisque viarum,
Et triviis, terraque procul te sistere coelo
Orbita qua nulla monstrat vestigia planta. 455
Ingentisque manus iuvat, ingentisque trophaeum
Et rerum bonitatis, et almi pignus amoris,
Atque animi memoris miranti ostendere mundo.
At me si fata vel mors praecepta, vel ulli Sin moriatur, Deo
Impediant casus, tu quem mihi, maxime rerum, 460 commisa cura,
Indulsisti, etiam cura dignare fovendum
Suscipe: formandumque. Tuaque in imagine parvos
Fige oculos animumque sequacem. Ipse ardua sume
Imperia, et tenero vitiorum in gramine laetam
Comprime luxuriem. Et penitus radicibus imis 465
Erue, ne tibi fibra relicta repullulet: Hydrae extirpato peccati malo,
Tolle renascentis virus. Furit illa, feretque
Perniciem: et si non ferro compescis, et igni,
Repentem in venas agit, et praecordia mortem.
En dextrae labor iste tuae, qui sceptra draconis 470
Saeva feri fractumque caput contundis. Ea vi
Et prisci labem peccati, e noxia tolle
Germina, ne famulumque tuum natumque morentur,
Quin nutus patrios et iussa capescere certus
Omne volens ferat imperium et quam dulce iugum, cui 475
Seque suasque voluntates animosaque corda
Exuere, et totum Iehovae se credere certum est.
Ergo ubi iam firmata virum te fortior aetas, Abdicatis vitiis;
Per densos sublimem apices, atque ardua rerum,
Maturas dabit in curas, agit ignea virtus 480
In pectus stimulos, et pigrum blanda veternum segnitie,
Excutit. O ne te, vel opum miseranda cupido avaritia,
Merset humi serpens, ventosisve efferat alis ambitione,
Ambitio male sana levem, mollisve voluptas libidine,
Verset agens duros stimulos, dirumque venenum 485
Pestem corporibusque animisque. Haec sola laborum
Materies tibi digna venit. Haec area sola
Qua sudare velis. Alii quassata ruinis
Moenia Marte domant, tractasque in funera gentes.
Et dextram innocuo foedati sanguine turgent. 490
Tu vastos animos, et fervida corda, rebelles
Debellaque Deo motus, giroque coacta
Exercere imperiis victor. Te nataque tecum arrogantia,
Consilia haud nimum mirari disce, nec usquam
Fidere, nulla ut te prudentia, nulla voluntas 495
Huc agat, aut illuc, tibi propria. Scilicet unum hoc
Inculco, aeternumque inculcans usque monebo.
Nulla adeo Stygis emissa paludibus unquam
Dira lues, quam cum sese fiducia nostri
Inflavit, mentemque implevit, turgida, inanem. 500
Hinc despecti hominesque Deusque, hinc fasque nefasque
Versum, et amicitiae ius sanctum. Hinc torva minaci
Fronte palam aut placido male tecta superbia vultu,
Omnia ad arbitrium versans, dum se sapere unum
Quis putat, et trutina, stultus, male pensat iniqua. 505
Tuqe adeo diversus abi, tua, teque supremo
Fide Deo, tibi diffisus. Sola illa voluntas
Circumagat, dubiosque regat prudentia sensus.
Sed nec ego, quam iam vitae ingrediare tenorem,
Quaeque terenda tuis potior venit orbita plantis, 510
Aggredior. Terret conantem limine in ipso In quocunque vitae genere,
Magnum opus, et quod nec cuiquam praescribere promptum est,
Praecipue tot iam ante annos, dum clara sui dans
(Quae nunc mersa caput infantibus abdit in annis)
Indicium, aethereas natura  exibit in auras. 515
Tunc quoque nec facile est: haeret saepe anxia virtus
Inter mille vias hominum et contraria vota.
Hunc amor, et nullo patiens torpere veterno sive publicae, ut politicae,
Cura poli rapit in medium, ardentemque iuventam
Implicuit rebus, seraeque in cana senectae 520
Tempora. Ne mora, nec requies. Aut ille ruentem pia bello gerendo,
Imperiis late noxam premit, aut quatit ingens
Arma armis, inimica piis. Hic sancta sequaci iure dicundo, ut ecclesiasticae,
Iura praeit populo. Coelum ille irrumpit, et altas
Carpit opes, dulci demulcens nectare rerum 525
Pondera. Iamque ossa inter tenerasque medullas
Regnat agens, victor, media in praecordia, verbi
Ancipitem divini ensem. Stupet inscia turba,
Captivique patres animos. Stupet inscius ipse,
Eloquii vires divini, et non sua, verba. 530
Hic natos famulosque, nec invidiosa penates Sive privatae in domesticis curis,
Regna per imperii sceptrum molitur, et aequo
Assuescitque pio. Non is maioris impar,
Audet, ovans, ardetque in aperta pericula dulcem
Praecipitare animam, atque omnes superare labores, 535
Molirique gradus, et ferre per ardua palmam.
Sed modicus, dubiusque sui, suspirat, et alto
Votaque spemque polo mavult suspendere. At illi
Indusit faciles somnos pater et bona vitae,
Et magno exiguas acuit sub pectore curas. 540
Hic dulces Musas, et non ignava secutus Literariis,
Otia, Pieriis ultro caput occulit antris
Despiciens turbatum orbem, trepidosque tumultus,
Elusamque operam rerum per inania, fixus
Ipse Deo, et dignis implevit pectora curis. 545
Foelix, si magnis respondent omnia votis!
Quicquid erit, natum ne te tibi finge, sed illum Qui habeant pro fine Dei
Quae coelum bonitate et conscia sydera complet benefici imaginem.
Terrarumque marisque globum, tractusque iacentes,
Exprimere. Haud foelix tantum tibi vive, sed orbi, 550
Qua patet in latum, quantum potes, illeque quantum
Te volet. Et quanquam hoc unum mens ignea anhelet,
Ne propera. Quin voce Deum votisque fatigans Contenti eam exprimere
Assiduus venerare, ut in apta, ut in optima ducatut iste volet.
Cunctatem. Nil ipse pete, haud fuge. Ad ostia custos 555
Si vigilas, satis est, vel si nec ad ostia custos,
Augustae dum sancta domus te limina quovis
Accipiantve tegantque loco. Nil celsa morare
Pulpita, honoratis solia aut sublimia sellis.
Qualis lacte puer depulsus et ubere primo 560
Inscius ipse sui stupet. Atque huc mitis et illuc Nempe puerorum instar
Versaturque, manusque inter gestatur, et alto in ipsius manu,
Nunc cubat in thalamo, nunc parvis sarcina cunis
Vagit, sive focum propter, seu solis apricos
Ad radios. Non ille sibi somnive cibive 565
Tempora metiturve modum, sed matris ab uno Sine ulla sua sapientia,
Arbitrio dependet. Eam ambit, eam aspicit unam
Et silet. Haec tibi ego lati patrimonia fundi,
Has statuas titulosque et nobile stemma relinquo. Quae velut haereditas.
Dignus ades: vereque ingentia sola capessis 570
Magno animo. Non regna, suos non regibus orbes Sapientiae summa
Invideam: Non fama boni, nec gloria docti
Sollicitent. Habeant quibus haec, pater alme, dedisti.
Nobis iussa sequi fas. Unum hoc efferat olim,
Unum hoc in seros transmittat cura nepotes. 575 posteritati legata.

Amen

הללויה

LUSUUM POETICORUM PARS TERTIA, EPIGRAMMATA

AD LECTOREM

AM tertio te compello, lector, et ludendo nunc laudes exhibeo; tamen serias, tamen adulatione procul. Ego ne innotescere quidem iis semper volui quos laudavi. Sed nec ista innotescere curavi. Prodessse volui, si forte innotuissent, et ad hoc stylum aptavi, ut ostenderent veram laudem, ut instruerent. Sed volui tantum, non etiam speravi, mearum tam parcus aestimator, et in diffidentiam pronior. Nec tamen si lusi veritatem non amplexus sum. A qua nimis deflectere vel ludentem religio est. Nec hyperbolem tamen reiice. Superstitio. Nec summam solam virtutem laudaveris. Certe illa exigua seritur, exigua in herba est. Alimentum sumit a laudibus, laudibus crescit, adolescit, et summa evadit. Cur non rigaverim hac aqua? Cur non foverim, sicubi se ostendat, tam rara et tanti pretii herba? Praecipue editioribus in locis, quae pene fugit, humilia sectans, nec illic hoc seculo nisi pro miraculo ostenditur. Eo magis intendendum ne ulla illius spes intereat, idque omnibus qui eam amant, omni ope. Ego inter primos me profitear, si amorem spectes; si opem, forte postremum agmen cogam, atque utinam vel cogam. Sed haec ille viderit. Interim ad id quod agitur. Non hic laudandos omnes laudo. Qui suffecerim? Sed nec laudatissimum quemque. Nimis exigis: non tuo iudicio servio, non meo. Nec eligimus argumentum, sed accipimus quod amor, interim quid amicus, potissimum quod sors obtulit. Sic vere liberi et ludentes. Vale.

12. AD ARCHIBALDUM DUGLASIUM ANGUSIAE COMITEM VULGO BONUM COMITEM DICTUM

Nuper fortunae varias experte procellas,
Angusie, et velis aequora iniqua tuis,
Nuper in immenso pelagi iactate profundo,
Obruteque insanis pene voraginibus,
Nunc quoque, nescio quos, iterum subiture labores,5
Quicquid id est, forti pectore perfer onus.
Discute tristitiae nebulas, frontemque serena,
Anxietas animo sit procul atra tuo.
Pelle graves curas, properantem et parce severi
Sponte sua fati praecipitare diem. 10
Degeneres animos flatus levis aura sinistri
Disiicit, aeternis in tenebrisque premit.
At mala cum terrent, tuleris si fortiter illa,
Materiesque tibi causaque laudis erunt.
Scilicet ille viros dignus numerarier inter, 15
Hunc sequitur firmo gloria celsa pede,
Cui neque deiecit mutatum nubila vultum,
Blanda nec in fastus sustulit aura leves:
Qui solidum vitae servans certumque tenorem,
Robore fortunam vicit utramque pari,20
Ut fremat hinc Boreas, illinc ruat Eurus et Auster,
Et quatiat timidam fluctibus unda ratem,
Illa tamen medios inter secura tumultus
Aetheris, et rapidi vimque minasque fretri,
Saepe tenet cursum optatum, portuque potita 25
Despicit irati murmura rauca maris.
Hinc cape non obscura tuae exemplaria vitae.
Dura, nec rebus cedere disce malis.
Magnis te quoque iunge viris. Quid passus Ulisses?
Exul, in ignoto nudus inopsque solo. 30
Quid, cui Roma suae tulit incunabula gentis?
Queis sua, in Adriaco Troia * renata mari? * urbs Venetiana
At quid ego haec antiqua? Quid et peregrina recordor?
Ditior exemplis stat patria alta suis.
Stat genus ordine longo: atavos, age, respice avosque, 35
Quot sunt Duglasiae nomina magna domus:
Quot bello insignesque duces, et fortibus armis
Heroes, saecli gloria quisque sui!
Quem non nobilitat virtus afflicta? Polo quem
Non aequat? Numera: vix reor unus erit. 40
Omnis turba salo fortunae exercita, et omnes
Passa vices, versae ludibriumque rotae,
Quas pax infida insidias, discrimina bellum,
Quaeque habet exilii taedia, longa dies:
Nec nisi post exantlatos venere labores 45
Otia, nec nisi post dura pericla quies.
Te quoque defunctum, confide, laboribus olim
Laetior excipiet, candidiorque dies,
Securusque inter dulces memorabis amicos
Tu quoque fortunae tristia facta tuae, 50
Tristia nunc, sed quae tunc et meminisse iuvabit,
Agnosse et decoris prima elementa tui.
Hac itum: haec, quicunque alta affectabat, eundum est.
Hac te sublimi, gloria celsa, via
Sistet avos supra atque atavos. Accingere. O te 55
Quo sors! Quo virtus! Quo Deus ipse vocat!
Fallor, an heroas supra priscosque futurosque,
Tollere te tanta sydera mole parant?
Virtuti labor est comes, ire per ardua rerum55
Gaudet, et invicto fata superba gradu.
Aude, ingens, iam nunc superi ad templa ardua Olympi
Carpere, qua pronum semita monstrat iter.
Aude inquam, nec tu surgentia nubila ventis,
Aethera, terram, undas, Tartarave ipsa time, 60
Tantum, quem venerare Deum pius, igneus insta
Sollicitans, cursus diriget ille tuos.
Ille gubernaclo succedet rector, et ille
Inveniet facilem per vada salsa viam:
Anfractusque vagos per, et avia, et invia vitae, 65
Et brevia, et Syrtes, saxaque caeca ratem.
Securam in placida sistet statione, perenne
Te dignans celsi regia templa poli.

