TERRA, AQUA, AER, IGNIS, CHORUS, SPES, GALLIA
TER. Quae Tellus hominum parens
Produxi segetes, et cerealia
Sulco munera fertili,
Obstringo solitas fundere commoda
Venas, imperio Iovis
Nec pando omniparens viscera bracteis
Aureis, nec iaspidis
Nec gemmae solitis ditis honoribus.AQUA Quae terrae indigenas meis alebam
Duros delitiis, negare cogor
Quondam quae facilis dedi, et benigne
Dona, quod iaceat deum neglectus
Cultus, et scelerum tyrannicorum
Quod formae dominentur insolentes.AER Vitalis aurae spiritus qui fundere
Terrae solebam, quique alebam germina
Per cuncta rerum spiritu meabili,
Aestuque fruges aridas qui solvere
Cadente rore vinculis consueveram,
Gratos odores continebo, et sordibus
Quibus superbum me genus suo malo
Infecit hominum, vindicabo perdita
Flagitia, morbos excitabo fervidos,
Calore densus humido, et tonitrua
Ciens sonora pestilentis Aphrici.IGNIS Et me deorum sedibus qui proximus
Accedo, coeli vindicare numina
Flammae voracis convenit vertigine:
Quondam fovebat corporum qui frigore
Calor benignus membra iam torpentia,
Benignitatis abstinebit munere,
Radiosque vitae continebit semina,
Vel igne rapido incendium denuntians
Flagrabit orbi. Nota nec miracula
Ardentis Aetnae, ne Chimerae triplicis,
Flammaeque Hestiae, Theonisque incendio
Urentis amplo. et egerentis fervidos
Flagrantis, ignes, solis ex ardoribus.TERRA Uni sunt homines mihi
Quos mater genui prodiga munerum,
Ingrati, excipio editos
Vitae, et sustineo semper in horridae
Mortis fata novissima.
Nec fallace fide credita foenora
Dependo, nec odoribus
Nec gratis oculis parco coloribus:
Et tot pro meritis, feros
In fluctus iacior vel laceror fretis,
Aut venas fodientibus,
Auri, divitiis pandere viscera
Cogor sacra nepotibus,
Et gemmas lapidum delitias dare.
Sumam sanguine et ossibus
Poenas perfidiae tecta, superbiam
Bellis, et fera pectora
Compescam miseris pauperie gravi.AQUA Et quae composito liquore terrae
Aridae foveo superba dona
Mentis aethereae, in parem ruinam
Iuro nequitiae sibi faventis,
Quando facta nefanda perpetravit,
Securis animis molestiarum
Aerumnis. Patiar fruantur almae
Mentis munere, sed vetabo fruge
Coniunctam thalamo beare Thetyn
Nostris immerito bonis fruentes,
Imbribus sata nec meis rigabo,
Nec fundam solito favore rores,
Nec cursum facilem dabo secanti
Undas navigio, nec ulla syrtis
Carebunt loca, nec Charybdis aestu,
Et Austro Boreas truci renitens
Et saevo Zephyro, protervus Eurus
Actum fluctibus obruent supinis.AER Qui luce solis, quique vitae munere
Per me fruuntur, spirituque amabili,
Soloque fruge fertili, cum Iuppiter
Misso calore me coelo fovet suo:
Mutata noctis sentient caligine
Concessa Phoebo clariora lumina,
Vitamque tantis obrutam molestiis,
Et undequaque sentient periculis
Fractam potentis hostis, aut dira fame,
Ut regna Ditis gratiora postulent,
Orcique iudicent tenebras Phoebeis
Praestare radiis clarioris luminis,
Sitimque in undis, et famem suis malis
In dapibus aequent: haec Iovis qui me bonis
Fraudant merentur, ut calore corporum
Per quos caremus vivido coelestium
Nostro vicissim destituti munere
Malis premantur quae sibi paraverant.
