Tessera caerulea - commentariolum. Tessera rubicunda - nota textualis. Tessera viridis - translatio   

MDLXXIV.

Alenconius Elizabetham invisere petit. | Illa annuit. | Ille domi suspectus. | Custodia datur. | Illa solatur. | Carolus IX moritur. | Baronis Northi ad Henricum III legatio. | Ille et mater Alenconium Anglae commendant. | Scotiae tamen reginae contra proregem favent. | Angla eum negligit. | Delatoribus contra Scotam credit. | Comes Huntingdoniae praeses concilii septentrionalis. | Huius concilii origo. | Vestium luxus coercitus. | Anglia edificiis ornantur. | Anglis in Hollandia fusi. | Ministri illusi. | Cete eiectum. | Tamesis fluxus insolitus. | Coelum ardere visum.

RIMO anni mense Franciscus Alenconius per literas amoris plenissimas et Mavisierum Galli legatum, vehementius quam ante agitat, ut fide publica in Angliam veniret, et Elizabetham, quam absens omni amore et honore prosequebatur, praesens salutaret. Illa efflagitationibus evicta cessit, licet aliud submoneret; fideque interposita concessit, ut quandocunque libuerit ante XX Maii veniret, nec quicquam humanitatis desideraturum quod ab amantissima principe expectari posset, prolixe promisit. Certe ardentiori amore et benevolentia iam prosequuta est, postquam illum infensiori animo in Guisios iuratos sibi hostes explorate comperisset. Verum priusquam hoc responsum Alenconio relatum, Valendinus Dalus legum doctorem in Gallia legatus (qui Walsinghamio iam secretario suffectus) significavit Alenconium et Navarrum rerum novandarum suspectos teneri. Regina enim parens, vasti animi foemina, suspicari coeperat illum cum Navarro, Momorantio, et aliis occulte moliri, ut si quid humanitus regi accideret, ipsam a rerum administratione amoverent; suspicionemque auxerunt Guisii suggerentes Alenconium filium non ita pridem Colinio protestantium in Gallia antesignano intimo amico clam usum fuisse. Alenconius interrogatus, inter alia ultro confessus est se iam aliquandiu nuptias cum regina Angliae ambiisse, ad quas cum Colinii amicitiam usui futuram existimaret, subinde de iisdem, et bello Belgico cum eo verba habuisse. Nihilominus ei et Navarro custodes appositi. Thomas autem Wilkesius, Dalo ab epistolis, clandestino utrumque accessit, reginaeque nomine consolatus spopondit eam nullam illos levandi iuvandique occasionem praetermissuram. Quod mox sagax illa vetula deprehendit, Wilkesiumque ita exagitavit, ut necessario in Angliam se subduxerit, querulisque literis ita persquuta, ut remitteretur in Galliam, et culpam supplex deprecaretur. Huius consolationis Navarrus non immemor, cum iam rex Galliae post XXV annos eum in Normannia videret, dignitate equestri exornavit. Deinde Thomam Randolphum Elizabetha in Galliam ad reginam matrem legavit, ut, si fieri posset, Alenconium filium et Navarrum in pristinam gratiam reconciliaret. Sed priusquam ille in Galliam appulit, Carolus rex diem obiit ultimam, cum exequiarum iusta in templo Paulino Londini summo cum honore persoluta.
2. Ubi primum Henricus eius nomine tertius, rex Galliarum e Polonia in Galliam successor rediisset, Rogerus baro Northus in Galliam mittitur, qui regnum et reditum novo regi congratularetur, Galliae intestinis bellis convulsae condoleret, pacem et edictorum observationem suaderet, Alenconium in gratiam reduceret, odium in Momorantium et Coassaeum leniret, et beneficentiam in Charlotam Borboniam, Monpensierani ducis filiam, quae in Germaniam religionis causa se subduxerat, excitaret. Verum ille nihil effecit, cum Gallia quasi fato impulsa in bellum funestum praeceps rueret. Nihilominus rex et mater iunctis literis Gardam in Angliam mittunt, qui matrimoniii negotium pro Alenconio filio prosequeretur. Illum enim iam excandescendem, quod indigne tanquam captivus a matre circumduceretur, et arcana consilia cum politicis in Gallia consociantem, in Angliam ablegare spe nuptiarum cogitarunt, ut iuvenis animum a belli et partium studiis diverterent.