13. AD ELIZABETHAM ANGLIAE REGINAM

Nuper belligeros Mavors cum viseret Anglos,
Vidit te, et Venerem credidit esse suam.
Ibat in amplexus, iamque oscula nota ferebat:
At tibi virgineus venit in ora pudor.
Sensit, et ergo inquit, “flavis prognata Britannis 5
De Venere ambiguum me facit esse mea?
Quaeque fuit quondam toto pulcherrima caelo
Iam tandem in terris repperit illa parem.
Si Paris hanc Phrygiis vidisset montibus olim,
Cessissent Paphiae praemia nulla deae. 10
Sed cur doctiloquae volitant circum ora Camaenae?
Fallor, an has etiam non levis error habet?
Quamque ego crediderim Venerem, putat esse Minervam.
Aurea cum docto Calliopaea choro?
Scilicet haec virtus, et digni Pallade mores 15
Haudque pudicitiae nomen inane tuae,
Ingenium, et certe sexu prudentia maior,
Quique fluit blando mollis ab ore lepos:
Me dulcesque hilaresque oculi, vultusque serenus,
Pectoraque albenti candidiora nive, 20
Me facies supra humanum formosa fefellit,
Me teretes digiti, lacteolaeque manus.
Queis cum sceptra etiam priscae gerat aemula Troiae,
Quaeque ego vix illis inferiora reor:
Cum quos vult opibus ditet, cum donet honores. 25
Et quid praeterea maxima Iuno potest?
Scilicet ut cunctos vivat mansura per annos,
Et vincat fatis fata superba suis?
Atque hoc cum praestent non invida numina Musae,
Numina cultrici non inimica suae, 30
Conferat incassum titulos Saturnia, iactet
Divitias. Opibus vincitur ipsa suis.
Cum facies Veneri certet, prudentia vincat
Pallada, eris terris Iuno, Minerva, Venus.”

14. APPENDIX

Quae Venus, et Pallas, quae maxima numina Iuno
Praestabant olim singula, sola potes:
Non Venus es, non tu Pallas, non maxima Iuno:
Maior Iunone es, Palladeque et Venere.

15. LAUREA POETARUM CORONA

Phoebe sacer, praesul magnorum maxime vatum,
Quem neque quae fuerant, quaeve futura, latent,
Cum fora tam vario servent confusa tumultu,
Et sua non parvus castra Galenus habet:
Tu (dic) cur toto latitas ignobilis orbe? 5
Cur tua tam rarus miles ad arma venit?
Scilicet una tua demenda est littera lauro:
Dematur lauro littera prima tua.
Littera Pieriis nimis invidiosa Camoenis,
Littera Phoebaeo non sat amica choro.10
Littera tollatur sola haec, fervere videbis
Et ruere ad fontes agmina plena tuos.
Laurea quae fuerant, deme L sunt aurea: multis
Sic, reor, e lauro grata corona foret.
Ipse ego, qui sequor invitus, segnisque reluctor: 15
Haec mihi si ponas praemia, primus ero.

16. DE IACOBO SEXTO SCOTORUM REGE ADHUC PUERO EXPECTATIO

Anglia lanigerumque greges, armentaque dives,
Et suas iactet temulentia vites
Gallia, Campano certetque aequare Falerno
Vasconum si quae rubet uva campis.
Lydius auriferas volvat Pactolus arenas, 5
Aemulis currat vagus Hermus undis,
Arvaque purpureis pulset rutilantia glebis,
Qua vehit fulvum Tagus amnis aurum.
Ipsa suam Cereremque et pingues Moesia colles
Rura miretur, gravidasque aristas. 10
Trinacris Hybla favo, lentis Methymna racemis,
Thure sudato tumeant Sabaei.
Murice puniceo Tyrii, et Gangetica tellus
Fulget Eois celebrata gemmis.
Fulmina Scipiadas belli, clarumque Camillum, 15
Caesares, Brutos, Fabios, Catones,
Quique mare et terras victor peragravit Eoas
Aemulus magni Macedum tyranni,
Ingens in Pelusiaco qui littore truncus
Crimen ingrati soceri iacebat: 20
Hos, inquam, atque alios iactet faecunda nepotes
Roma terrarum domitrixque ponti.
At tu  quae tantos latuisti ignobilis annos,
Scotia, indignis tenebris sepulta,
Assere te in lucem, tam cunctis clarior oris, 25
Quas videt caeli patulo recurrens
Orbe sui Phoebus, tam pulchrior ille sorore
Quam soror stellis superat minores.
Scilicet illae et opes, varia et miracula rerum,
Rara naturae bona blandientis:30
Iustitia illustrem sobolem vel fortibus armis,
Quam sibi priscis genuere saeclis.
Ut iactent, “uno contra pugnabis alumno
Quem tibi seris peperisti in annis.
Nam tibi si primo qui nunc Iacobus in aevo 35
Integer vita maneat superstes,
Quodque dat, exaequat plenis maturior annis,
Indolis tantae generosus omen,
Ipse feret, quae sit gemma speciosior Inda
Fortha, reflexis sinuosus undis, 40
Et qui caeca rapit canis undantia lymphis
Saxa, contorto violentus amni
Tetha, licet properet velocior Euro,
Et fremat raucum, strepituque cautes
Pulset inaccessas, tamen haud mutare recuset 45
Saxa flammatis salebrosa gemmis.
Mella Caledoniae sudabunt roscida quercus,
Thura manabunt tribulis: ruboque
Pendebit potior Campanis uva racemis.
Agna per valles ad amaena Tuedae 50
Flumina, Sydonios pascetur amicta colores
Sponte, et haud ullo variata luto
Vellera certabit minio superare crocoque
Stamen externis saturatum in oris.
Alma Ceres sedem Argadiis in montibus altis 55
Ponet, et flava steriles myricas
Mutabit segete, ut non illas Gargara messes
Laeta faecundis superent aristis.
Maenala Lenaeus pater, et vineta Tmoli
Linquet, et sacri iuga celsa montis, 60
Pampineasque tuos in colles transferet uvas,
Proque Pactoli niditis arenis,
Auriferoque Hermo, Crafordia dives avaros
Incolas fulvo saturabit auro.
Hic ver perpetuum, depicti et floribus agri 65
Liliis constans decus hic, rosisque,
Non imbres tenero pecori gelidaeve pruinae,
Non gelu pigrum Cereri nocebit.
Ipse vides ut nunc brumali frigore Nessus
Pertinax duram glaciem recuset, 70
Aemulus exemplum sequitur quod Lutea, Spaea,
Dona, Douerna, Dea, mox et Esca
Bis geminus, quique arva rigant Aeoneia, quique
Arva Dalkethum, Lothiana propter,
Et qui belligeros modico disterminat Anglos 75
Flumine, et magnus Taus, atque magnus
Fortha pater, Carronque, et Glotta, et Solveus, et tu,
Tueda bellorum nimium procellis
Iam dudum quassate, truces dum protinus iras
Hinc et hinc tristes acuunt Erynneis. 80
At nunc perpetuam spondent tibi sydera pacem,
Et locant regnum medium Britanno. ”

17. IUSTA, ARCHIBALDUS DUGLASIUS ANGUSIUS

Morte iacet saeva Angusius, spes illa bonorum,
Terror malorum maximus.
Cui merita laude et luctu pia turba parentat,
Patrem, parentem ingeminans.
Par studium impietas simulat. Quem carpere livor 5
Vivum solebat, mortuum
Aut veris sequitur lachrymis, aut gaudia fictis
Celat pudenda, et laudibus
Saltem non fictis pene ora invita resolvit,
Seque arguit mendacii. 10
O laus! O veri vis! O victoria! Honosque
Cunctis triumphis clarior!

18. IDEM

Olim saeva truci dente calumnia
Clam vanas ad opes fraude viam struens
Mussabat. posito aut palam pudore
Iactabat caput in meum.

O si non nimium credita crimina, 5
Foeda atrociaque infandaque crimina,
Aut diro Lepido, aut fero Cethegi
Patrandum genio nefas.

Quos caecis simulis ambitio impotens,
Aut aestu rabies fervida pectoris 10
Auri aut sacra mali fames in omne
Egit praecipites scelus.

Moliri in patriam incendia, spicula
In patrem patriae, sanctaque numina
Regum alti solio Iovae locata 15
Celsis pellere sedibus,

Regni praesidium, spem, decus, exterae
Genti ludibrium tradere, civium
Vota, et pontificis (nefas) tyranni, ac
Romae degeneris metum. 20

O linguae improbitas, callida nectere
Fraudes, insidias, exitium bonis,
Regum aures animosque suspicaces
Ficto ludere crimine.

Haec cuncti cumulum flagitii manus 25
Patrare? Haec facinus mens coquere impium?
Haec coctum potuit probare? Pectus
Hoc conscire nefas sibi?

At me (qui sapiens intima sensuum
Scrutaris, Deus, et quisquis eras mihi 30
Arcani penito sinu reposti
Testis) crimine liberas.

Vitae perpetuus compositae tenor,
Mens legum patiens, imperii iugum
Iusti legitimum subire mitis, 35
Cunctis cedere lenitas,

Non claros atavos stemmate regio,
Regnatasque atavis pene provincias
Et belli decora, et feri triumphis
Partam Martis adoream. 40

Non longo titulos ordine turgidos,
Arces pinnigeris turribus arduas,
Non turbam numerqans gravem clientum, aut
Latis praedia finibus:

Nudi simplicitas candida pectoris, 45
Et semper similis cana fides sui,
Fraudes impietas licet, dolosque
Laudans clam sibi rideat.

Sincerae rigide iustitiae tenax
Dextra, a flagitio libera, sanguinis 50
Expers innocui, doli, rapinae,
Solis noxia furibus.

19. ISABELLA DUGLASIA AVIA PATERNA ARCHIBALDI ANGUSII ET GEORGII SOROR

Iacobus quintus enim comitem Angusiae et Georgium fratres Alizae proscripsit. Ioanna Duglasia comitissa Glammisia soror igne cremata, nullo crimine, sed in odium fratrum quos rex in exilium miserat 1538. Vide Buchan. lib. 14.

Et genere, et forma, et nulli pietate secunda.
Vis virtute etiam noscere quanta fui?
Quae fratres dedit exilio mortique sororem,
Regia virtutem est vis venerata meam:
Quodque etiam natum custode in carcere clausum 5
Excusat: num se sic facit ipse reum?
Concedant aliis quaevis, mihi cesserit ira.
Sunt mage virtutis clara trophaea meae.

20. MARIA IHONSTONA, MATER

Posthuma ni de me, ni de me fama superstes,
Mentita est titulis nomen inane suis,
Rara aut nulla meae certarit foemina laudi,
Nec tulit haec aetas, nec mihi prisca parem.
Casta, modesta, pia et verax, proba, strenua, mentem 5
Larga manumque, una denique voce, bona.
Chara meis, mage chara tuis, charissima, chare
Vir, tibi, pauperibus charaque divitibus.
Hos ego thesauros, dotisque ingentia dona
Certavi natis accumulare meis. 10
Inspice, foemineum genus, et componere. Forma
Non veniet speculo dignior ulla tuo.

21. ISOBELLA, SOROR NATU MAXIMA

Ni quod foemina nata fui, dignissima nasci
Vir fueram, haec genio sors erat apta meo.
Digna etiam nasci princeps: sic utilis orbi,
Gloria sic genti magna futura meae.
Invidit Fortuna: sed nec invidit, et esse 5
Principem. et in sexu debiliore, virum
Aut dedit, aut certare viris prudentia, et oris
Maiestate, aequo principibus animo.
At pudor, at probitas, roseique modestia vultus
Indicium sexus debiloris erant. 10
Plus hoc, quam princeps, quam si vir nata fuissem,
Foemina principibus aequiparanda viris.

22. IOANNA NATU MINIMA

Et genii, et vultus, et maternae aemula laudis,
Sit mihi, sit laudis summa, Ioanna, tuae.
Quae tibi proponis, premis et vestigia, felix
Exprimis, o plures vivere digna dies!
Difficile est superare. Quod est fas, praedicat aequam 5
Te fama, et memori posthuma mente colit.

23. EADEM ET GUILIELMUS COCKBURNUS LANGTONIUS MARITUS

Vos amor, et pietas, probitas, constantia, virtus
Omnis, et una uno iunxerat hora thoro.
Una fere coelo prorsum intulit, una sepulchro
Hora uni, et voto es, dura, potita tuo.
Et merito magicos turba execrare susurros? 5
An Deus ipse polo iungit, ut ante solo?

