In libro tamen Thomae Wolsaei
cardinalis descripto 1520 per comitatus numerantur ecclesiae 9407. Unde
haec varietas non dixerim, nisi quod superiori seculo nonnullae fuerint
dirutae, et capellae quae sunt parochiales omittantur, et aliae quae
non sunt nisi capellae in parochialum ecclesiarum numerum referantur.
Ex hoc tamen Wolsaei libro ego numerum ecclesiarum singulis comitatibus
subiunxi.
16. Fuerunt etiam regnante Henrico Octavo (fas
sit meminisse) avitae pietatis monumenta ad Dei honorem, fidei
Christianiae, bonarumque literarum propagationem et pauperum
sustentationem domus religiosae, scilicet monasteria sive abbatiae et
prioratus numero 645, e quibus cum pontificis Clementis VII permissu 40
fuerint suppressae in gratiam cardinalis Wolsaei, qui tunc duo
collegia, alterum Oxoniae, alterum Ipswichi inchoaverat, statim circa
annum 36 Henrici VIII in republicam Angliae ecclesiasticam quasi
torrens rupto aggere irruit, qui gentis ecclesiasticae partem maxima,
orbe stupente et Anglia ingemente, cum pulcherrimis aedificiis funditus
prostravit. Nam quod papa cardinali, rex sibi cum parliamenti assensu
permisit. Unde anno 1536 singulae religiosae aedes cum facultitibus
omnibus, quae in reditibus annuis ducentas libras vel minus habuerunt,
numeroque erant 376 regi fuerunt concessae. Et anno insequenti spetioso
eruendae superstitionis obtentu reliqui cum collegiis, cantariis et
hospitalitibus regis arbitrio fuerunt permissae. Quo tempore censitae
sive taxatae fuerunt religiosae aedes superstites 605. Collegia praeter
eas in academiis 96, hospitalia 110, cantariae et liberae capellae
2374. Quae pleraque omnia brevi post tempore passim diruta, reditus
distracti, et opes quas Christiana Anglorum pietas, ex quo primum
Christo nomen dedisset, Deo consecraverat, quasi momento dispersae, et
absit verbo invidia, profanatae.
ORDINES ANGLIAE
UOD ad reipublicae nostrae divisionem attinet, constat ex rege sive
monarchia, nobilibus, civibus ingenuis, quos yeomen vocamus,
et opificibus. Rex, qui maiores nostri coning et cyning
(in quo nomine et potentiae et scientiae inest significatio) nos
contractius king appellamus, supremam potestatem et merum
imperium apud nos habet, nec in imperii clientela est, iec investituram
ab alio accipit, nec praeter Deum superiorem agnoscit, et, ut ille
dixit, 
omnibus quidem sub eo, et ipse sub nullo nisi tantum sub
Deo. Maiestatisque iura sua habet longa plurima (sacra sacrorum
et individua, quia seiungi non possunt, iurisprudentes eruditi,
praerogativas regias vulgus appellat), et floribus quae corona regia
insunt designari aiunt. Horum aliis lege scripta, aliis consuetudinis
iure, quod tacita omnium voluntate sine lege vetustas comprobavit, rex
gaudet meritissime, cum omnium domos illius vigilia, omnium otia
illius labor, omnium delicias illius industria, omnium vacationem
illius occupatio tueatur. Sed haec sublimioris sunt loci, et non
huius argumenti.
2. Secundus a rege est filius eius
primogenitus, qui uti apud Romanos imperii designatus successor primum
Princeps Iuventutis, inde gliscente adulatione Caesar, nobilis Caesar,
et nobilissimus Caesar dictus, ita apud maiores nostros Anglo-Saxonies
sua lingua Aetheling, i. e. nobilis, et Latine Clyto a Graeco
κλύτος, i. e. Inclytus (Graecae linguae affectatrix fuit illa aetas)
erat appellatus. Unde de Eadgar Etheling 
postremo Anglici imperii haerede
masculo versatur adhuc in ore vulgi diverbium Eadhgar Etheling
Englands dearling. Et in antiquis regum Latinis diplomatibus
saepenumero legitur Ego E. vel AE. Clyto regis filius,
verum nomen Clyto etiam omnibus regum liberis impertitum observavi.
Post Normannicam victoriam nullus certus, nec alius, quod sciam, illi
assignatus erat titulus honorarius quam singulariter filum Regis et
primogenitus regis Angliae, donec Edwardus Primus filium Edwardum
nomine principis Walliae et comitis Cestriae (cui postea Aquitaniae
ducatum etiam concessit) ad comitia parlamentaria evocaverit, uti
postea cum iam rex esset Edwardus Secundus, Edwardum filiolum vix
decennem titulo comitis Cestriae et Flint ad parlamentum accersivit.