3. Interea tamen nihil non clandestinis artibus in Scotia egerunt, ut tenellus rex in Galliam transmitteretur, et Mortonius prorex de gradu deiiceretur, Scotis e Gallico satellitio ad haec in Scotiam submissis. Et hoc Scotorum regina percupiit, persuasi si filius extra periculum in Gallia esset, secum et catholicis in Anglia mitius actum iri. Hinc enim illa futurum putavit, ut Anglica in Scotia factio, regii nominis authoritate hactenus subnixa, protinus labasceret; et Angli tam e Gallia, quam e Scotia indies ab eo, ut magis magis adolesceret, timerent. Nec minus Galli hoc exoptarunt, subveriti ne Scotiae prorex Anglis devotissimus antiquum illud inter Gallos et Scotos foedus dissolveret. Nihilominus cum ille efflagitaret ut foedus mutuae defensionis inter Angliam et Scotiam contra exteros iniretur, minime exauditus erat; forsitan quod simul efflagitaverit ut annua pensio sibi et quibusdam Scotis assignaretur. Illi autem exauditi sunt, qui tenui suspicione perstrinxerunt reginam Scotorum, Salopiae comitissam, et etiam ipsum Salopiae comitem, quasi nuptias inter Carolum regis Scotorum patruum (qui rex Lenoxiae comitatum nuper in parlamento confirmaverat) et Elizabetham Candisham, comitissae Salopiae ex priore marito filiam, regina inconsulta, confecissent. Quo nomine utriusque mater aliique in custodia aliquantisper detenti, et in Scotorum reginam culpa omnis coniicitur.
4. Quo tenderent haec nuptiae cum variae enascerentur suspiciones, Henricus comes Hundingdoniae praeses concilii in partibus septentrionalibus cum novis documentis et arcanis ad hanc rem constituitur. Hic magistratus qui iam honoris plenus ex tenui origine ad tantam magnitudinem brevi emicuit. Ut enim libero brevique digressu quae accepi posteris tradam, cum regnante Henrico octavo post septentrionalium de monasteriis subvertendis rebellionem consopitam, dux Norfolciae his partibus haereret, multaeque querelae de iniuriis in rebellione deferrentur; ille alias composuit, alias sub sigillo suo viris prudentibus componendas commendavit. Quod cum rex comperisset, peculiare sigillum quo in his causis uteretur misit; idemque, duce revocato, Tunstallo episcopo Dunelmensi commisit, atque assessores constituit cum authoritate ad audiendum et terminandum pauperum querelas. Ille tum primus omnium praeses nominatus, successorumque authoritas iam inde plurimum invaluit.
5. Summus vestium luxus his temporibus in Angliam se insuderat, et patrius cultus peculiari gentis imitatricis vitio ita sordescebat, ut homines nova vestium forma, et apparatu nimis splendido, animorum deformitatem et insolentiam quandam proderent, dum sericati auro et argento, vel intexto vel bracteato rutilantes passim volitarent. In hunc luxum cum regina observasset magnam vim pecuniae ad sericum et alias exoticas merces quotannis e regno, publico reipublicae incommodo, evehi; et plures ex nobilitate qui usui essent republicae, aliosque ut nobiles viderentur, privato damno non solum patrimonia profundere, sed etiam ita aes alienum conflare, doloquo malo uti, ut necessario in laqueos legum inciderent, et novis rebus studerent cum sua prodegissent; licet legibus Henrici VIII et Mariae in hos agere posset, et inde magnam pecuniam exigere, ex imperio tamen agere maluit. Edicto itaque imperat, ut quilibet intra XIV dies vestitum ad praescriptam rationem conformaret, ne severitatem legum evocarent, et ipsa in aula incoepit. Sed temporis malignitate, et hoc edictum et leges superbo huic luxui paulatim cesserunt, qui semper insolentior renascebatur; unaque conviviorum luxuria irrepsit, et aedificiorum splendor. Plures enim et nobilium et privatorum villae elegantia, laxitate, et cultu conspicuae, iam passim in Anglia surgere coeperunt quam alio quovis seculo, magno sane regni ornamento, verum hospitalis gloriae detrimento.