24. IOANNES HALDANUS VAL-AQUILIUS BARO, ISABELLAE SORORIS MARITUS

Dum fucata tumet late prudentia, et orbi
Iam sapere occulta est texere fraude dolos,
Abdiderant irrisa caput pietasque pudorque:
Canaque cum integra simplicitate fides:
Sanctaque amicitiae intemeratae vincla, parabantque 5
Indignata solum, celsa sub astra fugam.
Obstabat coeptis pietas tua, dum neque te illa
Deserere, aut illis tu superesse potes.
Ergo ne infandas et nil nisi Tartara terras
Usque colant, teneant nec supera alta poli, 10
Tu simul et rapiendus, et in supera alta ferendus:
Et rapiunt, simul et in supera alta ferunt.
Hospite quam foelix te terra superbiit, et quam
Se maiora sibi sydera cive placent!
Tam gemit amissum, si quis virtutis alumnus: 15
Fraudi si quis adhuc hostis in orbe latet.
At tu ne exulta, impietas. Tibi, dira, superstes
En bellum cinis, et ossa inimica cient,
Et rediviva parat iam nunc patre digna propago
Arma, subacta tibi queis pede colla premat. 20

25. IDEM

“Altera habet coelum coniunx, habet altera terras.
Utraque chara tibi, te utraque digna viro.
Quae magis , haud fas scire. Polum, si hanc aspicis, unum
Suspiras. At si hanc, iam tibi terra placet.
Quid potius? Coelumne? Atque hanc, o saeve, relinques. 5
Anne solum? Ingratus, cum paret illa polum.
Tun’ saevus? Tun’ ingratus? Fuge nomen utrumque,
Quam procul est genio crimen utrumque tuo.
Non saevus? Maneas ergo. Haud ingratus? Abito.
Huc te viva, illuc lumine cassa vocat. 10
Hoc suadet pietas, sed suadet et illud. Utrumque
Posse velis, tantum ast alterum obire potes.”
Dum dubitat veniens supero vis ignea coelo,
Ad patrem in patrias vi rapit alta lares.
“Heu quid sollicitas luctu mea gaudia? Sponte 15
Tene ego?” “O oculis charior una meis.
Quem scelera infamis, iamdudum et inania mundi
Pertaesum inviso es sola morata solo.
Nunc quoque.” “Sed me fata Dei, sed sancta voluntas.
Et neque te totus desero. Magna mei 20
Pars tibi pignora tanta. Hic sacrum effundito amorem,
Hanc curam, hos luctus, has equidem lacrhymas
Optarim, Mausolaeis et praetulerim: Sic
Tecum ego. Sic nullo me sine tempore eris.”

26. IACOBUS IHONSTONUS ELPHINSONIUS, SOCER

Magna anima aetherei coeli generosa propago,
Trans alta ad patrios sydera, vecta, lares
Quam post bis senos iam sexagesima messis
Cunctantem inviso torsit amara solo,
Tene indignantem terrena tot arcta morata est 5
Terra annos, vinclis impediitque suis?
Tene polos suspirantem domus ardua Olympi
Spreverit? En votis astra benigna tuis.
Despice despectas terras securus, et alte
Inspice convexu flammea templa poli. 10
Optatasque Deo sedes, foelicia regna
Incole, coelicolis mista, beata, choris.
Sit mihi dicere fas (nec amori indulgeo) Momo
Iudice, si Momo dicere vera libet.
Quando alii haud coeli tot votis astra petita: 15
Haud alia ad coeli gratior astra venit.

27. DE DD. FRANCISCI IUNII GALLI, BLAKI SCOTI, PARKINSI ANGLI (ETIAM BELGAE TRALCATII, ET TIGURINORUM PROFESSORUM) OBITU, CIRCA IDEM TEMPUS

Sequana qua placidas lymphas, qua flumina Rhenus,
Qua Tamesis, rapidas qua Taus urget aquas:
Per Celtas, Suevosque feros, Batavosque, Britannosque,
Trans mare, trans montes, trans freta, trans fluvios,
Improba mors enixa, cito levis ocyus Euro, 5
Aegida, terrificas concutiensque faces,
Inque omnes acuens se artes, arma induit omnia,
Quaque ferox, morbum, quaque maligna, luem:
Toxicaque. Et fremit, et ferit, et grassatur, acervos
Dans late, et dira funera crebra manu. 10
Hinc Iunium, hinc Blakium, hinc Perkinsum ingentia sternit
Nominaque wr secli lumina rara sui.
Ipsa quibus pietas, ruat, et coeli igneus ardor,
Ipsaque suada, altae et culmen, honos, sophiae.
Iamque adyta, et celsi nutant fastigia templi, 15
Nullaque non, aliqua quassa, columna gemit.
Et miscet luctusque metusque, atque horrida, cunctis
Imminet, et stricto desuper ense ruit.
O moere, o metue, aque horre, grex parve, tenebra,
Algores (quid non?), exilium, excidium. 20
Nil maere aut metue aut horre, grex magne, tenebrae
Cui nusquam, nulla est mors: necubi exilium.
Cui mors ipsa, malique genus cui militat omne,
Nil non in laudem vertet, et ista, sibi.
Cuique malum nihil ex nihilo bona qui eruit omnia, 25
Nil non in melius vertet, et ista, tibi.

28. D. BLAKII

Ipsa mori pietas, et caeli conscius ardor
Si possit, moritur, cum Blakioque cadit.
Sin mortis pietas caelique est inscius ardor,
Quid flemus? Blakium mors fera nulla premit.
Sive cadit, cadit haec, sive haec stat, constat et ille. 5
Cum Blakio pietas stat caditque suo.
Hac duce qui vixit foelix, cadit hac duce foelix,
Quid refert foelix vivat an ille obeat?
Mome, tace: decori ille sibi vixitque caditque,
Dedecori vixit et cadit ille tibi. 10

29. FAMULUM TUUM ME FAC

Summe pater, torques celsi qui sydera caeli,
Terrarumque premis pondera et alta maris,
Da mihi te facilem in vota, atque salutifer audi
Quas humilis fundo corde tremente preces.
Non ego divitias, non otia mollia posco, 5
Non ut sint vitae tempora longa meae.
Non etiam ut titulis nomen turgescat inane,
Sed famulum facias me, precor, esse tuum.
Sic mihi divitiaeque et honos continget abunde,
Longaque erit vitae quantulacumque dies. 10
Sic nimium in titulos assurgent nomina veros,
Si fuero famulus, dicar et esse tuus.
Tu mihi divitiae, tu spes, tu vera voluptas,
Tu mihi certa salus, tu mihi vita venis.
Tu mihi sceptriferis, Deus, invidiosa tyrannis 15
Gloria, tu titulus, tu mihi celsus honos.
O fortunatos nimium, nimiumque beatos,
Alme pater, famulos quos facis esse tuos!

30. PIA ARMA

Crudum animo atque oculis, infamique ore cruorem
Imbibere, et rabidae vivere more ferae.
Quantum te, scelerate, tua et facta odero, Mavors,
Tam te semper amet qui truculentus amat.
Sed tamen est cum vel civili sanguine dextram 5
Non impune modo tingere et arma licet,
Atque hominem haud hominem, civem haud civem dare letho,
Et consanguineas spargere caede manus.
Ergo, Deus, quocunque, etiam in fera bella vocantem
Te sequor, et duce te crimine liber ero. 10
Hoc satis est. Atque efficies quoque caetera et ut vis,
Dum pius, impietas dum sciet esse Deum.

31. FASTUS EX RE QUAVIS

En mihi displiceo. Placeo mi hoc nomine, fastus
Forsan abest, fastus hinc venit ansa mei.
Quas non invenies, ventosa superbia, causas,
Si quoque fastus adest hinc, quia fastus abest?

32. IN MORBO

Lux et interdiu remittebat morbus, noctu vero affligebat.

Nox fera terrorem ingeminat, mortemque minatur.
Tu, Deus, auxilium, lux mea, luce refers.
At tibi, et in tenebris Erebi inconcussa potestas.
O etiam hic vires assere, magne, tuas.
Et facies: reddesque piis patriaeque, tibique 5
Salvum, sive solo seu potiore polo.

33. IN EODEM

Tune draco scelerisque mei, scelerisque parentum
Mole gravis, tristi, tristia bella cies,
Atque Deum in partes trahis, ultoresque dolores
Et morbum et mortem, durus, utramque tonas?
Incassum. Neque enim facies nostri ista parentis, 5
Qualem, pacato iam videt ore, Sion.
Hoc duce (pone minas, et nil nisi inania regni
Nomina, post regni sceptra subacta tui)
Et scelere, et morbo invito, et quocunque dolore,
Morteque, teque, altus sydera in alta ferar. 10

34. DE CONIUGIO CUM B. I.

Rumpere, livor, et oblatra. Mihi corda manusque
Sunt sociata polo, sint sociata solo.

35. NON MIRANDUM

Quod mare, quod vitreo Iordanis constitit alveo,
Nil miror, domino paruit unda suo.
Et stantem, et refugum converso tramite solem
Nil moror: domino paret et ille suo.
Miror mirari haec hominem, et vix credere, quodque 5
Non etiam domino pareat ille suo.

36. TACITURNITAS

Pauca loquor, non quae commendat gratia, non quae
Pondus habent. Nec sum, nec putor esse Cato.

37. INDIGNUS

Phoebus abest? Nec Pallas adest, nec munere Mavors
Insignis, linguae suadave blanda meae?
Nil meritum nimio si me effert aula favori
Pronior: haud decorat, illam ego dedecoro.

38. CALENDAE IANUARII

Inscius, aut absens Iani, pro more, Calendis
Quod dederim grati pignora nulla animi
Non fors, quanquam et fors. Etenim, si vera fatendum est,
Fors nostri indicium pectoris illa fuit.
Simplicitas me nuda iuvat, mihi pectus apertum. 5
Ille homines ludit fraudibus, arte, dolis.

39. DE EODEM

Quid mihi cum Iano? Monstrum ille, atque odi ego monstra:
Ille bifrons. Simplex frons animusque mihi.

40. DE EODEM

Das, sed ut accipas. Hoc non dare. Vel dare si sit,
Iane, idem dicas accipere esse dare.
Idem largus avarus, et idem dives inopsque
Sic. Nam qui sic dat, plus capit, optat, habet.

41. DE EODEM

O cui sinciput occiput est, qui claudis et annum
Una aperis, bellus ianitor atque deus,
Iane, libet si sic ludendo nomina rerum
Vertere, et arbitrio verba rotare tuo,
O cito Tarpeias procul hinc fuge cautus ad arces, 5
Et dato vel Romae vendito verba tuae.
Aut aliquis frontem iratus tibi frangit utranque
Sanatam, exemplis dicet et esse tuis.

42. AD IO. METELLANUM CANCELLARIUM

Non ego me, et si qua est mea vis, industria, si quis
Corporis esse usus ingeniive potest,
Dem tibi? Dem per te patriae, patriaeque parenti,
Cui patria, et patriae se dedit ipse parens?
Nusquam se potiore loco positum ille fatetur, 5
Et posuisse queam me potiore loco?
Experta illa, fidesque tua, et prudentia quae sit,
Experta ingenii flumina quanta tui.
At geniusve, fidesve, at nostra industria, si qua est,
Corporis aut usus, si quis, et ingenii, 10
Seu tibi, sive etiam patriae, patriaeve parenti,
Velle meum, specimen me dare posse tuum est.

43. VOTUM

Cui se iura et consilii vis publica, cui se
Dat regis, regni, relligionis onus,
Tanto oneri agnoscant unum te haec secula, et unum
Postera mirentur secla fuisse parem.

44. DE EODEM ET FLAMINIA CONIUGE

Prima viri et propria est si laus placuisse maritae,
Prima si uxoris laus placuisse viro,
Te nusquam melior, nec cum meliore, maritus
Coniuge init casti foedera sancta thori.
Fallor? An hic seros concors amor ibit in annos, 5
Posthumus, et patrios aequet honore rogos,
Ut thoro (an et thalamo?) laudem assectetis eandem
Nate, nurus: patris hic aemulus, illa socrus?

45. AD NOVAM NUPTAM

Virgo, rudem quod te, nec dum ullum expertam Hymenaeum,
Haec sua primum mittit in arma Venus,
Quid trepidas? Certam non haec spondentia mortem
Praelia. Degenerem pone, Isabella, metum.
Quin etiam in dubio non est victoria. Nec te, 5
Sed sua colla tuo subiicit ille iugo.

46. IOHANNA LEO, ANGUSIAE COMITISSA

Celsi oris decus, et radiantem frontis honorem,
Et bene quas possent sceptra decere manus,
Dulcia caelestes imitantia lumina flammas
(Lumina vel Phoebo vel Iove digna coli),
Et quas praeterea formoso in corpore dotes 5
Appelles docta duceret in tabula,
Dum mediam incedis stipata, Iohanna, per urbem,
Et trahis ad vultus lumina cuncta tuos,
Viderat Hesperiis vectus Getulus ab oris,
Atque aliquam e caelis est ratus esse deam. 10
Ut genus et nomen didicit, suspirat, et ergo
“Tam dulces,” inquit, “terra alit ista feras.
Africa dum tales ferat olim nostra leones,
Quot volet, et tigres, et fera monstra ferat.”