IGNIS Coelo evocatus continebam spiritum
Calore iunctum corpori, sic lumine
Mentis sagacis, dirigebam pectoris
Consilia, seu cum iura subditis darent
Reges, vel animos cum corcerent iugum
Fastidientis plebis. At ferocia
Furentis hominis mentis extinxit decus,
Terraeque rursus expulit me sedibus,
Ergo furoris impetu, et caligine
Caeca regantur, dona qui coelestia
Oblata contempsere, et instar belluae
Captae dolosis cassibus, sic hostium
Dolis minisque obambulent perterriti:
Hic pertinacis Galliae sit exitus,
Cui spreta virtus missa de coelo comes.CHOR. Ilii quondam violentus armis
Diluit Mavors peritura regna,
Ultus est idem scelerum parentes,
Et deum coeli violata templa
Impiis ausis, furias et Orco
Excitat, rengis mala seu minetur
Exteris, cives odio vel armet
Mutuo accensos: maduere campi
Aemathi, tincti virides cruore
Civium Romae, Tyriique fratres
Mutua infandum! periere caede:
Nota sunt illi Marathonis arma
Et Pylis thermis Asiae fugatae
Copiae, et victae tumidae cohortes
Praelio Carris domini Quirini.
Iamque praecurrunt subito ruinam
Signa venturam, violenta fluctu
Aestuat Thetys, tumidumque ventis
Aequor, et coeli pluvi minantur
Frugibus cladem, veterisque Pyrrhae
Secula his terris nova reddituros.
Ignibus coelum micat, et superbae
Dirutae turres, monumenta regum
Prisca sternuntur, feriuntque crebra
Nec carent cultui aethereo dicata
Templa portentis, fera sed pererrat
Fana tempestas, veluti perosa
Sunt suas sedes pietate quondam
Dii vetent rerum dominae imminentem
Fata portendant inopina finem
Galliae, cum qua periturus omnis
Fastu superbus, quique fortuna potens
Laetare lauta, quique quaesitis bonis
Et fidis armis, Me vide, et levis deae
Exempla disce, sede quam tute parum
Fultum ruin praepeti, te nescium
Trahat, graduque ut collocarit lubrico.
Contendit olim quicquid et Tigris videt
Heram beare mutuo me munere,
Tellusque quicquid continens, aut insulae
Quas refluis sinu vagus complectitur
Oceanus undis, subiacentque cardini
Quaecunque coeli, cuncta parebant mihi .
Tantumque nostra ferre sustinuit potens
Germana tellus iussa, Romani ducis
Ignara legum, finibus cum patriis
Effusa quondam copiis gens barbara
Mutavit imperium iugo, nostra manu
Coacta. Sed sint res leves hostem exterum
Repulisse, domina gentium et mundi caput
Vidit parentem Roma me sibi datam,
Fractumque quisquis regiis insignibus
Adversa ferret arma. Quae potentia
Tum me vigentem roboris fiducia
Fecit timendam gentibus minacibus,
Decusque vultus horridis me lumine
Reddidit amandam, et barbare sonantibus
Dulces loquelae leniebant pectora,
Claroque reges et duces quos sanguine
Contingo pares addiderunt debito
Laudes honori, cumque cingebar humeris
Fulgente latis ense, cumque milite
Instructa denso quem tulit patrium solum,
Adversa in hostes ferre signa iusseram,
Gentis ferocis concidit seditio
Extincta tantum nomine, et qui nescii
Legum, rapinis exigebant tempora,
Liquere mores asperos, et cultui
Cessere iuris, quique caede dexteram
Scelerare cupidus, ore spirabat necem
Atrox nefando, moribus Massiliae
Contendit antiquis, fidemque fallere
Assuetus aris sacra fert canae deae.
At nunc misella fracta laceris artubus
Horrore tota comprimor, nec munere
Facunda lingua fungitur, nec dextera
Corpus tuetur morbidum, nec dirigo
Gressum tenore, quo solebam splendida
Praeire quondam purpuratis regibus.
Vitalis aurae spiritus iam debili
Vitam recusat corpori, nec sustinent
Molem ruentis ponderis fracti pedes.
Caput, superba quae trahis caelo genus.
Stygioque lacu clausa iam prope horreo.
Adversa ferre quo ferebas pectore
Sortis secundae laeta casus prosperos.
Iniquioris sortis eventu, dolor
Minus ferendus.
Malis dolosae sortis, et quibus diis
Virtus paravit proximum coelo locum.
Quae nec dolori flebili succumbere
Sinunt, nec undis his malorum emergere.
Quae pristinum prorsus decus deleverint.