6. Anglis qui sub Edwardo Chestero et Gainsfordo in Hollandia militabant, hoc anno aliis virtus, aliis successus defuit. Qui enim ad Valkenburgum in praesidio erant, stationem deseruerunt, et postea hosti se dediderunt. Quibus tamen parcitum est, ne Elizabetha classi Hispanicae Belgium per mare Britannicum petenti, receptum et commeatum negaret. Alii ad Goudae-Sclusam sive Emissarium, cum post acre certamen Hispanos animose repulissent, ex improviso ab hoste qui flumen transnatarat oppressi, et de praesidio deturbati, ducentis caesis et tribus signis captis.
7. Nesio an operae pretium sit haec minutiora memorare, piam quorundam ministrorum Londinensium credulitatem hoc anno a puella illusam, quae se a Daemone obsessam simulabat. Vastum cete ad littora Taneti insulae aequis destitutum, cuius longitudo XX ulnis nostratibus, latitudo a ventre ad spinam dorsi XIII pedibus, interstitium inter oculos XI pedibus mensurabatur. Tamisim flumen aestu bis intra unam horam accedente refluxisse, fumantes igne nubes mense Novembri a septentrione in meridiem glomerasse, et nocte insequente coelum ardere visum, flammis ab horizonte in verticale punctum undique concurrentibus. Haec brevi digressione pauculis memorasse nihi non sit culpae, cum etiam historicorum gravissimi huiusmodo pluribus memorant. 

 

MDLXXV.

Foedus Gallicum renovatur. | Bellum in Gallia accensum. | Requesenius naves ex Anglia frustra petit. | Imperat ne foederati Belgae in Angliae portus admittantur. | Anglos rebelles e Belgio emovet. | Seminarium dissolvit. | Aurasionensis ad Gallorum fidem confugere cogitat. | Angla dissuadet. | Villerius suadet. | Foederati de protectore deliberant. | Ad Anglam confugiunt. | Illa de re meditato deliberat. | Reiicit. | Champignii legatio. | Requesenius moritur. | Angla res Belgicas componere studet. | Tumultus in Scotiae limite. | Heronus occiditur. | Angli capti abducti. | Angla fert indignissime. | Res componitur. | Dux Castri-Heraldi moritur. | Essexii in Hibernia angustia. | Sidneius tertio Hibernae prorex. | Hiberniam peragrat. | Petri Carewi obitus.

ENRICUS III rex Galliarum e Polonia reversus, et iam Rhemis inauguratus, nihil prius habuit, quam foedus Blesense inter Carolum fratrem et Elizabetham anno MDLXXII initum sacramento et subscriptione firmare, et Valentino Dalo legato ordinario tradere, quod itidem illa ratum habuit ad Sancti Iacobi prope Westmonasterium. Paulo tamen post ille literis percunctatus, an mutua defensio contra omnes in illo foedere memorata causam religionis comprehendat. Cui cum illa diserte respondisset comprehendere, et se praesto futuram ad mutuam defensionem contra omnes, etiam in causa religionis, si ex lege foederis requiratur, ille ad bella contra protestantes se accinxit et, Alenconio in adversas partes tracto, altum et diuturnum de nuptiis subsecutum est silentium. In Alenconii tamen gratiam Elizabetha grandem pecuniam Casimiro ad equites Germanos in Galliam ducendos contra publicae quietis perturbatores subministravit.