47. AD EANDEM

Te genus, ingenium, fortuna, et forma, Hymenaei,
Et gemina ingentum digna patrum soboles,
Te faciunt multorum et spes et vota beatam,
Obsequium, sermo, scriptaque, pene deam.
Vere eris, haec et te, si recte agnoscis, et illum, 5
Qui dat, quique aufert munera tanta, Deum.

48. AD EANDEM

Ingenio Pallas, facie Venus aurea, Iuno
Maiestate pari, frontis honore pari:
Quisquis is est cui tot submittis numina, Martem,
Phoebum, illique Iovem vix facis esse pares.
Hinc ergo invidiae causa est vel maxima, nulli 5
Quod sortem invideat scilicet ille parem.

49. AD ALEXANDRUM LYNDESIUM ILLIUS MARITUM

Quod te divitiis amplissima regis amici
Dextra auget, cunctis accumulatque bonis,
Quod tua blandus amor tam dexter vota secundat,
Quod beat optatis aurea Iuno thoris,
Tantorum tuleris, quod spem, quod vota procorum, 5
Spe forsan, votis, et potiora tuis:
Sive est virtutis, virtus adolescat, ut anni,
Dum magnum priscis nomen adaequet avis,
Sive est fortunae, hunc servet fortuna tenorem,
Atque in te mores exuat illa suos. 10
Hoc tibi vix rebus temere indita nomina spondent,
Spemque fovent. Fallax an rear omen habent?

50. AD IO. METELLANI ILLUD EXTEMPORANEUM INTER LUDENDUM

Fortunae patienda tibi ludibria, namque
Haud cuiquam ex animo cuncta venire solent.

51. ITEM EX TEMPORE

Tu quoque, quem nunc blanda fovet, mutabilis an sit
Ne dubita, et torvum pone supercilium.

52. AD GEORGIUM DUGLASIUM, TRADUCTO BOETHIO DE CONSOLATIONE

Carmina sive canis, sunt carmina Apolline digna,
Sive libet numeris solvere metra suis,
Mellea verba fluunt, quae nec Cyllenius ipse
Corrigere, aut possit carpere livor edax.
Haec duo tam dextre cum iungas numina in unum, 5
Et solus praestes quicquid utrunque potest.
Non te ego praetulerim iudex satis aequus utrique
Ut mihi sis Phoebus, sis mihi Mercurius?
Non te ego praetulerim iudex satis aequus utrivis,
Maiorem ut Phoebo Mercurioque mihi? 10

53. AD EUNDEM ET MARGARETAM SOROREM

Ingenium vobis vultu natura benigno
Contulit, et forma vincere posse deos.
Et lepor, et roseis sedem posuere labellis,
Cum blandis blandae Pieriis Charites.
Foelix o tali nimium germane sorore! 5
Et foelix tali tu quoque fratre soror!
Si dignis vos iungat hymen, Iunone secunda,
Foecundet vestros et Cytheraea thoros,
Tali ego coniugio genitos, aut gignier orbi
Posse iterum Musas crediderim et Charitas. 10

54. AD FRANCISCUM WALSINGAMUM

Musarum cultor, verae pietatis amator,
Praesidium, portus, dulce patrocinium,
Quod tibi te, et tanta dignum pietate precamur?
Quae fuerint meritis consona vota tuis?
Namque et opes, et quos vulgus miratur honores, 5
Et semper magnis otia spreta viris.
Quamvis larga manu blanda fortuna ministret,
Sunt animo tamen haec inferiora tuo.
Haec alii sitiant stulti, atque habeantur ab istis,
Non habeant. Haec tu non habearis habens. 10
Pieriasque colas cura potiore Camaenas,
Pieriis et sis tu quoque cura deis,
Quaeque manet maneat, seros et perstet in annos:
Grata tibi pietas, et pietatis amor.
Sis illi profugae, cunctis licet exulet oris, 15
Praesidium, portus, dulce patrocinium.
Sit tibi, qui terras, qui caelum numine firmat,
Qui regit immensi flumina vasta maris,
Quanta hominum est maior divina potentia, maius
Praesidium, portus, dulce patrocinium. 20

55. AD EUNDEM

Cum tibi relligio curae, sacraeque Camaenae,
Nil Musis, nil sit relligione prius.
Quis te non patrio colat atque observet amore,
Cui gratae Musae, grataque relligio?
Certe ego ni patrioque colam et te amplectar amore, 5
Dum tibi erunt Musae charaque relligio,
Tunc me nec dignum fatear sacrisve Camaenis,
Nec qui sincera relligione fruar.
Sic mihi fas semper sacras coluisse Camaenas,
Sic liceat vera relligione frui. 10
Saevaque mors potius properatos finiat annos,
Quam non sincera relligione fruar.

56. AD ANNAM REGINAM SCOTORUM

Nata, soror, coniux regis, mox maxima regum
Magnorum, regni mater et alma tui,
Tot titulis ingens, mordacique area lata
Invidiae, haud ullis invidiosa tamen.
Haec mihi materies olim famae ampla. Sacrabit 5
Te coelo aquaevam, syderibusque poli.

57. AD LARGUM, ANDRAEAE HUNTERI NOMINE, LUSUS

Non mihi cum largo lis est, angustiam at ipsam
Quem potius dicas, quippe tenax adeo est.

58. AD OBTRECTATOREM

Quid, nasute, nimis carpis mea carmina? Non si
Esse potes Naso, tu potes esse Maro.

59. AD QUINDECIM-VIROS

Tertia iam canis instat fervoribus aestus,
Iam posuit canas tertia bruma nives,
Ex quo, lata licet pro me sententia, litis
Hydra, renata velut funere, vivit adhuc.
Virtute Herculea, Styge natum tollite monstrum, 5
Et tandem invisae taedia lenta morae.
Stat fixum hoc, utcunque revixerit. Haud sine vestra
Vivere labe potest, haud sine laude mori.

60. AD N. COGOMENTEO REGEM, LUSUS

Demiror, quod rex dicis minus aequa, facisque:
Dicere nam reges et facere aequa decet.
Nil miror, quod rex dicis minus aequa facisque:
Nomine rex tantum es, munere causidicus.

61. AD IACOBUM REGEM

Te fors, te Phoebus Pallasque agnoscit alumnum,
Certatim donis accumulantque suis.
Quo me nec Phoebo dignatum aut Pallade? Quemque
Sors rotat, et saeva versat iniqua manu.
At simul annueris, nec Pallas iniqua, et Apollo 5
Dexter erit, positis forsque sat aequa minis.
Tum neque me Phoebo, nec me inservisse pigebit
Palladi, et officio percoluisse pari.
At fors tota licet promptis ruat obvia gazis,
Pellax: haud famulum fecerit illa suum. 10

62. AD N.

Sive tibi assiduis laxata negotia curis
Dant requiem, et curis otia grata piis,
Sive Dei antistes solio intonat acer ab alto,
Et duce cum Stygio, cum Styge bella gerit,
Abditaque ingratis pandit mysteria seclis: 5
Et citat aptatos ad sua verba locos,
Te Tacitum volventem, et scrutantem, atque notantem, * Tacitum histiogr.
Signantem, et digito singula dicta tuo
Vidimus. Ut vero vota et concepit, et illi
Iam populus socias iunxit in astra preces, 10
Continuo huc raptum obstupui, manibusque, oculisque
Tensis, tensa, animi pignore, voce tui.
Haecne latere potest pietas hominesve Deumve?
Haecne inhonorato mersa latere loco?
Non latet. Ergo et nunc merito te tollit honore 15
Numen, et evectum tollet in alta caput.
Tantum qua coepisti ire ingens perge. Deusque,
Ne dubita, atque homines praemia digna dabunt.

63. VIRTUS A DEO

Humia bellatrix gens et Mavortia vere
Pectora, vis vestri praesidiumque soli,
Vos, neque tentato dubii certamine Martis,
Tergare dare, et turpi linquere signa fuga,
Indecores vobisque atavisque! Huc pristina virtus, 5
Huc priscum decus, huc gloria celsa cadit?
Hoc incuria, et hoc potuit temerarius error?
Et nimium nobis fidimus! Ulla viris
Virtus scilicet est, coelo ni missa supremo
Advenit? O verte huc utraque turma animum. 10
Ni facitis, ruit ista superbia, vindice caelo
Dans luctum et labem forsan utrique parem.

64. DEUS PARVIS ADEST

Nox erat, et placidae componens membra quieti
Praebueram solito fessa labore thoro,
Cum levis atque levi primum certamine adortus
Dente cavo coepit sollicitare dolor.
Negligo, et invito certo dare lumina somno: 5
At pernix oculos fugerat ille meos.,
Et pudet exiguo tam saevi ex hoste doloris,
Et modo crescentes spernere pugno minas.
Hoc magis exardescere spretus, et acrius instat
Se maior, vires ingeminatque suas. 10
Iamque ferus, iamque immanis, cruciatque coquitque
Et rotat, et toto versat agitque thoro
Indignantem tamque in ferrum atque arma ruentem,
Si ferrum auxilium ferre vel arma queant.
Eruere ima iuvat laceratis ossa medullis, 15
Sive manu medicum, forcipe sive fabrum.
Sed longe medicae manus, longeque tenaci
Forcipe qui posset eruere illa faber.
Ringor, et huc illuc partes convertor in omnes,
Atque solum, atque agili pervolo mente salum. 20
Sed neque terra salumve, nec humidus aer, et orbis
Igneus, optatam nec tulit aether opem.
Quid faciam? An magni solium sublime tonantis
Sollicitem, et parva numina prece?
At iubet. Ergo vix primis sonuere labellis 25
Murmura, et exili perstrepuere sono.
Ille fugit, tenuesque evanuit acer in auras
Ilicet, et cunctus deserit ossa dolor
Miranti, palmasque ad sidera celsa ferenti.
Sic agis? Et parvis, maxime, rebus ades? 30
Te sine non veniant mihi parva, haud maxima. Sed nec
Te sine, quod tellus, quod tenet orbis, amem.

65. GEORGIUS HUMIUS WEDDERBURNIUS ATAVUS, QUI AD MILLERTONEM CELEBREM ILLAM PUGNAM PUGNAVIT

Vallas erat insignis ille dux qui omnes Anglos tota Scotia exturbat tempore Eduardi primi Anglorum.

Fulminei decus invictum generose Gradivi,
O heros priscis aequiparande deis!
Martia quo nullo plus se iactavit alumno
Mercia, maiori nec canit ore ducem,
Seu rapis hastatas tecum in certamine turmas, 5
Et confers signis signa, virosque viris:
Sive minax procul ense micas metuendus et hasta,
Atque levi tentas praelia prima manu.
Ausa fuit Vallae, poterit componere Marti
Fama, volet meritis si dare iusta tuis. 10

66. DAVID EIUS FILIUS, QUI AD KELLAM

Dum te, fas contra et puri pia iura duelli
Confectum et doleo et vindico, magne pater,
Kella pium, nec degenerem me vidit, et author
Quisquis erat merita gaudia morte luit.
Umbria non, nonTina tuo te funere iactat: 5
Expetii, et poenas hostica terra dedit.
Obstiterit vivi tua gloria. Mors tua causam
Praebuerit famae materiemque meae.

67. IDEM, CUM AD FLUIDONEM, PROFLIGATIS QUI CONTRA STETERANT, AD REGEM PROPERAT, UBI UNA CUM FILIO NATU MAXIMO INTERFECTUS EST

Proelium hoc incidit in annum 1515. Buch. lib. 13.

Huc, huc, o socii, victricia vertite signa:
Hac decus et virtus, hac patria alta vocat.
Per vos! Per dextras, et nuper fortia facta,
Per, si qua est, sanctam regibus usque fidem,
Rumpite et hanc aciem, mediasque incurrite turmas. 5
Quo fugis? Hic arma, hic hostica signa vide.
Linquere men’ potuisse ruentem in praelia regem?
O genitor, nulla hoc nunciet umbra tibi.
Debueras superesse tamen mihi, nate. Mori stat
Una. Haud invideam hoc iam tibi, vix doleam. 10

68. DAVID AVUS

D’Arsius nobilis Gallus ex Delphinatu, vulgo de la Basti dictus, cuius consiliis prorex Alessandrum Humium familiae principem capite multaverat. Hunc postea David Humius Wedderburnius ad ulciscendam Alexandri caedem interfecit, caputque abscissum supra Humium arcem loco conspicuo affixit 1 Kal. Octob. 1517. Post ad 11 Kal. Aug. capita Alexandri et Guillielmi fratrum portae inferiori Edinburgensi ubi affixa erant detraxit. Vide. Buch. lib. 14.