Meique cum vincar odio, solatii
Superesse quid potest, nisi veniat dies
Qui tela mortis adferat, quique ultimus
Mali sit idem finis, et finis boni?
Imbellis animi, nec merentis munera
Quibus potenti nobilis diademate
Nunc imperabas.
Animi tot amplis destitutam me bonis.
Fortuna crevit legibus, cum origine,
Primoque cladem quae iacit cum semine
Fasces superbos aut ebur quibus placet
Cum dat curule, cumque mox eadem eripit,
Opesque larga porrigit cum dextera
Usumque tollit, cum gravi corpus premit
Morbo, vel hostem mittit in fines ferum
Qui chara matris insolenter pignora
Rapiens cerebro saxa conspergat solo,
Lectosque iuvenes ense qui cedat ferox,
Matresque venum praebeat, quas auctio
Parere cogat liberas, nec denique
Foelicitatis quicquid, aut potentiae,
Inane praeter regibus nomen sinat.
Haec te timere territam, quam numina
Iunxere coeli sempiterno foedere,
Eoque tantum reddidere gloria
Diis minorem quod ferendos lubricos
Casus dedere sortis infidae tibi,
Unaque robur quo premas fati mala,
Quod non Orontis dominus infidus diis,
Quod purpuratae non Medamnis incola,
Nec Persa proles Arsaci quondam tulit,
Fortisque Macedo totius mundi tremor!
Fecere? Sola perdidit quos extera
Vis hostis, at me propriae gentis furor,
Sobolesque nata patriis me finibus
Premit parentem, quam fovere debuit.
Lugere cladem me sine, et sine lachrymis
Abluere miseram lethifera me vulnera.
Quo dissidentem me mihi nunc conferam?
Quae regio tantis obrutam molestiis
Excipiet? Undis qui mihi portus erunt
Iactatae iniquis semper adversae deae?
Si terra sese pandat, et me absorbeat
Immenso hiatu, liberet me miseriis,
Armatus aut si dextera me fulmine
Detrudat umbris Iuppiter ditis nigri,
Finire luctus sentiam, vel lenius
Saevire furias forsan experiar feras:
Cur luce medi destituta lumine,
Fulgere coelum non video? Cur sydera
Negant nitorem moesta? Cur dolor caligine
Me noctis atrae involvit, et contraria,
Elementa damnis damna tot nova suggerunt?
O sola tantis cladibus solatium
Affere praesens quae potes, mors gratior
Vita rigenti tela torque dexter,
Auraeque acerbos spiritus intercipe
Complet querela me miseret, eius placet
Sermone blando noxios componere
Luctus. Amaris questibus quid aethera
Afflicta pulsas? haec querela nobilem,
Animoque forti praeditam non te decet.
Quos educavi, et immerentis in caput
Consilia sponte conferunt: mihi negant
Elementa vitam nec mori miseram sinunt,
Sed integram servant malorum ponderi.
Si miseriis quaeris tuis solatia.
Fuit tuendis socia, dum coelo dies
Luceret alma, dúmque stellis aureis
Volventis anni ducerentur tempora.
Haec dum manebat obsequantur mihi
Quos educavi, barbaraeque gentium
Turmae timebant arma quae nunc me premunt
Movere, regna nunc ubi haec reliquerat,
Se se voluptas obtulit mihi sociam,
quae cum malorum prima iecit semina,
Repente longis laetitia doloribus
Mutata, mersit his malis quae mihi nocent.
Oppressa bellis lex silet, nec amplius
Astraea terras incolit, sed pristina
Consedit arce, despicitque mobiles
Ut aura mortales, suique ulciscitur
Irata contemptum, Gradivo coelitus
Dimisso in armis, et elementis omnibus
Brevi futurum comminantibus exitum,
Meis colonis tuta non domus satis.
Pratis relictis atque agris feracibus,
Arator oris exteris egens cibum
Mendicat, arvo nec metit quae sparserat,
Nec est puellis integrum laudis decus,
Puerisque non aetas pudorem liberum
Conservat opprobrio, nec alma autoritas
Infracta iuris liberos iniuria
Reddit minores, criminumque turpium
Formae tenebris coelum obumbrant. Denique
Effinge si potes animo quae mihi mala
Parcant, quibusque non premar molestiis.