2. His Gallicis dum illa intenta, intervenerunt Belgicae: Lodovicus Zuniga Requesensius, qui Albano successit, totus erat ut maritima, si posset, recuperaret, quae Albanus insigni in tanto duce errore neglexerat; unde bellum Belgicum tot annos protractum. Cum autem a re classiaria minus esset instructus (naves enim Hispanicae, quae Anglorum auxilio in Flandriam paulo ante eo consilio erant perductae, foeda tempestate laceratae perierant) Boischotum in Angliam misit, ut cum bona reginae venia naves et classiarios contra Hollandos et Zelandos conscriberet, quod non impetravit. Noluit enim regina suas naves et classiarios aliena in causa periculis obiicere, publiceque vetuit ne quis naves armaret, nisi ipsius obtenta licentia, nec classiarii Angli sub aliis principibus mererent. Rogavit itaque Boischotus ut non inique ferret, si Angli in Belgio exules navali bello contra Hollandos Hispano militarent, utque iisdem Angliae portus libere accedere, et commeatum numerata pecunia accipere liceret. Illa haudquaquam probavit, ut Angli isti rebelles (sic enim vocavit, quos ille exules) Hispano militarent, imo nec Requesenium illos gratia prosequi speravit, certe ne prosequatur rogavit, nominatim vero Thomam Complaium. Hunc enim titulis magni magistri Mosae, domini de Gatten, et Roughtey oneratum, ad Anglos et Belgas depraedandum Hispani emittere cogitarunt. Portus autem suos rebellibus et iuratis hostibus aperire, nihil aliud nisi extremae esse dementiae. Boischotus ut aequiora ferret, Hispani nomine postulavit ut Belgae Hispano rebelles ex Anglia eiicerentur. Abnuit illa, quandoquidem quos ille rebelles appellabat, nullius essent notae, tenues et miselli quidam, qui nihil moliti erant, sed belli terrore patria et patrimonio spoliati in Angliam confugerant, quos tortori in manus tradere inhumanum plane esset, et contra ius hospitii. Atque illi in memoriam revocavit quam perniciosum fuerit rebus Hispanicis in Belgio, cum rogante Albano Belgas Anglia excedere anno MDLXXII iusserit. Tunc enim Marcanus comes cum aliis ex Anglia solvere iussi Brielam coeperunt, et bellum illud suscitarunt. Veruntamen ne ab antiquo Burgundico foedere recedere videretur (quod Hispanus cum illa tamen confirmare abnuerat) publicato programmate imperavit, ne armatae Belgarum naves Angliae portibus egrederentur, neve Belgae, qui arma in Hispanum induerant, Angliae portus ingrederentur, expresse prineps Aurasionensis et qui ex eius familia, comites Culenbergius, Berghanus, Marchanus et quinquaginta alii ex ea factione nomanitissimi. Et hoc quidem libentius, quandoquidem Requesenius, Wilsono legato Anglico intercedente, Westmorlandie comitem et alios Anglos ex Belgicis Hispani ditionibus emovisset, atque Anglorum Duaci seminarium dissolvisset, pro quo alterum Rhemis Guisii curante Gregorio XIII pontifice Romano statuerunt.
3. Aurasionensis, cum se Hispani viribus imparem sentiret, et ex Anglia nihil boni speraret, consilium cum suis instituit, ad cuius fidem se conferrent. Cumque oculos animumque ad Gallum coniicere Elizabetha accepisset, primo Danielem Rogersium misit, qui dissuaderet. Quod cum non posset (cum Colino enim Galliae admirallo et Gallo prius hac de re egerat) Henricum Cobhamum, baronis Cobhami fratrem, ad Hispanum mittit, qui edoceret quanti sit discriminis si Hollandia et Zelandia ab ipso ad Gallum deficerent, suaderetque quantis poterat rationum momentis ut bellum pace mutaret, qui adnuere visus est; simulque Requesenio per Robertum Corbettum eadem significat. Nec destitit Aurasionensem ab incoepto demovere per Ioannem Hastingum, sed Vilerio Gallo ecclesiaste obnitente nihil perfecit, qui pauperculus obtrita lacerna in Angliam venerat, sciens dico, et collatitia stipe ex praelectione theologica ditatus, veritus ne Aurasionensis Anglos respiceret, inter alia asseruit, quod et scripto prodidit, Elizabetham virum militarem cuius virtuti et fidei exercitum commiteret praeter Sussexium habere neminem, et eum protestantium religioni minus benevolum. Inculcavit etiam quod a Colino audiverat, Anglos, si pedem in Belgio figerent, pristinum in Gallos odium resumpturos.
