TERRA, AQUA, AER, IGNIS, CHORUS, GALLIA, SPES, VIRTUS, PAX, MARS
Tessera caerulea — commentariolum. Tessera rubicunda - nota textualis. Tessera viridis — translatio.
TERR. Non urbe cincta moenibus, non alveo
1390
Labentis amnis, arborumque honoribus
Rerum potentem visitabo Galliam,
Sed dona serie saeculorum viscere
Abstrusa pandam, et quae triumphis Caesarum
Occulta in imis condidi recessibus,
Et quae negavi Macedonis victoriae,
Opibusque Persae, et arte pulchris regiis,
Soli profundam liberatae tristibus
Quibus tot annis opprimebatur malis.
AQUA Quot iactor undis, nostra quot pisces secant
Ventosa pinnis regna, quot findunt rates
Fluctus, et alta dorsa cum contrariis
Nituntur Eurus, Africusque flatibus
Quot tollit aequor turgidum, tot roboris
Auxi potentem, munerumque honoribus
Virtutum alumnam Galliam, potentior
Ne natus alter, aut truci felicior
Bello, superbus audeat contendere,
Armisque sortem vendicare imperi.
AER Foecunda quicquid terra profert frugibus,
Alo meatu spiritus, quicquid videt
Qui cuncta lustrat Phoebus, amplexu meo
Qui cuncta cogo vivit, et quidquid Thetis
Tegit recessu fluctuum, vel aera
Quae nostra pennis regna findunt nubila,
Subiecta nostris non recusant iussibus
Parere, dextra cuncta quae teneo mea,
Et ut potenter impero, facessere
Sic cuncta iussa Galliae mihi placet.
IGNIS Subtile quicquid, vividumque continet
Quam gigno flamma, quoque spiramus calor,
Auroque splendens aut decore candidum,
Dedi potenti Galliae, et charo diis
Henrico alumno, sceptra ne quisquam gerat
Ornata, regum insignioribus notis
Qua pandit orbis grata cultui viscera,
Sed ut trophaeis sicut astrorum ignibus
Coelum nitescit, splendeat, clarissimis,
Ne terra sobolem nutriat quamquam parem.CHORUS Vidit in somnis Priameia virgo
Flammam quae Troiam miseram rogalis
Ureret, gestans uterum, per annos
Obsitam denos Danaum dolosis
Machinis. Vidit (nisi fama ludat)
Persa praegnantem sobolem feraci
Palmite enixam, cui lata campos
Umbra foecundos Asiae tegebat
Scilicet quicquid statuit futurum
Iuppiter, quicquid placuisse Parcis
Creditur, seu cum quatiuntur urbes
Horrido bello, aut peritura regna,
Concipit secum sua quisque fata.
Hos fames urget male suada, et illos
Pestis incautos inopina tollit,
Nunc tremit tellus agitata, venti
Concitant undas, iaciuntur alto
Aut novae terrent facies, et alta
Nocte carpenti nova monstra somnos
Semper occurrunt, mediis tenebris
Cum manum circum rigidi Boetae
Ursa Phoebaeos glaciali aestus
Luce candenti media veretur,
Sol et amplexus placidos pudicae
Quaerit Aurorae, quibus imminentem
Fata portendunt, miserumque vitae
Splenduit coelum facie cruenta
Graeciam cum rex Macedo lacessit,
Impiis armis, fugiensque cladem
Patriae natus puer in parentis
Viscera enixae rediit Sagunthi:
Vidit Hetruscus pluere imminenti
Exitu, Crasso minitante ferro.
Sydus in coelo gladii figura
Urbis ostendit ruitura sacrae
Moenia, errantes acies idipsum
Partibus coeli monuere multis.
Emicans hastis violentus ignis
Prodidit civile odium Quirinis,
Et suos pullos avidis vorantes
Morsibus corvi, medioque coelo
Clangor auditus resonans tubarum.