Pandenda fraudis caussa. Nam non vulneri
Coeco medela, nec latentibus malis
Est cura facilis. Fare, quoque crimine
Numen benignum reddidisti noxium
Fatere.
Videatur, omnem rem fatebor libere.
Errore lapsam, astuque falsam daemonis
Me sordidarunt criminum formae graves,
Nec qua superbe gloriabar gentibus
Praestare, relligio mihi curae fuit.
Inulta poenis praeterire pectora
Fastidientis coelites nunquam sinunt,
Nec lenta quamvis: deprimunt sic improbos
Quos foeda labes tenet, ut omnem posteris
Spem pacis auferant. Licet sit dextera
Acerba vindicantis, aut appareat
Torquere tristia imminens mors spicula.
Novisse vitium primus est vitae gradus.
Abstrusa detegatur ut radix mali
Expone porro movit in te quid deos.
Dedere virtutem ducem, et mihi sociam,
Quam dum sequebar multa frontem nobilem
Opima laurus ambiebat frondibus!
Ast hanc Voluptas iuncta Luxui comes
Coelo remisit, exulemque depulit
Terris, bonorum et amplioris spem ferens
Fucata regni, gloriaeque nobilis.
Tum me propinqui cura non ulla amplius
Legumque tenuit, subditis solatiam,
Miserisque solitam denegabam ferre opem:
Hinc mox rebelles excitat seditio
Animos, et armis qui tremebant Galliae
In me tulere signa tum contraria,
Cum blanda captam deserit me retibus
Falsis Voluptas, brevia continuis malis
Gaudia rependens, et ruina flebili.
Tum me vacillans pene destituit gradus
Fallente gressus lubricos vestigio,
Et ferre dedignata dextra corpori
Opem ruenti. Tum mutuis se cladibus
Infensa membra destruebant, nec salus
Relicta nobis dissidentibus odio.
Premi nequaquam miror almi numinis
Quicunque non amore flagrat debito,
Formido quemque non coercet coelitum,
Praeceps in undas labitur libidinum,
Dextramque praedae, et innocentis sanguini
Gerit paratam, et libere contra deos
Impura solvit ora per convitia,
Sibique scelere et fabulis stultis placet,
Nec cum proterve diis dicata proterunt,
Pedibusque vacuos labe cum fraudis premunt
Scelus fatentur, iactitantque crimina
Atrocia instar aequitatis splendidae.
Haec contigisse negligenti numinis
Cultum necesse, tu proinde prospice
Quanto premare criminum sub pondere.
Coelo benigna coelitum ni fulgeat
Gratia. Fatebor incidisse me mea
Culpa in miserias quae opprimunt me perditam
Eiecta Virtus cessit ut blanditiis.
SPES Novisse crimen primus est ad gratiam
Gradus deorum, qui remittunt libere
Peccata poenitentibus: qui frangere
Solent rebelles et coercere gravibus
Poenis superbos. Ergo si qui te movent
Scelerum dolores, exitum tuis malis
Spera, deosque qui vocarunt in domos
Coeli laborum quam sequebaris ducem
Hanc reddituros. Et, nisi despondeas
Animum, fovebo te reluctantem malis,
Brevique quam te perdidisse poenitet
Tibi reducam, et faxo sentias opem
Quam ferre solita est, liberamque te dabo 1385
Ab hoste duro, teque concedam tibi.
GALL. O spes meorum sola quae superas mihi
O quae malignae sortis oppressam malis
Non destitutam negligis, quod spiritus
Superest foveto, et pondus hoc mecum sub.
Mihi Voluptas blanda quod reliquerat.
Brevis, levisque gaudii compendium.
SPES Confide tantum, et quae dolose pocula
Dedit bibenda disce nunc horrescere,
Adito numina coelitum, atque hic gratiam
Supplex ad aras procidens pete precibus,
Lachrymasque funde quae dolores arguant
Non corde ficto poenitentis, et quibus
Onusta redeas coelitum clementiae
Muneribus.
GALL. Ibo quaeque peccatis mihi
Infensa feci leniam prece numina,
Dum destitutae spes bonis cunctis mihi,
Adesse non recusat, et me sustinet.