4. Veruntamen intestina apud Gallos bella omnem spem auxiliorum e Gallia Aurasionensi et Belgis praeciderunt. Unde ad cuius fidem et auxilium confugerent, novam instituunt deliberationem. Principes Germaniae ab Hispanis iam animo esse averso noverant, sed in commune non consulere, pecuniam parce dispensare, cum Belgis in religione non undiquaque convenire, et imperatorem Hispano agnatum impedimenta obiecturum. Gallos bello domestico ita implicatos viderunt, ut nullum finem prospicere possent; praeterea inveteratas inter Belgas et Gallos simultates intercedere, Brabantos, Flandros, et vicinos populos Gallis, quantum potuerint, obstituros; eorum imperium esse acerbum non minus ac Hispanorum, Galliaeque portus Belgarum navigationi minus opportunos. Anglos vero quasi sub eodem parallelo, eiusdem cum illis esse ingenii, religionem plane eandem, linguam haudquaquam diversam, regionem esse vicinam, portuosam, navigationi commodam, mercimoniis copiosam; reginam terra marique praepotentem, mitem, benignam, immunitates conservaturam, eiusque imperium temperatum, nec exactionibus grave futurum, disseruerunt.
5. Mittitur itaque in Angliam Philippus Marnixius a Sancta Aldegonda, Ianus Douza a Nortwico, Guilielmus Nivellus, Paulus Busius, doctor Melsenus, qui splendida legatio ne et diserta oratione reginae Hollandiam et Zelandiam vel possidendas vel protegendas offerunt, utique principi ex Hollandiae principibus prognatae, per Philippam Edwardi III uxorem, filiam Guilielmi Bavari tertii, Hannoniae, et Hollandiae comitis, per cuius alteram sororem haereditarium ius illarum provinciarum ad Hispanum devenerat. Illa haec libenter et perattente audiit, primumque causam quam contra regem et dominum susceperant, Hispanici inimicitias, Galli aemulationes, expensas belli ingentes, et casus ancipites; necnon quanta in offensa sit huiumodi exempli insolentia, animo deliberate perpendit. Tum dubitavit an ius sibi per Bavaricum genus in Hollandiam et Zelandiam competeret, atque an cum alterius principis subditis protectionis foedus inire liceret. An etiam illi hoc iure possent, sine Caesaris consensu qui supremus feudi dominus. Deinde haud credidit quod nonnulli auribus inculcarunt, regiones illas ex subditorum electione non iure haereditario Hispani maioribus obvenisse. Denique re mature deliberata respondit postquam de perspecta Aurasionensis et ipsorum belevolentia gratias egissit, nihil sibi antiquius esse, quam fidem cum honore coniunctam, et principe dignam tueri; necdum sibi constare, quomodo salvo honore et conscientia integra posset provincias illas oblatas in protectionem, multo minus in possessionem, accipere. Caeterum apud Hispanum sedulo acturam, ut pax faeliciter coalesceret.
6. Ioannes Perenottus Champignius cardinalis Granvellani frater iisdem diebus a Requesenio ad Elizabetham advenerat, qui eam de foedere inter Angliam et Burgundiam observando modeste monet, et ne se rebus Belgicis interponeret obsecrat. Illa, etsi foedus illud Hispanus confirmare abnuerit, se servaturam promisit; suo tamen honori et incolumitati consulturam, si pristina imperii Burgundici forma immutetur, et externi milites indies in vicinam provinciam tanto numero admittantur.