Externi iuga servitii dum Darsius urget
Exterus, idque sedens plebsque patresque fremunt
Amissum decus imperii, vilescere gentem,
Virtutem, priscos et cecidisse animos,
Agmine turgentemque, irasque minasque vomentem 5
Ingressus parva praelia magna manu:
Et verti, et fudi, et vici: caedemque piavi
Caede illa, et manes, Humie magne, tuos.
Patria quid debes, mihi quid domus Humia, vestri
Arbitrii es. Non est dicere velle meum.10

69. GEORGIUS HUMIUS PATRUUS IN PRAELIO AD MUSSELBURGUM CAESUS IN ANGUSII AVUNCULI ACIE

Erat hic Angusius comes qui ad Musselburgum pugnavit Sept. 10 anno 1547, frater uxoris Davidis Humii qui Darsium interfecerat et avunculus Georgii in acie eius occisi.

Dignum utriusque atavis dum me tibi, avuncule, testor,
Auspiciisque ineo praelia dura tuis.
Occubui primae spes ingens flore iuventae,
Haud minor excelsis forte futurus avis.
Vita brevis vetuit, mors praestitit. Aequior illa: 5
Quid refert paucos si venit ante dies?
Parce, parens, lachrymis, et patrem et cerne maritum,
Non paris indignum, non paris indecorem.

70. DAVID HUMIUS, PATER

Tu quoque post cunctos, genitor charissime, sed nec
Post ullos merito commemorande mihi,
O decus, o seri rarissima gloria secli,
Quem Pietas, priscus Candor, et alma Fides,
Nudaque Simplicitas, et caelo Astraea relicto 5
Dignatae exoso sunt coluisse solo!
“Discite, et in seros, nati, transferte nepotes,
Sic sapere, exemplo et vivere velle meo.”

71. IDEM

Quam bello mihi prompta manus Swintonia dicat,
Dum versos Gallos vidit, et illa equitem
Scotorum, exultare, instare in terga catervas
Hostiles, sed nec iam fuga tuta foret.
Atque aliquis, res excisas, tot millia morti 5
Tradita. Se elapsum, vix quoque, narrat, equo.
Ne foret adsum acer, meque, hastatasque meorum
Obiicio turmas, eripioque neci
Atque fugae turpi cunctos. Si prisca daretur
Civica, quotta mihi digna corona venit? 10
Sic alias non degenerem me Tueda videtque
Anglia, sic dextra hac me meruisse mori.
Sat, patria, obtuleram vitam tibi. Parcere Mavors
Maluit, et (patriae mitior) alma quies.

72. AD JOHANNAM SOROREM LANGTONII BARONIS UXOREM

Mortua est illa 1590. Hoc epigramma 36 post annos scriptum est.

Quas tibi fraternas lachrymas tuus ille propino
Frater, inexhausti pignus amoris habe.
Inter tot quamvis charas, mage chara, sorores,
Forsan et vita charior usque mea,
Quamque ego vel natam, vel possem dicere alumnam, 5
Credere consiliis, cedere sueta, meis.
Nunc etiam seros quatiunt suspiria canos,
Et redit ad nomen luctus inane tuum,
Et redeat nostro causa haec aeterna dolori.
O semper gemitu mors memoranda meo. 10

73. AD JOHANNAM HALDANUM GEORGIUS HUMIUS BARO WEDDERBURNIUS MARITUS

O oculis pulchra una meis, una optima coniunx,
Una animo et genio digna placere meo,
Dum formae probitas, probitati rara venustas,
Decertant, satus hinc, hinc mihi natus amor.
Inde thorus, nullisque thori violata querelis 5
Foedera, pax concors, hinc mihi mansit amor.
Velle eadem, et nolle, et laetari, et docta dolere,
Obsequiosa ut mens, officiosa manus,
Et mite ingenium, et caelorum conscia virtus,
Celsa Dei spirans, hinc geminatus amor. 10
Iam vultu soboles, iam moribus aemula matris
Delitiae cunctis, hinc mihi crevit amor.
Crescat adhuc, crescetque aeternum, altoque sedebit
Pectore, dum et caelo consociatus eris.

74. IDEM GEORGIUS WEDDERBURNIUS FRATER AUTORIS MORTUUS ANNO 1616

Vivo prima Sion, morienti maxima cura, * Ecclesia Scoticana.
Magna Sion, * et pulchra eadem praelata puellis
Omnibus una olim formosior omnibus una.
Orbis honos et delitiae, regina sedebat
Aspectu veneranda suo, regique viroque 5
Praescripto ornatu veneranda vel hostibus. At nunc
In sorde, in squalore, irrisa, ac spreta, suique
Dissimilis. 1.) Famulis famula, atque ignota suis, nec 1. Episcopis a quibus libertas oppressa ipsi
Cognoscenda aliis. Quanta haec iniuria, quamque videbatur, licet falso.
Consensu haud firmanda bonorum, quod potui unum 10
Testatus patribusque palam, 2.) regnique vocatis2. Perthae anno 1606 in parliamento, in quo
Ordinibus, regni et proregi et praesidi, et ipsis episcoporum authoritas confirmata.
Praesulibus, ne quod fiebat seu tibi fraudi,
Seu nobis foret, et ne libertatis avitae
Libaret quicquam. Moriens iam testor eandem 15
Stare mihi mentem tibi, cui vix ingemit ullus,
Congemo, in auxiliumque voco coelique, solique
Tractantem fraenos, et nutu cuncta regentem.
Proxima cura est Scotia, Scoto-Britannia, duplex
Iam patria, et patriae duplicis 3.) pater unicus (o! sis 20 3. Iacobe rex.
Aeternum, et seros teneant ea vincla nepotes).
Quam volui vobis etiam inservisse! Vetarunt
Fata, tamen mentemque meam sensistis, et estis
Tu testis, 4.) Barwice, et tu, Carlele, coire 4. Cum esset praefectus limitis orientalis.
Publica turbatae satago dum vulnera pacis, 25
Regnorum Scotique, Anglique (Britannia quae nunc,
Faelix circumplexa sinu, fovet, amplior uno)
Associoque operam. 5.) Dunelmensi, unus ab Angla 5. Episcopo Tobiae Mathaeo.
Parte superstes adhuc coeli qui vescitur aura,
Et titulis, mitraque Eboraci insignis opima, 30
Hic pietatis amans, pacisque, et comis, et inde
Mi charus, collega bonus, testisque fidelis
Quae tulerim, quae praestiterim satis omnia novit
Nec me aliud tulit ad quaesturae munera, quam te
Ut colerem, rex magne, mihique industria si qua 35
Forte foret, tota illa tuos sudaret ad usus,
Usus, quos geniusque mihi, ratioque recocta,
Et sophia et sophiam supra divina subegit
Rebus sic praeferre meis. Tu Mercia saltem
(Caetera si sileant, atque in peiora retortis 40
Omnibus, invideant) testis quam publica cura
Quanti constiterit semper mihi. Nec tamen aut res
Privata est neglecta: ampli patrimonia census,
A magnis transmissa atavis non segnior auxi,
Ipse ample, ni me statu excepisset iniquo 45
Aula (haud aequa bonis usquam) indignata fidelem,
Ceu monstrum, quaestorem. * Ergo luo spemque fidemque * Nam quae in regis
In patriam, patris et patriae communis amorem,familia alenda insumpserat, ipse
Et recte consulta gemo. Prudens, piusque, et exolvere coactus est.
Innocuus, nocui poenas fero, damnaque praesto 50
Publica privatis nummis, et praedia vendo
Ipse mea, et quod nec credor peccasse, rependo.
Nil queritor. Sic (quem proavorum vis sanguine fuso
Testata est) mihi translucet patriaeque Deique,
Regisque, et virtutis amor. Nec degener illis, 55
Qua pax alma sinit, vixi, atque in morte recumbo.
Haec ego, nate, tibi, charae charissima proles
Coniugis et spes una domus, monumenta relinquo.
Aude animum in veras virtutes ducere, et ipsam
Imprimis pietatem, et sordes credere terram 60
Et terrena aude, summum dum scandis Olympum
Caelestes visure choros, et maxima rerum,
Aeternum aeterna mecum dum sede quiescas.

6. Erat quondam regiae domus quaestor (controlleur vulgo vocant).

75. MARGARETA HUMIA DAVIDIS WEDDERBURNI NEPOTIS UXOR AD SOCERI ILLUD QUO DICEBAT NULLAM UNQUAM DOMINAM WEDDERBURNI MALAM, HAEREDEM PEPERISSE, MORTUA ANNO 1619

Corpore casta, animo pia, et obsequiosa marito,
Pulchra, et foecunda: haec gloria magna, socer.
Intemerata domus, sic stat fortuna: nec inter
Tot dominas dicar degenerasse bonas.
Stet forma, nec sit mihi quae successerit impar.
Seu tibi, vir, coniunx, seu tibi, nate, precor. 5

76. MARGARETA HALDANA E SORORE ISABELLA NEPTIS, IOANNIS HALDANI BARONIS VALLAQUILII FILIA, ET IACOBI SOROR, IOHANNIS HUMII BARONIS BLACADARII UXOR, OBIIT ANNO 1623, OCT. 11

Non ego te, neptis, meritam laudavero, pulchra
Vallaquilae domus, Wedderburnaeque propago,
Haldanaque* Humiaque,** avia et dignissima tanta * Patre ** Matre
Iohnstona (quos nulla satis laudaverit aetas)
Et morum probitate, animi et candore, fideque 5
Et vera pietate? Et quae (gratissima cunctis)
Laudatur bonitas, et amato coniuge gaudet
Castus amor. Te fama canit ditumque inopumque,
Te laudant, tua facta, et factis consona vulgi
(Factorum testis verax) vox. Te famulique, 10
Et coniunx, et coniugis undique amici
Nutriti cultique. Oculos circumfer, et ipsos
Aspice, perque domum, perque atria vestibus istis
Fulgere — qui dubitas? — et tanta insignia cerne:
Quam mulier prudensque sagaxque, et strenua, fruga 15
Tota, domum regere, et quam mater sedula natos
Instruere exemplisque praeire salubribus, omni
Qua cluit ulla usquam muliebri laude decora.
Qualem pinxerunt divina volumina, magni
Dictamen Schelomonis, et alto praetulit auro. 20
Auroque et gemmis, cui vir confidit, et unam
Laudavit morientem, et cunctis praetulit unam
Laudes ingeminansque, gemensque, et pectore ab imo
Vera nimis vere duxit suspiria, et orbum
Se simul et natos dixit, mediaque peremptum 25
Parte sui cecidisse adeo, monitrice fidelique
Hortatrice omnem ad virtutem et laude perenni
Quicquid erat dignum. Cui te componeret? Anne
Dorcae ipsi? Anne aliis quas unquam fama sacravit
Foeminea? Et quae verba satis te digna, tuisque 30
Quas de te grates ageret, dubitansque querensque
Nec faciens satis ipse sibi, quum plurima dixit.
Plura tamen dicturus, et undique quaerere qua te
Et vivas supra, functasque in sidera tollat.
Mitem, morigeram (dos haec uxoria sola 35
Si non est propria, est at maxima) tam sibi luget
Amens sublatam letho. Tamen et sibi gaudet
Vixisse olim una, quod nunc quoque iunctus in ipsis
Vivat adhuc natis communibus, hoc sibi solum
Solamen ducens, quod tu mortalia linquens, 40
Regna poli potiora aeterna in pace petisti.
Hoc quoque quod per te domus est suffulta mariti
Nutansque inclinansque, etiam dare certa ruinam
Ni (faelix) intervenisses: fata dedere,
Laudis pars sed magna tuae est, sic fata dedisse, et 45
Hoc decus indulsisse tibi. Maioribus ergo
Proles tam digna, et faelix accede, tuosque
Inserere in titulos, consorsque adiungere (si quid
Hoc iuvat, et cordi est, et habent praeconia laudem
Optandam viventi ullam caelove receptis), 50
Et mea si tantum pollens in carmina vires,
Semper honos, laudesque tuae, nomenque manebunt.

77. IACOBO HALDANO BARONI VALLAQUILIO, SIVE GLENEGLISIO EX SORORE NEPOTI AUTHORIS, OBIIT 1624

Te quoque, chare nepos, necdum vertente, sorori
Iunctum, anno fas flere mihi est, animumque et amorem
Testari et gemina geminatum morte dolorem.
Tu laudis, fateor, nostrae non indignus, omnes
Quem noti ignotique fremunt, laudantque, gemuntque. 5
Hic magno sonat ore pium, vocat ille pudicum,
Miraturque aevo hoc, vegetaeque in flore iuventae
Castum bis ternos annos in caelebe vita
Egisse, ex quo chara ruentia lumina coniunx
Clauserat et sanctos moriens abrupit amores. 10
Hic hominem frugique et amantis fratris amantem,
Non minus atque sororum, et amicis dicit amantem
Munificum larga et fundentem munera dextra,
Veracem hoc ringente aevo, iustique sequacem,
Recti promissique invita fraude tenacem. 15
Haec alii. Mihi sed liceat gaudere, sub aevo
Primo haec praesagisse olim, votisque petisse
Te patris matrisque, aviarum utrinque, et avorum
Venturum decori eximio natum atque nepotem.
Nunc eadem exopto, similem tibi se tua proles 20
Exerat, et patriis veniat virtutibus haeres.

