Tessera caerulea — commentariolum. Tessera viridis - translatio.   

I. ALEXANDER MONTGOMERIE [d. 1598]

Note: for a glossary of unfamiliar words in this poem, see here.

Lyk as the dum
Solsequium,
With cair ouercum,
And sorou, vhen the sun goes out of sight,
Hings doun his head, 5
And droups as dead,
And will not spread,
Bot louks his leavis throu langour of the nicht,
Till folish Phaeton ryse,
With vhip in hand, 10
To cleir the cristall skyis,
And light the land:
Birds in thair bour
Luiks for that hour,
And to thair prince ane glaid good-morou givis; 15
Fra thyn, that flour
List not to lour,
Bot laughis on Pheebus lousing out his leivis:

So fairis with me,
Except I be 20
Vhair I may se
My lamp of licht, my Lady and my Love.
Fra scho depairts,
Ten thousand dairts,
In syndrie airts, 25
Thirlis throu my hevy hart, but rest or rove;
My countenance declairs
My inward grief;
Good hope almaist dispairs
To find relief. 30
I die — I duyn
Play does me pyn
I loth on euiry thing I look - alace!
Till Titan myne
Vpon me shyne, 35
That I revive throu favour of hir face.

Fra she appeir
Into hir spheir,
Begins to cleir
The dauing of my long desyrit day: 40
Then Curage cryis
On Hope to ryse,
Fra he espyis
My noysome nicht of absence worne auay.
No wo, vhen I aualk, 45
May me impesh;
Bot, on my staitly stalk,
I florish fresh.
I spring — I sprout
My leivis ly out — 50
My colour changes in ane hartsum heu.
No more I lout,
Bot stands vp stout,
As glade of hir, for vhom I only greu.

O happie day 55
Go not auay.
Apollo! stay
Thy chair from going doun into the west:
Of me thou mak
Thy zodiak, 60
That I may tak
My plesur, to behold vhom I love best.
Thy presence me restores
To lyf from deith;
Thy absence also shores 65
To cut my breath.
I wish, in vane,
Thee to remane,
Sen primum mobile sayis aluayis nay;
At leist thy wane 70
Turn soon agane.
Fareweill, with patience perforce, till day.

II. IOANNIS LEOCHAEI SCOTI, POEMATUM PARS PRIOR (1620)
Eroticon, Elegiarum Lib. II, p. 109

Elegia 3

HELIOTROPIUM MONTGOMERII παραφράσον

Qualis amans Clytie, quum sol sese occulit umbris,
Curarum nimio pondere muta iacet,
Languidulum herboso caput inclinata cubili,
Ceu quem lethiferae fixit arundo deae.
Nec sinit auratos per frontem errare capillos, 5
At desiderio, candide Phoebe, tui
Contrahit, Eoo donec de cardine mundi
In Phateontaeis conspiciare rotis,
Fraenaque corripiens valida spumantia dextra,
Illustres radiis undique cuncta tuis. 10
Tum tibi de tenui modulato gutture cantu,
Turba salutantum perstrepit alituum.
Tum tibi et illa comas nondum per colla fluentes
Explicat, atque oculis ridet, Apollo, tuis.

Talis ego, nisi me dominae prope limina sistat. 15
Candidus, et laeta fronte serenus Amor.
Hisque oculis mellitum oculorum haurire decorem,
Et valeam flammae lampadas adspicere!
Illa ubi deseruit duro sub Amore gementem,
Enecat, ancipites, mens negat aegra moras. 20
Mille miser patior diversae cuspidis ictus,
Unum cor, multo vulnere vulnus habet.
Pallida nativum mutat mihi forma calorem,
Forma habet indicium pectoris illa mei.
Spes bona, desperat quae cordi vulnera fecit, 25
Ales Amor, cura posse coire sua.
Languida mens aegro torpet confecta dolore.
Iam Stygios spectat proxima vita lacus.
Nec me cornipedem redeuntibus ordine gyris
Flectere nec manibus sumere plectra iuvat. 30
Paenitet heu lusu mollem transisse iuventam,
Excruciantque animum tempora laeta meum.
Quodcumque aspicio causa est satis ampla doloris, `
Nullaque sunt oculis lumina grata meis.
Nam mihi quae solis splendebant lumina lumen, 35
Triste sub absentis nube latent dominae.
Dum mea nympha, meus, radianti sydere, Phoebus,
Praecipites ad me flexerit alipedes,
Luminis ut dii blando fulgore coruscus,
Eripiar tenebris, o Libitina, tuis. 40