7. Priusquam Champignius domum rediisset, Requesenius diem obierat, et confusa rerum facies in Belgio mox visa; militibus ferro et flamma ubique grassantibus, et Brabantiae Flandrae etc. ordinibus pristinam in republica administranda authoritatem resumentibus. Quam Hispanus etiam ex necessitate illis confirmavit, donec Ioannes Austriacus, quem gubernatorem destinaverat, adveniret. Ad hos Elizabetha Guilielmum Davisonum legat, qui ad studia pacis diligentissime hortaretur, utque Belgicas provincias sartas tectas eidem quantum posset conservaret. Verum Hispano milite atrociter tumultuante, nihil effectum.
8. In Anglia placida erat toto hoc anno quies, nisi quod in medio limite Scotiam versus fortuitus acciderit inter collimitaneos, mense Iulio, hac occasione, conflictus. Ioannes Forsterus vir equestris ordinis, medii limitis praefectus, necnon hoc tempore Berwici gubernator, infra dignitatem descendit in colloquium ad Redsquirum montem cum Ioanne Carmichello Liddisdaliae in Scotia custode. Nec enim praefecti nisi cum praefectis, et custodes cum custodibus, ut dignitate pares, convenire solebant. Utrumque comitabantur, praeter quosdam nobiles, armata multitudo praedonum et maleficorum ex utroque limite, plerique inveteratis et capitalibus inter se odiis dissidentes. Hi ex more equis circumquaque ad pabulum dimissis, circumfundunt praefectum et custodem; quos cum de praedonibus redhibendis in verba asperiora prorumpere audirent, et ipsi quibus nullum ius nisi in armis, dum singuli male conscii redhiberi timerent, rixa de calcari surrepto exorta, ad arma tumultuario proruperunt, et quisque in hostem peculiarem, quem oderat, involavit aut equos in praedam rapuit. Scotus an Anglus incoeperit, incertum est. Primo congressu Angli Scotos repulerunt, et Charmichellum coeperunt; sed cum securi ad praedam et nugivendulos diripiendos se convertent, auxiliari Scotorum manu e Iedburgo adveniente, Carmichellus evasit, Angli fugati, Georgius Heronus ver ordine equestri, Tindaliae et Rhedesdaliae custos, aliique occisi. Ipse praefectus Fosterus, Franciscus Russellus comitis Bedfordiae filius et Forsteri gener, Cuthbertus Collinwoodus, Iacobus Oglus, Henricus Fenwickus, et plures alii capti, atque in Scotiam usque ad Dalkeitham, ubi prorex egit, abducti, qui eos omni humanitate excepit. Sed aliquantisper detinuit, veritus ne mox dimissi, sanguine ob recentem amicorum caedem iam ebulliente, in ultionem exarderent, et belli incendia inter regna excitarent. Nec demisit, nisi fide chirographis data, se ad diem statum in Scotia sistendi.
9. Ut veris nuntiis Elizabetha haec intellexit, illa si unquam alias ira et stomacho plena, indignissime tulit Scotos, qui (ut ipsa dixit) sibi et Anglis libertatem eet tranquillitatem debebant, pace violata, Anglos in Anglia invasisse, occidisse, limitis medii praefectum, eundemque Berwici gubernatorum, et alios coepisse, in Scotiam captivos abduxisse, nec dimisisse priusquam de reditu chirographis cavissent. Haec singula ut in Anglici nominis et sui honoris summa cum iniuria facta accepit. Eoque magis quod prorex constituisset ut de hac re intra Scotiae limites inquireretur, et proposuisset an delegati convenirent armati. Hoc vero animi hostilis, illud ambitiosi videbatur, scilicet ut prorex Scotiae, reginae Angliae locum conveniendi praescriberet, cum illa Moravio proregi non ita pridem locum conveniendi apud Eboracum praescripsisset. Nec prorex territus satisfacere poterat, donec inermis ad Bondenrod in ipso regnorum collimitio Huntingdonium Angliae delegatum conveniret, conceptissimis verbis cicatricem hanc optimis officiis obducere promitteret, et ad Anglici nominis honorem resarciendum, Carmichellum sibi charissimum in Angliam transmitteret, qui Eboraci aliquandiu in libera custodia detentus, et postea domum cum honore, nec sine donis remissus. Culpam enim in Forstero resedisse deprehensum erat, dum ille insigni malefico plus nimio patrocinaretur. Ita redintegrata inter reginam et proregem gratia; nec iam inde eius in amicitia constantia unquam defuit, qui utriusque regni commodo limitaneos praedones magna cum laude coercuit.