Talibus sors est minitata tristem
Galliae eventum, nova nec videri
Desinunt terris meliore fato
Monstra, ceu quondam puero tulere
Grana formicae sua dormienti,
Mellaque et favos apis ut Platoni
Signa facundo sapiente digna,
Et rubus sylva innocuis calebat
Ignibus, cum non alimenta flammae
Iuncta praestaret, neque damna vivens
Torrida experta est, sed amicus aestus
Blandiens tactu facili ambiebat:
Virga sic mitis nocui draconis
Induit formam, celerique lingua
Toxico collum tumidus, chelidros
Hausit, hinc primam redit in figuram.
Pervii fluctus patuere ponti
In duo secti latera, ut pedestri
Cederet turbae pelagus sonorum,
Quam datus coelo cibus, et supernis
Potus e nymbis aluit benigne:
Et viae solis solitae impeditae
Cum duces Iudae sequerentur hostes.
His laboranti inditiis salutem
Galliae spondent, nisi vana ludat
Spes mihi mentem, prece conmoveri
GALLIA, SPES, VIRTUS, PAX, MARS
Pontoque miscens ostiis senis aquas
Danubius, aut quas qui imperatorum decus
Iactat superbus Tybris, et Strymon ferox,
Potentiorem non tulere viribus,
Nec me benigni numinis praesentia
Beatiorem, quae tot emersi malis.
Adii tribunal numinis supplex preces
Fundens ab imis pectoris recessibus,
Lachrymasque signa non poenitentis dolo,
Ut expiatis criminum insolentibus
Formis, benigna liberaret dextera,
Cum mox levata corporis doloribus
Afflare sensi sortis antiquae bona,
Et spem dedisse coelitus praesagia
Iam desiisse vindicantis numinis
Iram, retortis in caput ferocium
Telis paratis hostium, nec amplius
Tantis meorum destrui me cladibus,
Sed irae iniquae supplices exposcere
Veniam, datoque me peregrinos vade
Pacem requirere cuius audaci manu
Rupere foedus, redditum cum cernerent
Quo gloriabar pristinum vitae decus
Suosque Virtutem alumnos invisere,
Spei viderent polliceri munere.
Ignara laudis fastuosae semina.
Expulsa longe finibus degas meis,
Terraque tota quae fatetur coelitum
Laudes, egena deserere mortalium
Cogare sedes, cumque sociis obruta
Stygis premare fluctibus, donec malis
Consumpta, terras liberas coelestium
Laudi relinquas, passa quot cogis pati
Homines dolores quos capis blanditiis!
Sese foventes mutuis amplexibus
Quae fronte firma saevientis insident
Globis malignae sortis, et constantibus
Oculis faventes et reluctantes vident
Fortunae acervos? O mihi solatia
Diu expetita perditae! O gratus dies,
Felicitatis summa, qui reddis mea
Comites abactos culpa, et eximis malis
Virtute cunctis reddita, et pace socia!
Tibi benignos reddidisi vindices.
Pulsura redeo, quas Voluptate comite
Tuo parasti crimine, ex his sedibus
Me matre abacta laudis et victoriae.
Et pace vitam quae fovet tutam malis.
Diuturna quidnam conditori debeant
Rerum potenti qui bonis superbiunt
Meis, parique contineri sentiunt
Me lege puris labe, et infectis dolo.
Luxuque lapsa, retibus me subdolis
Sensi impeditam, et imminentim mihi
Quam meritus error turpis est poenam gravem.
Hanc si remittas noxiam, nec lumina
Monstrante Phoebo, fluctibusque Thetidis
Tingente currus iussa destituam tua.
VIRT. Si ducta vitam coelitum spiramine
Degas, nec Indus opibus, et gemmis potens,
Tyrusque regum nobilis coloribus,
Arabesque nardi nobiles odoribus,
His me evocabunt sedibus, dum lampade
Diem reducet Phoebus, et condet mari.
Iunctam iubeto continere finibus.
Foveque coelum, non meam praesentiam
Desiderabit: huius immota fide
Perennis insistam comes vestigiis,
Meoque reditu gestient foeliciter
Quaecunque convexo ambitu oeolum tegit:
Aer remotis nubibus serenior
Lucebit atris puriore lumine,
Laetusque Phoebus clausa promet gaudia,
Promentque laeta pulchriora sydera,
Foecunda prata floribus virentia,
Passimque terras lucidis coloribus,
Sylvasque ramis vere iam virentibus,
Gratasque volucres carminum dulcedine
Lenire curas senties mortalium..