78. BARBARA IOHNSTONA UXOR OBIIT ANNO 1619, MENSE IUN. 24THEAGRI, SEPULTA IN OPPIDO DUNS * PATRIA IOHANNIS DUNS SCOTI SUBTILIS

Duns patria Iohannis Duns Scoti subtillis. Prope hanc urbem est familia antiquissima sed parum opulenta ex qua Scotus subtilis originem ducit. Omnes enim huius familiae cognomen sortiti, Guilielmus Duns, Robertus Duns. Petrus Duns &^c.

Postquam extrema minata mihi, nataeque minata
Saeva meae, vidit mors expectare supremum
Intrepidos ictum, subamarum risit, et ensem
Deponens, “frustra hoc vobis, dabitis mihi poenas
Maiores,” inquit. “Scio qui moriatur uterque, 5
Quamvis vivus adhuc.” Et te (charissima coniunx)
Cum dicto incautam, nec quicquam tale timentem.
Incautis nobis, nec tale timentibus, acris
Aggreditur, simul et sternens inopina dolore
Infando, curisque ferisque doloribus implet 10
Attonitos penitus sensus. Non terra, nec aer,
Non lux iam sine te placet. O mihi sola voluptas!
O anima! O quaecunque homini iucunda! Supremum
Nec dixisse vale licuit. Men’ deseris? Haec spes,
Huc tua vota caduntque mea? At nec cernere nati 15
Seu thalamos seu quaeque piae pia praemia, largi
Larga Dei sperata, petita utrique? Nec in me
Si quid adhuc pater ille boni indulgebit (in uno
Sperantem, penitusque animum, penitusque locantem,
Omnem arbitrio submittentem) bonus, atque 20
Iam tandem miserans caelo demittet ab alto,
Quicquid erit minus hoc veniet mihi dulce, quod una.
Non frueris, gaudesque Dei dum cernis honorem
Optatum, precibusque tuis lachrymisque petitum,
Vivendique unum sincero pectore finem. 25
Aut an vana trahunt, et adhuc graviora supersunt
Obruitura caput mala queis te praeripit, hostis
Dum gratis insultet mihi spemque irridet inanem,
Iactatam in Iehova toties, quo nil gravius quit
Esse piae menti? Da quod, pater optime, cunque 30
Ipse voles. Tantum testis sis magnus, habere
Non me aliam mentem, non altera vota, sed uni
Fidere, ab uno te totum pendere, nec usquam
Aut petere, aut curare aliud: nec posse dolere,
Dum tua per totas fulgescat gloria terras. 35
Tolle mei mihi dimidium, dederas bonus illud
Ante mihi. Memini et semper meeminisse iuvabit,
Et dabo perpetuas non ficto pectore grates
Donique, usuraeque tot annos. Pignora tolle
Chara nimis tali de coniuge (grata dicarat 40
Ipsa tibi haec tua dona quibus gaudebat, et in te
Versa oculos figebat ovans, et imagine tanta
Delectata quiescebat) vis iugera terrae
Quantulacunque, tui superique monentia caeli?
Nomine erant solo hoc mihi dulcia. Vis bona? Vis rem? 45
Vis famam doctique bonoque? Ac praemia vere
Sectatae virtutis, et in contraria versa?
Vis probris satiare animum? Vultumque pudore?
Vis figuli ruptum dare vas, cui reperit usus
Nulla sagax hominum, solersve industria? Vis et 50
Insultanti adeo ludibria ponere mundo,
Spernendum famulisque aliis, inimico et amico?
En venio, preme, punge, et sterne, et protere pessum
Da pedibus, tergumque feri, pectusque caputque.
Stringe ensem atque altum attollas, iuguloque reconde, 55
(Tantum tolle simul miseri peccata nocentis )
Confidam tamen, et supplex venerabor, agamque
Clementi grates, animi satur, et fruar aura
Fastidita alias, dum vitam suggeris, et cor
Exultans hilari motu laetabitur. Ergo 60
Fallere mors: vivi haud morimur, sed mortua vivit,
Et nostro aeternum grato sub pectore vivet,
Dum vitae, dum lucis erit mi usura superstes.

79. EADEM

Non ego te parili memor amplexabor amore?
Non ego te parili gratus complectar honore,
Atque tuas merito celebrabo carmine laudes?
Barbara, dulce mihi semper, semperque futurum
Dulce mihi nomen, sancto quam foedere lecti 5
Longus iunxit amor decimum dilatus in annum
Et quartum, dein ter denos duravit in annos
Et sex iure thori, tanti suavissimus aevo,
(Illa Dei bonitas, nec grates immemor usquam
Non reddet mea mens) satius quem haud ceperat ulla 10
Tam longe usura. Quippe in qua vera reluxit
Inque Deum pietas, et amor sacer, inque parentem
(Certa illi quodcunque iubet parere) virumque
Vtrumque, et vivum et functum, atque in pignora utrique
Progenita, huic binas natas, illi totidem ter 15
Natos, atque unam natam. Ni maxima laus haec
Quod (qua mortali rarissima contigit ulli)
Privignam placuisse novercae: ipsisque novercam
Privignis? Quod utrique aeque placuisse marito?
Quid quod amata et amans septenum mansit in annum, 20
Pura domi virgo. Quod patri (mitis) amore
Ipsa suo cesset: patrisque, virique soluta
Cum vinclo foret, imperiis tamen illa paternis
Bis binos iterum sese subiecit in annos
Maesta, expers thalami, placito non cessit amori, 25
Donec et is patri placuit, tardamque morantemque
Impulit increpitans ultra. Faustumque precatus
Accito genero castis amplexibus, ipse
In gremium dedit exultans, lachrymisque madentes
Siccavitque genas miserans, et lumina tersit. 30
Dicite, foemineum genus, atque agnoscite, si quid
Tale usquam fecistis amantes? Et, male livor,
Da meritam laudem, sexumque hunc cum petis omnem
Excipe queis meliore luto praecordia fatum
Finxit, et exorti virtus signavit honore. 35

80. AD EANDEM

Mene fugis, mea, dulcis amor, suavissima coniunx,
O anima, et vitae maxima causa meae?
Te propter fuerat quondam mihi vivere dulce,
Me propter fuerat vivere dulce tibi.
Quis meritos mecum Iehovae mactabit honores, 5
Atque meo mecum vota precesque Deo?
Quis mea gaudebit nunc gaudia, quisve dolebit
Tristia? Quis mecum sentiat illa sua?
Gaudia iam non sunt mihi gaudia, quin mihi quicquid
Triste venit, sine te fit mihi triste minus. 10

81. DE EADEM

Faelix matre pia fueram, modo coniuge faelix
Quippe eadem pietas, atque eadem probitas.
Omnibus illa olim placuit, placet omnibus ista.
Omnibus illa bona est, omnibus ista bona est.
Grata viro fuit haec, fuit haec et grata marito, 5
Illa et pauperibus, haec quoque pauperibus.
Casta, modesta illa, et verax, proba, strenua. mentem
Larga manumque, una denique voce, bona.
Illa hos thesauros, dotisque ingentia regna
Praestitit, et natae haec accumulare suae. 10
Ergo hinc, Elphinstona domus, natique, virique
Gaudete: hinc quantus, cernite, surgit honos!
Et tu livor inique, et te, Caledonia, testor,
Ecqua domus tales protulit una duas?

82. DE EADEM

Quum fueris facie longe pulcherrima, laudes
Cur inter formae mentio nulla tuae?
Nempe anima egregio praeluxit corpore, et illud
Obtenebrat, radiis Phoebus ut astra suis.

83. AD EANDEM VALE

Ex his versibus (amice lector) satis apparet authoris stylum, qui in iuventute cum Maronis vel Nasonis carmine componendus erat, senectute ingravescente in Horatianum pene degenerasse. Scripserat enim hos θρήνους anno aetatis 72.

Sic mihi fas vita functam indigitare, locabo
Te divas inter, dilecta, et templa dicabo,
Constituamque aras sacrans, et sedulus aris
Advolvar fundamque preces et vota, daboque
Thura focis, si thura tibi sint grata, focique 5
Denique quoscunque aut pietas sincera, vel olim
Vana superstitio divis cumulavit honores.
Aut si fas caeli cives deflere, replebo
Terrae orbem lacrhymis, singultibus aera, planctu
Findam saxa, fero iuvat indulgere dolori,10
Et quocunque manum ferre, alta in viscera, et alte
In iugulum, et quicquid miseri temeraria dextra
Ausa obiit, suasitque dolor male sanus, et aegra
Mens. Sed nec tibi thura, aut ara, aut templa placeret.
Nec tua divinos pietas admittit honores, 15
Mecum sueta Deum colore unum. Nec mihi caeli
Flere iuvat cives, plenis qui gaudia rivis
Iugi fonte bibunt, saturi nostroque labores
Aut nullos cernunt laeti, aut miserantur inanes.
Tu mihi quam fueras dulcis cum fata sinebant, 20
Si quid adhuc noris, nosti, quam nunc quoque dulce
Et meminisse tui. Non illud acerbius a te
Divulsum, quod spirat adhuc auraque fruatur
Seminanimum sine se corpus, quam gratius olim
Una si vixisse et amasse, et pignora amoris 25
Tanta tulisse tui. Nunc qua vocat optimus ire
Idem cogit amor, ductor vitaeque necisque
Assiduus nostrae. Quondam qui iunxerat, is nunc
Disiungit, bonus utrinque et mihi laudis, in omne
Quicquid agat, carmen: quin et tibi laudis in omne 30
Quod faceret, carmen quondam. Sic viximus, et sic
Altera vivo tui pars. Sic tu mortua, quin sic,
Magna De cum iussa volent, moriemur et ipsi.
Interea salve aeternum (suavissima coniunx)
Aeternumque vale foelix, monumentaque prisci 35
Ultima (si quid id est functae) cape mitis amoris.

CASTISSIMI HOC, ET AB ORBIS, PUTO, CONDITU RARISSIMUM AMORIS EXEMPLUM MEMORIAE SACRARE, EIDEM ADHUC MARITI CONSTANTI AMORI, NEC UNQUAM NISI CUM IPSO MORITURO, PER TE, QUISQUIS EST, LICEAT

ARBARA Ihonstona, Iacobi baronis Elphingstonii filia, cum Davidem Humium Georgii baronis Wedderburnii fratrem, eundemque consanguineum suum mutuo in amore deperisset, paterque, quamvis Andrea Melvino, Iacobo Lausono Edinburgeno pastore, aliisque piis et doctis viribus orantibus, induce tamen non posset ut matrimonio iungi sineret, certa inhil patre adverso, facere, domi apud eum septem (plus minus) annos perpetuo in amore, alioqui obsequentissima virgo, permansit. Tum demum, omnibus frustra tentatis, cum patrem obstinatum in sententia perstare cerneret, nec spes esset exorari posse ut obsequeretur eius iussis, Iohanni Haldano Vallaquilio nupsit. Habuerat is autem in matrimonio Isabellam Humiam eiusdem Davidis sororem, Barbarae in pueritia coniunctissimam, quaeque eam adhuc viva, apud maritum saepe multumque laudaverat, eratque utrique omnium conscius ac gnarus, egeratque cum Davide ut id bona eius cum voluntate liceret. Itaque illi nupta, ita se gessit, adeo placuit, adeo privignis, ipsius liberis, ut non illi prior uxor (licet rarissima probitate et prudentia foemina) non illis mater charior fuerit. Eo post sesquiannum defuncto, altera ei prognata filia, ex altera praegnans, ut primum, levata partu, itineris laborem ferre potuit, demum ad patrem se contiulit. Itaque iterum, redintegrato pristino amore, cum pater non minus difficilem se praeberet, itidem apud eum quatuor annos et totidem menses vidua permansit. Tum demum, exorato patre, iam volente, iam ad ipsum urgente, Davidi nupsit. Cum quo suavissio in amore annos 36 vixit, genuitque filios sex, quorum quatuor ad aetatem virilem pervenerunt, unus puer quadrimestris mortuus est, ex altero abortum fecit: filiam unam. Nunc et ipsa anno millesimo sexcentisimo vigesimo nono, mense Iunio, die 24 mortua est, aetatis suae septuagesimo. Foeminarum, quas orbis, puto, pertulit mitissima. De qua meritissimum hoc elogium:

Filia, privigna, virgo, uxor, noverca, vidua, uxor iterum, mater, matertera, soror, domina, foemina, Christiana, omnium optima, mitissima, mansuetissima, obsequentissima, gratissima, patri, novercae, maritis, privignis, liberis, nepotibus, famulis, fratribus, divitibus, pauperibus, omnibus pientissima, castissima, veracissima, prudentissima. De qua iterum illud, nec pigit, conclusum,

Non tulit haec aetas, vix tibi prisca parem.