Illa ubi de caelo nitidum caput extulit aureo
Et matutino flectere caepit equos,
Languor, et ingratae fugiunt de pectore curae.
Nec miser arentem cernere cogor humum,
At levor et cui nunc didici servire puellae 45
Specto indefessis lumina luminibus.
Tum desiderii noctem, quam longa videtur,
Quum videt optatam praecipitasse fugam,
Ille animi vigor, et mentis vis ignea magnae
Spem monet e vili membra levare thoro. 50
Tum me non dubiae monet inconstantia sortis,
Tum me nulla potest detinuisse mora,
Quin laeta superas exsurgam fronde per auras.
Dum sua tu stirpi fers alimenta meae.
Cernis vt exultem passis per colla capillis, 55
Inque tuus pandam brachia nostra sinus?
Cernis ut ille color, mortis qui debuit esse,
Purpureo roseas tingat honore genas?

Expectate dies, et luce beatior omni
Necte precor, longas in mea vota moras 60
Necte precor. Tuque, o qui dirigis ora lupatis,
Tardior occiduis, Phaebe, laveris aquis.
Sim tibi zodiacus, mea uti quae summa voluptas
Spectetur multis firmius heic oculis.
Si faveas, miserum cumulabis munere vitae, 65
Si fugis, haec celerem mi feret hora necem.
Sed frustra, ah frustra haec, quum vix mora libera fandi.
Curris ad arbitrium non ita, Phaebe, tuum.
Orbis enim, celeri qui secum agit omnia gyro,
Teque tuosque ignes, Cynthie blande, rapit. 70
Ergo cum duri fixere haec tristia divi,
Nec licet aeternae vertere legis iter,
Siqua precor nostrae tangit te cura salutis
Corripe festina fortia lora manu.
Quod superest (dura quoniam fors lance negavit 75
Caetera) ab invito, spes mea, triste, vale.

III. THOMAS DUFF, O. S. B.

Κἀπηoδία DE SOLSEQUIO
Ad Ιesum solem in praesepio ortum

Solsequium velut exanimis maerore gravatur
Flosculus, et rutilo sole cadente iacet,
Languet, et amisso penitus fulgore, dolentis
Instar et obstipum deicit herba caput.
Non placet attractis expandere floribus artus, 5
Sed queritur tota nocte latere diem,
Dum levis ut coelum vitreis splendoribus ornet
Cynthius, in roseis arva serenet equis.
Hanc pictae excipiunt volucres concentibus horam
Laetificum reditus principis ornat ave. 10
Flos meus hinc placido se monstrat odoreus ortu,
Nec magis absconso vertice lambit humum.
Sed videt arridens Phoebum, foliisque reclusis
Quo monet ille rotas versat et ille comas.

Sic mea stat fortuna quidem, nisi, dulcis Iesu, 15
Te fruar, o animae lux radiosa meae.
Te mihi si tuleris decus, me vulnera mille
Interimunt variis cassa quiete malis,
Vultus et exterior morum gestura dolorem
Intima qui lacerant pectoris antra notant. 20
Ipsaque spes prope iam mihi desperata videtur
Dum datur auxilii dextera tarda tui.
Lentus in interitu teneor, me cuncta voluptas
Torquet, habent oculi noxia quaeque graves,
Donec amorosus ceu Tytan surgat Iesus, 25
Cuius habet vitam gratia sola meam.
Quem simul ac gelido videt in praesepe iacentem
Mens mea Iustititiae dum videt aegra iubar
Laetititae surgit nova mox aurora cupita
Illustrans animam, Phaebus ut astra, meam. 30

Spem prope sopitam sceleris, solertia, somno
Suscitat, et gravulae noctis imago fugit.
Si mihi praesentem dabitur te cernere, nullus
Me dolor, anxietas nulla monere potest.
Rectus in excelso frondescam stipite, robur 35
Addis, et illustres Sol mihi sancte comas
Sic vetus in placidum renovatur forma colorem
Deque tuo noster nascitur igne calor.
Non magis inclinabo caput, cervicibus altis
Laetor et in radiis floreo cresco tuis. 40

Fortunata die, o ne discede, redemptor
Phoebe, nec occiduis te rota spargat aquis.
Me tibi Zodiacum facias, quo semper abundem
Luce tua quoniam tu mihi solus amor.
Defuncto licet alma dabit praesentia vitam, 45
Rursus et absentis cor mihi scindet amor,
O Sol, in unum, ne te remanere peroptem.
Siste Deus, Primum mobile siste rotas
Si tamen heu fugis hesperias, Sol sancte, sub umbras.
Triste vale, at celerem, Phosphore, redde diem. 50

Finis