Longi laboris, lumini nec amplius
Imago natae ditis obverset domo
Furiae, nec aures amplius circumstrepet
Clangor tubarum, nec tumultus bellicus,
Cedant cupressi funebres, vernantibus
Lauri coronis, et paeani naeniae,
Stolaeque amictus lugubris, frondentibus
Concedat altae pacis aeternis bonis,
Ceres colonis destitutos incolat
Agros, nec usquam collibus Liber pater,
Sylvisque decedat tuis Latonia,
Urbesque iussa iuris antiqui colant
Recepta, sacros purpuraeque vestiant
Legum ministros, seque tollant diruta
Belli procellis impiis palatia.
Atlantis, artes, iura neglecta, et tuis
Scientiarum prima redde munera,
Miseraque muta soecla, soeculo aureo.
Tuis trophaeis restiti, exuo tibi
Devota bellis arma quae tu gesseris,
Galeamque pono machinarum fulmina
Quam non penetrent, pectori et munimina
Quae nulla frangat hostis adversi manus,
Fatalis ensis hic sit infensis tibi,
Sternatque reges insolenter obvios
Quicunque signa in te movent contraria,
Et hac quod orbis continetur machina
Tibi deorum vendicato munere
Semperque abundes pacis aeternae bonis,
Expersque pugnis omnibus domesticis
Externa quaere bella, Turcas perfidos
Caeloque fastu sterne qui tollunt caput.
Frui petitis me tuis amplexibus
Patiare, plenis brachiis, et oscula
Da blanda fronti me decorae figere.
Vitae exuentis Galliae mores malos!
Fruare nostris iam bonis foeliciter
Ducem sequuta qua relicta miseriis
Correpta denuo novis te misceas,
Et Marte pulso finibus, discordia
Seditionis exulet dirae parens,
Potensque regnet in domo Plutonia
Eiecta terris, quas tuo permittere
Sanxere cuncti coelites arbitrio.
Quibus beabor munerum, vitae meae
Praescribe leges, quas sequar dum spiritus
Artus fovebit, dumque solis lumine
Frui licebit, quas ubi reliquero,
Afflicta vita corpori cohoereat,
Donec quot unquam vindicarum impia
Patrata poena, in exitum veniant meam,
Tantoque reddar miserior miserrimis,
Quanto superbis clariorem regibus
Me reddidisti terra quos dives tulit
Coelumque solers, et Stygis regnum meis
Sit triste poenis, arbiterque Gnossius
Quibus, quot Orcus vidit unquam criminum
Formas nefandas, ultus est poenis malis,
Convertat in me, surdus ad blandas preces.
Nostros labores dignitatum tollere,
†Longeque conscientiae qui nuncium
Deoque misit pelle,† seu ducat genus
De stirpe regum, seu colono paupere
Natus rigentes incolat miser casas:
Haec certa reddent, quae caduca possident
Accepta reges sibi ferentes omnia.
Cunctere supplex gratias persolvere,
Animoque laeto, barbytoque, et nabliis
Iam laeta laudes pange laeto carmine.
Aurae sonabunt, donec ultimis deum
Terrae imperantem terminis, et impiis
Laudabo numen usque formidabile,
Parere nobis qui rebelles compulit
Cives, et armis inclytas gentes iugum
Nostrum coegit ferre quas subegimus.
Coelumque et orbem dirigentem numine
Sublimiorem hunc diis fatebor caeteris
Quos vanos error fabricavit gentium.CHORUS Qui Deum rerum pietate patrem
Non colat ficta, toties beatus
Quot iacent passim refluo madentes
Quique sacratis pius institutis
Gaudet, et mores animi modestus
Format ad leges quibus aequor altum, et
Nata quae tali soboles parente
Proferet latè imperium per orbem
Nam Dei sancto generi favebit
Curret huic aetas opibus beata
Largaque hunc rerum series senectae
Ultimae aequabit, solitoque ducet
Et suis lucem Deus in tenebris
Offeret, cum sors rapida procella
Gestiet mutans nimis insolenter
Laus Deo sit qui pietate puros
Larga opum dextera recreat benignus,
Et sui (tanquam clypeo) favoris
Finis