Amoris monumentum posuit David Humius maritus.

Pater Barbarae Ihonstonae fuit Iacobus Ihonstonius Elphistonius baro, avunculus maternus Davidus Humii. Mater Marguareta Ruuvena soror Patricii Ruuveni comitis Gauraei, qui caedi Davidis Rizii (Itali Mariae reginae a secretis) interfuit. Videatur Buchananus, lib. 15. Huius Patricii nepotes ex filio infelicissimi fratres, comes Gauraeus et Alexander natu minor. Perthae ab aulicis interfecti sunt anno 1600.

84. IN ASELCANUM FILIUM NATU MAXIMUM
Eodem anno cum matre extinctum, sepultumque in templo sancti Bathensi in Lammyriis

Hunc mihi seu natum, seu sum complexus alumnum,
Quem dederas chara ex coniuge, chare pater,
Hoc fateor nato, sumque hoc laetatus alumno,
Quod dederas chara ex coniuge, chare pater.
Nunc neque sublatum queror, ac non angor alumnum 5
Aut natum, chara qui mihi matre satus.
Sis pater ipse mihi, tibi sim quoque gratus alumnus,
Hoc satis, hoc nimium, caetera poni libens.

85. IDEM

Chare puer, matrique patrique et vincla amoris,
Pignoraque, et magni munera magna Dei,
Quum dederat, nunc quod tulerit cum matre peremptum,
Non habuisse magis quam caruisse iuvet.
Quicquid agat, iuvat hoc, quicquid dedit, et iuvet, et quod5
Abstulerit, iuvet id, nec mihi dulce minus.
Unum hoc volvam animo, et permiti mente retractem:
Quod facit ille feram, quod volet ille velim.

86. AD ANNAM HUMIAM EX FRATRE NEPTIM IO. STERLINI BARONIS KIREI CONIUGEM
Obit anno 1618

Sive iuvet meritae praeconia reddere laudi,
Sive libet lachrymis solvere freaena piis,
Non lachrymis, laudive venit foecundior ulla
Materia: o semper carmine flenda meo.
Et formam mores et mores forma decebat: 5
Miti animo corpus, corpore digna anima.
Quas tibi, sincero, debebam, obstrictus amore,
Grates, en gratus nunc ago, semper agam.

87. DE EADEM, AD ANNAM FILIAM MEAM

Hinc fuit, Anna, tibi nomen, tua quod dedit olim
Mater, ut ipsius aemula et ipsa fores.
Esse potest melior nulla hac, sis at aeque, nec ulla
Te maior, magnus quas habet orbis, erit.

88. IN THOMAE ROSAE LIBELLUM DE REGIS ET AULICORUM QUORUNDAM LAUDIBUS

Dum, Rosa, sic roseo perfundis mella lepore,
Te qualem et quantos tollis in astros viros!
Faelix qui tantae meruit praeconia laudis,
Faelix qui meritis debuit illa suis.
Faelix et qui nil meruit, tamen accipit, atque 5
Fortunae tantum debuit illa suae.
Qui meritus sic perge, haud meritus sic disce mereri,
Et veri, laudes, pendere lance, tuas.

89. DUX HOLSATIAE: ANAGRAMMA PRO GU. FULLERO

VALIDOS, UT HERCULIS AUDAX

Ecce artus validos, ut et Hercules en manus audax.
Sufficiunt animi viribus, illae animis.
Audeo: at et possum. Iuvat ire per ardua, nulla est
Invia, virtuti est vix via dura meae

90. IDEM

Herculis ut validos artus vigor aequat, et audax
Mens animos, nullis mens mihi fracta malis.
Haud minis ingentes iuvat exhaurire labores,
Haud minus intrepidum ferre per alta gradum.
Seu Mars, sive Cupido voca in certamine quaevis, 5
Extemplo hoc adeo fortis, et exupero.

91. IACOBUS HAIUS EQUES BALNARIUS
EN HEROS BIS SUAVIS AB AQUA CAELI
PRO G. VAL.

En heros bis suavis ut es, sic diceris esse,
Et domino et dominae, nomine reque, tuae.
Nempe ab aqua lotum coeli cui spirat odores,
Balsamaque, et nardum, corpus, et ambrosiam,
Bis bis suavis eris coeli si spirat odores 5
Balsamaque et nardum, atque anima ambrosiam.

92 IN LIBRUM CUI TITULUS REGIAM MAIESTATEM, IN QUO IURA ET LEGES SCOTIAE PRIUS IN ARCHIVIS DELITESCENTES COLLECTAE DISPONUNTUR ET PUBLICANTUR IMPRESSAE, AUTHORE IOH. SKENAEO

Quae rex, plebs, equites, proceres sibi iura ederunt,
Luci, orbi, et populo cura dat ista sagax.
Sic vivunt, nam iura latentia mortua sunto:
Haec mihi morte iacent, quae mihi muta tacent.
Grandius illud, an hoc opus ergo augustius, ipsam 5
Dans sanctis vitam legibus atque animam?

93. ALIUD

Congerit haec doctrina sagax, prudentia solers
Haurit, et in titulos digerit apta suos,
Candor et ingenui populi depromit in usus,
Grata, proba, et pia mens, sedula, prompta manus.
Dum in commune sapis, nec tu tibi consulis uni, 5
 Pronior in patriae remque decusque tuae.
Hoc te quam munus decorat, tam tu illud adornas,
Et dubium, laudis plus dedit, anne capit.
Sentiat, inque suos ascribat laetus honores,
Tam bene qui* posuit, quod bene cessit honos. 10 * Rex, tui te archivis praeposuit.

94. ALIUD

Scotia virtutis semper foecunda (vel ipse
Audiat, atque sibi viscera livor edat)
Ausa eadem hostiles ferro contundere fastus
(Hactenus externi nescia terra iugi)
Nec Musis minus alma parens, dare fertilis orbi 5
Humanasque artes, scitaque celsa poli.
Quam neque nunc effaeta! En qui tibi vindicet artes
Skineus, atque operae pristina iura tuae.
At Mavortis opes, alto ille e sanguine regum,
Brusiadumque genus, Fergusidumque decus, 10
Sit faustum: superent spem facta ingentia, factis
Par veniens magnos gloria vincat avos.

95. GEORGIUS HAMMILTONUS PRESTONIUS AD SALINAS

Patre pio proles, patrisque pii pater idem:
Fota patri, prolem fovit et ipse pater.
Ille dedit ludoque locum, temploque perennum
(Hospitium Musis, hospitiumque Deo)
Recte, recto facta cadunt. Pia funera proles 5
Instruit, haec lachrymis laudeque Musa rigat.
Ipse pater coelique perennia templa, solique
Hospitium praebent, haec cineri, illa animae.

96. IOANNA FLAMINIA CASSILISSA COMITISSA IOH. METELLANI SCOTIAE CANCELLARII UXOR

Moesta mihi primi sunt funera fleta mariti:
Nunc mea sunt maesto funera fleta viro.
Ille fuit concors thalamus, vacuusque querela,
Et vacuus culpa stat thorus iste mea.
Ille fuit verus luctus, lachrymaeque fideles, 5
Verus et hic: nec enim cur simuletur habet.
Quodque iterans laudes plenis praeconia buccis
Personat, haud istoc cur simularet habet.
Vis igitur mores? Flendo hic tibi narrat, amando
Ille, satis cuivis testis uterque foret. 10
Ipsa, mihi, deflendo illum, hunc, sum testis amando.
Iam neget his, Momus, testibus ipse fidem.

97. IN TRAGEDIAS MONARCHICAS GUIL. ALEXANDRI COMITIS STERLINI ANGLICE SCRIPTAS

Iulius et Darius Craesusque* hac indole, et istis * Sic tragaediae inscribuntur,
Imperiis, ubi sic fata tulere, ruunt. Darii, Iulii, Craesi, &^c
Discito qui regnas, cum sint et inania regna,
Surgat et ad solum mens tua tota Deum.
Felix qui regi hoc famulus persuasit, et est rex 5
Felix qui tali crediderit famulo.
[Imo et qui famulus sic suaserit: hactenus et rex
Felix, cui talis contigerit famulus.]

98. IN ROBERTUM ROLLOCUM EDINI PASTOREM ET ACADEMIAE EDINBURGENAE RECTOREM

Dum vires ostentat, et in terrestia vastum
Terrorem vult mors ingerere atra sui,
Rollocum invadit, vitae mortisque magistrum,
Et pia, lugubri sub pede, colla premit.
Nil agis, o truculenta: paris pro funere vitam. 5
Non moritur, quem mors ad meliora rapit.

99. ALIUD

Deliciae humani generis Rollocus, imago
Maxima mansueti, quem docet ipse Dei,
Quem doctum mirantur, amant mitemque bonumque
Cum populo proceres, rexque patresque pio
Ante diem primo cadit immaturus in aevo, 5
Frustratus patriae votaque spemque suae.
Heu quis non timeat mortem tetricamque trucemque
Parcere si doctis, si negat illa bonis?
At quis nunc timeat mortem vel saeva minantem,
Perdere si doctos, si nequit illa bonos?10

100. DE EODEM, QUI CUM AD EUM DIEM LIBERIS CARUISSET, UXOREM RELIQUIT PUERPERAM

Tot tibi qui genuit natos, ecclesia, natum
Vix unum moriens liquerat ille sibi.
Par fuit aeternum sterili sobolescere morte,
Qui vixit phoenix: iam parit, et moritur!

101. ROBERTUS CAECLIUS REGINAE ANGLORUM AB EPISTOLIS, SALISBERIUS COMES

Qui mihi tam rara haec, tanta et sapientia, nescit
Unde sit, et patrem nesciit ille meum.
Qui mihi tam rara haec, tam multa scientia nescit
Unde fit, et matrem nesciit ille meam.
Caeclio satus et Milereda, ni sapiens sim, 5
Ni doctus, doctus quisnam erit et sapiens?

102. AD EUNDEM

Palladis et magni qui pullus Apollinis, illa
Cui sapere, hic Musis dicere digna dedit.
Pallade sic dignus, Musisque et Apolline, mitis
Si faveas Musis, si foveasque, tuis.

103. AD EUNDEM

Aemula quem patriae, maternaeque aemula laudis
Fama canens priscis aurea adaequat avis,
Quos tulit ingenti foecundia Britannia partu,
Et raro partu terra Britanna tulit,
Accipe parva quidem, sed magni pignora amoris, 5
Et tenues hilari respice fronte iocos.
Cuncta licet tractes, et tanta negotia, forsan
Otia sunt curis non minus apta tuis.

104. ANGLIAE CANCELLARIUS EDGERTONIUS

Nosse cupis qui sim? Frontem inspice: fronte senator,
Agnoscat qualem pristina Roma suum.
Neve putes frontem mentiri, respice et ora,
Qualia et agnoscat Tullius esse sua.
Inspice iam mores, priscumque agnosce Catonem, 5
Iustius aut si quid esse Catone potest.
Verum hominum haec, sed mens surgat cum in sidera, sordet
Pristina Roma, ingens Tullius, ipse Cato.
Illa Deum dum spirat anhelo pectore tota,
Maxima sic magno fit comes alma Deo. 10

105. PRAEFECTUS HIBERNIAE CANDISCHIUS DEVONIAE COMES

Quam bona cum magno Musis commercia Marte,
Qui dubitas, iam me respice, nec dubites:
Quam bona cum magna commercia Pallade Musis
Qui dubitat, iam me respice, nec dubites.
Hospitia sunt Marti mea pectora, et hospita Musis: 5
Gaudet et officiis Pallas adesse meis.
Quae mens, et manus austeros perfregit Iberos,
Mens, manus haec Musis non minus apta venit,
.Neve deese putent prudentem Pallada, magne,
Consilii venio pars, Iacobe, tui. 10
Discite, et exemplo, generosi, assuescite, vestra
Vera ut sit et numeris gloria plena suis.