10. Obiit hoc anno nobilioris notae in Anglia nullus, sed in Scotia longe nobilissimus Iacobus Hamiltonius dux Castri-Heraldi et comes Araniae, qui Iacobi II Scotorum regis e filia pronepos, tutor Mariae reginae Scotorum datus erat, regnique gubernator et haeres designatus, dum illa in aetate tenella. Deinde cum illam Gallis tradidisset, dux Castri-Heraldi in Gallia factus; postea primus e tribus Scotiae praefectis a Maria captiva constitutus. Cuius causam dum constantissime tueretur, vir apertus et placidissimo ingenio turbidorum iniuriis insidiossime fuit exagitatus.
11. Essexius in Hibernia Turloghi et baronis Dungannoni insidiis petitus, et plurimis ex Anglia difficultatibus obiectis conflictatus, audito deliberatum esse ut revocaretur, miserias in quas per summam iniuriam incidit tacitus deplorat, perditam suam et suorum fortunam conqueritur, Hiberniam eluget quam in ordinem cum bis mille militibus redigi posse sibi persuadet; iterum atque iterum petit ut rem cum Turlogho pro dignitate componeret. Cumque iam suum in Ultonia imperium proregi redhibuisset, quia parva illa militum manu quam prorex assignavit incoeptum persequi non valeret, iussus est ut resumeret. Vix autem resumpserat, et in Turloghum moverat, cum literae intervenirent, ut a bello omnino desisteret, et quam posset honorifice pacem iniret. Qua mox inita, in Scotos Hebridianos, qui Clandeboiam occuparant, perrexit, in latebras coniecit, Norrisii auspiciis Rachlinam insulam adortus, CCCC insulanis caesis, castrum expugnavit, et praesidium imposuit. Iamque in medio victoriae cursu iterum praeter opinionem iussus est authoritate cedere, et quasi gregarius ductor trecentis militibus praeficitur; planeque nihil abstrusis Leicestrii artibus omittutur, ut molestiarum assiduitate mitissimus eius animus contabesceret.
12. Henricus Sidneius iam tertio prorex in Hiberniam mittitur, cum pestis insulam late popularetur. Ille tamen Ultoniam adiit, pluresque occurrunt supplices et fidem implorantes, Mac-Mahonus, scilicet, Mac-Guirus, Turloghus Leinigh, et alii; itidem in Lagenia O-Conori et O-Mori seditiosae familiae, quae in Leisa et Ophalia avita patrimonia, quibus ex lege erant exuti, vi et armis denuo occuparunt. Cum in Momoniam pervenisset Petri Carewi equitis sane nobilis et spectatae virtutis (qui Stephanidae et Reimundi Crassi primorum Hiberniae debellatorum, et baroniae Ydroniae haeres, partem patrimonii postliminio recuperaverat) funeri honoris ergo atratus interfuit. Corcagii Desmonius comes eum invisens, promptissima quaeque obsequia magna cum observantia detulit. In Connachtiam inde profectus, rebelles comitis Clan-Richardi filios demississime in ecclesia Gallwaiae delictorum veniam implorantes in fidem accepit, et magna cum laude provinciam administravit.

Perge ad 1576