106. ALEXANDER HUMIUS COMES, FAMILIAE SEU GENTIS HUMIAE PRINCEPS, OBIIT ANNO 1619

Humius et mea gens quem suspicit Humia primum,
Magnus Alexander, nec tanto nomine, tanto
Degener, aut usquam indignus cognomine, quamvis
Belli praeripuit laudes pax aurea, regnis
Unitis, fortem agnoscit me fama, manuque 5
Et promptum, et proavis similem, regique fidelem
Navavi gnavamque operam, sat gratus, et illi
Sat grato acceptus. Vixi tum lustra decem, tum
Tres annos, quorum prima inconsultior aetas
Damna tulit, pensat melior quae proxima, et omnem 10
Ultima restituit sortem, patrimonia censum
Antiquum integre et plene, titulisque decoris
Sublimem adieci comitis, re, nomine magnus,
Magnis dignus avis. Largae indulgentia dextrae
Pauperibus planctum et lachrymas extorsit, inanes 15
Dimissi non nulli usquam. Sat comis amicis
Sermo, sic vultu fastus, petulantia verbis
Abfuit. Haud ullum violavi clamve palamve,
Praesentem, absentem, mihi nec vox excidit unquam
Durior in quemquam, virtute hac rarus et exors. 20
Coniugio et foelix gemino, seu forma feratur
Seu genius Scotaeve Anglaeve, haud dicere promptum
Quae melior. Verum haec est prole beatior, ut quae
Tres natus, totidem natas enixa sub auras
Extulerit, quorum binos sua fata tulerunt 25
Ante mea. Ergo unus superas, spes unica tantae
Fulcimenque domus. Superes, matrique perennem
Et genti fer laetitiam, patriaeque, Deoque.
Magnis maior avis matura in saecula vive,
Et longa foelix serie sobolesce nepotum. 30

107. EIUSDEM VOTUM PRO GENTE HUMIA

Humius, a prisci deductae stemmate bari
Princeps ipse meae gentis, numeroque opibusque
(Livore invito) insignis, bellique domique
Laudibus inclyta, quae supra caput extulit, omnes
Vicinas (haud indecores) quas Martia gentes 5
Mercia foecundo gremio fovet, omnibus una
Aequior atque adeo melior, quanto omnibus una
Est maior, nulli gravis ipso iudice Momo
Viribus in tantis. Sit faustum, atque omnia firmes,
Omnia qui formas, serique in saecla nepotes 10
Iustitiam propago colat: rectoque pioque
Assuescat, patriae grata, et gravis hostibus unis:
Concors cuncta sibi, et capiti, fastu procul omni
Invidiaque omni et rixa, tolerare parati
Inque vicem tolerari aliis alii, mala ut urat 15
Invidia adversos. Hac te spe, nate, relinquo,
Hac te spe, coniunx, ut amata, eadem optima, amari
Digna. Deoque uni committo caetera, nec res
Humanas moror. Este pii: Me iam avocat orbe
Terreno pater in coelos, iam spiritus altis 20
Aspiratque choris, et Christi numine gaudet,
Numine confisus Christi solius, in uno
Incumbens Christo: ...................................
...................................................................... illum
Amplexusque haerensque. Illius sanguine labem
Terrenam eluere, ac coelestia scandere regna 25
Enitor, speroque, atque hac spe in morte recumbo.

108. ALEXANDER COKBURNUS IN IUVENTUTE RAPTUS, BARONIS LANGTONII FILIUS

Ergone te raptum doleamus, nate, parentes,
Cui chari, nobis qui quoque charus eras?
Foelix ille, diu vixitque parentibus, illis
Qui placuit vivens, qui placuit moriens.
Gaudemus genitum: satis hoc. Quid plura requiris? 5
Sis memor, haec homini sors data certa mori.

109 AD NICOLAIDA MORAVIUM ABERCARNII FILIAM, ET ROBERTI DUGLASSI, VICE-COMITIS BELHAVEN UXOREM, EPITAPHIUM

Si, Nicolai, tibi partos turbare triumphos
Et fas laetitiam sit violare tuam,
Aut si privato fas solvere fraena dolori,
Et quo me raptum mens ferat, ipse ferar,
Immergar lachrymis, et planctu saxa ciebo, 5
Et maria, et terras, et fera fata querar.
Implero chartas, et terrae laudibus orbem,
Nec mihi sint charta, nec mihi terra satis.
Sed neque fas coelo partos turbare triumphos,
Laetitiam aut luctu sollicitare tuam. 10
Nec mihi privato sic solvere fraena furori,
Ut quo me raptum mens ferat, ipse ferar.
Et tua sunt lachrymis mihi, sunt maiora querela
Funera, maior et es laudibus ipsa meis.
Quod superest, coelum adspicio, et te conspicor illic, 15
Et taceo, et veneror, qui facit ista, Deum.

110. NICOLAIS MORAVIA, LECTIS EIUS LITERIS, QUAS APUD SE HABEBAT

Maxima sueta mihi solatia ferre superstes,
Maxima adhuc confers gaudia functa mihi.
Ergo mihi vivis, mortemque et fata superstes
Vincis adhuc, vivo grata et amata Deo.
Fragrat, et aeternos exhalat nomen honores, 5
Cuius erat celso vita dicata Deo.
Hoc ego, te viva, gratatus nomine, functa
Nunc iterum grates doque habeoque Deo.

111. DE DAVIDE MORAVIO EIUS FRATRE, HENRICO PRINCIPI A CUBICULO INTIMO EQUITI AURATO, VIRO LONGE OPTIMO, AC MIHI AMICISSIMO EXTRA AULAM ET IN AULA, MIRAE, VERAE, ET INTEMERATAE AMICITIAE ERGO

Posse pium atque bonum et sincerum degere in aula
Qui dubitas, hunc tu respice, nec dubita.
Sentiat id demum †cinis†, atque id fama loquatur,
Aulae etiam functos esse in honore pios.
Non illi decus inde, aut maior surget honos, quam5
Hinc decus. Aula, tibi surgit et altus honos.

112. ELIZABETHA SCOTT ARDROSSIA

Matre bona nihil inferior qua filia vixi,
Cantari mereor mortua laude pari.
Matre bona melior (melior si quae esse queat) nunc
Vixi, maiori mortua laude canor.
Casta, venusta licet; prudens, quamvis pia; frugi 5
Foermina, larga animo non minus atque manu.
Tota viri at virtutis amans, at amica bonis, qua
Tangere casta queat pectora castus amor.
Foelix, qui potes hanc germanam, hanc dicere neptem.
Haud minimum titulis hoc decus adde tuis. 10
Foelix, qui potes uxorem hanc, hanc dicere natam:
Foelix si sortem scias satis ipse tuam.

113. AD ANDRAEAM MELVINUM LUSUS SUB INIMICI PERSONA

Nescio, mel, Melvine, an fel, vinum anne venenum
Sis, qui tot tanto carmina felle linis.
Non vinum es, vappa es, faex et mordacis aceti,
Nec mel, sed pueris quae melimela placent.
Seu mel seu fel sis, sis vinum sisve venenum, 5
Improba Melvinum mellifera urget apis.

AD EUNDEM VIRUM VERE OPTIMUM ET LONGE ERUDITISSIMUM, SERIO

114. EIUS RUDITAS

Scripserat Melvinus epigrammata quaedam nimis amarulenta in aram Anglicanam eiusque apparatum, et episcopos Britannos. Unde male habitus et in arcem Londinensem per quadriennium conclusus est ab anno aetatis 73, 1605, ad annum 77. Postea precibus ducis Bullonii Sedanum transmissus est, ubi senio gravis et miseriis carceris fractus nihil egregium fecit, licet theologiam publice doceret iussu principis.

Pollubra sicca, aras, et clausa volumina, et orba
Lumina luce sua, munere quaeque suo,
Si videat, cur non id dicat Melvinus, et illos
Quos sciat esse lupos, cur vocet ille lupos? *
Es rudis. An Scotus, Macedo an, Melvine, Philippus, 5
Cur ligo nil nisi quit dicier esse ligo?

* Beinecke ms., fol. 175^r

115. VAECORS FERVOR EIUSDEM MELVINI

Vera fronte atrox vitium stomachatur, et audet
Dicere rem, rebus reddere verba suis.
Melvinus quondam audisset cordatus, et audit
Fervidus, atque excors mentis, et entis inops.
Aut saeci haec vitio mutentur nomina, vel res 5
Mutata, fuerant quae bona, iam mala sunt.
Nec saecli vitio mutantur nomina, res sunt
Mutata, fuerant quae bona iam mala sunt.

116. FATUA LICENTIA

Pro recto stat, rectum instat, rectumque profatur
Melvinus, recti qua potis usque tenax.
Cumque ad rem, de re dicat facientia, susque
Deque habet, hoc hostes qua gravet, angat, agat.
Clamant, “o fatua atque indigna licentia! Dicat 5
Blanda aut nil. Norma hac qui sapit, ille sapit.”
Verum pessum ierint res Scotta, ecclesia. Quid tum? *
Nil ad nos. Norma hac quis sapit, aut bonus est.

* Beinecke ms., fol. 175^v

117. IN MELVINO-MASTIGA IOANNEM BARK-CLAYUM

Erat Barclaius author Euphormionis tunc Londini anno 1605, et scripserat epigrammata in Melvinum, Non cupis aram, sed cupis haram, porcorum stabulum quo venerere Deum. Bar Chaldaice significat filium, et claye Scotice significat lutum. Barck Scotice significat latrare.

Latra atque oblatra, aspergens limumque lutumque
Melvino, at frustra est, non minus ille nitet.
Latra atque oblatra, aspergens limumque lutumque
Melvino. Haud frustra est, hoc magis ille nitet.

118. ALIUD

Insulsique sales, et quae diverbia, quaeque
Garrula litigiis iurgia iactet anus.
Obliquaeque notae, et mendacia putida, nullo
Delectu, sed nec fronte, nec ore quidem.
Sensaque vel stupido non intellecta, vafroque 5
Distorta, aut pravo dissimulata animo.
Et mors insultando obiecta, et carcer, et omnia
Quae latretve canis, queis laceretve lupus.
Non os, non genium, non pectus, non tibi mentem
Humanum, humana hac sub specie arguerint. 10
Quin os, ingenium, rabiem foedamque feramque
Tartareive canis, Romuleive * lupi.

* Beinecke ms., fol. 175^v

119. MELVINUS SUPRA OMNEM CALUMNIAM

Scripserat author alia duo epigrammata ad Melvinum, Lata culpa et Ineptus timor, sed quia nimis acerba in episcopos Anglicanos, omisimus.

“Sic rudis es, Melvine, haec est tua maxima culpa,
Hic vaecors fervor, hic tuus ille timor.
Haec fatua illa licentia, et implacabilis ira,
Quam latrant Stygii Tartareive canes.”
Euge, age! Frustra sunt, et tu super astra triumphas, 5
Altera* iam patriae gloria rara tuae. * Post Buchananum.

120. ANNA METELLANA METALLANI ET CASSILIAE FILIA ROBERTO SETONO COMITE WINTONIO MENTIS PARUM COMPOTI NUPTA

Septeno prognata anno, septenum et in annum
Cura patris, votum matris, spes magna propinquis,
Miraculum cunctis, alta indole, iudicio acri,
Ingenioque modesto, et amoenis moribus, ultra
Aetatem sapiendo et fando. Vix totidem annos 5
Expleram, magnis verum haud faustis hymenaeis,
Ipso absente Hymenaeo, et iuncta solutaque. Vinclo
Si forsan meliore coirent foedera lecti,
Nec spes, nec deerat res, sed nec mens mihi, nec qui
Ambirent dignique optandique. Interea ardor 10
Occupat igneus, et matrem cum dura tulisset,
Me quoque mors, paulum cunctanti, adiungit, et uno
Nunc condit tumuloque horaque: Quid inscia veri
Turba fremit? Mihi nulla dies brevis, et satura aevi
Et rerum et virtutis, et omnia munera vitae 15
Compleram in terris. Superat coelum, hoc quoque dudum
Mens spirabat anhela. Haud fit mora, laeta vocanti
Pareo: nec potui comes auspicio meliore
Ire ulli: te chara parens amplector, et una
En gradior secura. Ac vos, quos terrea moles 20
Tardat adhuc, sapere audere, atque hinc discere, quam sint
Spes fragiles crassaeque, et inepta et inania cuncta,
Atque ultra humanas animos attollere casus.

121. AD LIBEROS

Disce puer pietatem ex me dominique timorem,
Quidcumque ex aliis. Haec te sapientia coelo
Inferat, et terras doceat calcare iacentes.
Decursumque mihi decurre iter: haud ego honores,
Nullas opes petii, vere mihi vilia regna, 5
Et vere, imperii terrae, sordescere culmen.
Omnis amor Christus, cura una et sedula, et una
Seria. Quo me cumque abduxit devius error,
Aut animi haud sat firma potentia, sueta profanis
Irascique viis, indignarique, superbos 10
Contundique optare, et fastum frangere, fastu
(Esto) alio, viresque opponere viribus et vim
Pellere vi: si quid culpae hic latet, aut alibi usquam
Lubrica per vitae dubio vestigia gressu
Dum fero sorte labans, haeret tamen ille medullis 15
Contemptimque docet contemptus ferre, gravesque
Regum iras, et magno animo superare labores.

Finis