Verum Edwardus ille iam regno potitus Edwardum filium bellica gloria
florentissimum Cornubiae ducem creavit. Ex quo tempore regis filius
primogenitus Cornubiae dux natus censetur. Pauloque post eundem
principis Walliae titulo solemni investitura adornavit. Walliaeque
principatus his verbis delatus, tenendus sibi et haeredibus
regibus Angliae. Utque destinati Romani imperii successores, quod
modo dixi, Caesares, Graeci despotae, Gallici regni delphini, Hispanici
infantes dicta, ita Anglici principes Walliae iam inde nuncupati
fuerunt, permansitque hic titulus ad Henrici VIII tempora, cum Wallia
regno Angliae fuerit plene adunata. Iam vero cum divisa olim Britanniae
regna in unum auspiciis Iacobi regis potentissimi coalescunt, eius
filius primogrenitus, Britanniae amor et deliciae, princeps Britanniae
Magnae appellatur, quem ad maxima natum ut maximus virtutibus et
perenni honore ita adaugeat Deus ut spem nostra, maiorum res gestas et
laudes nec non annos quam longissime et foelicissime superet, universa
Britania assidue ex animo comprecatur.
3. Nobiles vero nostri dividuntur in maiores et
minores. Nobiles maiores vocamus duces, marchiones, comites, et
barones, qui vel haereditario iure his titulis gaudent vel iisdem
virtutis ergo a rege exornantur.
Dux
primus est post principem dignitatis titulus. Hoc primum nomen erat
officii et non honoris. Circa Aelii Veri tempora, qui limitibus
praeerant duces sunt primum dicti, eratque hic gradus Constantini
aetate comitibus inferior. Deleto Romano imperio hic titulus etiam ut
officii nomen remansit, quique apud nos in antiquis chartis Saxonico
seculo tanto numero duces dicuntur, Anglia lingua tantum ealdormen
vocabantur, idemque qui duces etiam comites sunt appellati, ut
Guilielmum illum Angliae victorem quem plerique omnes Normanniae ducem
dicunt, Gulielmus Malmesburiensis Normanniae comitem vocat. Sed cum
ducem tum comitem nomen fuisse officii, ex hac formula creandi ducis
vel comitis apud Marculphum antiquum scriptorem constat: Praecipue
regalis in hoc perfecte collaudatur clementia ut inter populum cunctum
bonitas et vigilantia requiratur personarum, nec facile cuilibet
iudiciariam convenit committere dignitatem nisi prius fides et
strenuitas videatur probata. Ergo cum et fidem et utilitatem tuam
videmur habere compertam, actionem comitatus, ducatus, vel patriciatus
in pago illo quem antecessor tuus usque nunc visus et egisse, tibi in
agendum regendumque commisimus, ita ut semper erga regimen nostrum
fidem illibatam custodias, et omnes populi ibidem commanentes sub tuo
regimine et gubernatione degant et moderentur, et eos recto tramite
secundum legem et consuetudines eorum regas, viduis et pupillis maximus
defensor appareas, latronum et malefactorum scelera a te severissime
puniantur, ut populi bene viventes sub tuo regimine gaudentes debeant
consistere quieti, et quicquid de ipsa actione in fisci dicationibus
speratur per temetipsum annis singulis nostris aerariis inferatur. Honorarius
titulus esse coepit sub Otho Magno circa anno 970. Ille enim ut sibi
arctius viros bellicosos et prudentes astringeret regalibus quae dixit
insignivit. Regaliae haec erant dignitates vel praedia in feudo.
Dignitates erant duces, marchiones, comites, capitanei, valvasores,
valvasini. Hereditarius titulus serius esse coepit in Gallia, nec
antequam Philippus III Rex Galliae concessit ut Britanniae duces iam inde
vocarentur qui duces et comites antea promiscue nominati. In Anglia
vero Normannico tempore, cum ipsi Normannici reges Normanniae duces
essent, longo tempore neminem eo honore ornarunt, donec Edwardus III Edwardum filium Cornwalliae ducem creaverit per sertum in capite,
annulum in digito, et virgam argenteam, ut Normanniae duces olim
per ensem et vexillum traditum, postea per cincturam gladii ducatus et
circulum aureum aureis rosulis in summitate exornatum. Idemque rex
Edwardus III in parlamento filios suos Leonellum ducem Clarentiae et
Ioannem ducem Lancastriae per cincturam gladii, imposito capitibus
pellito pileio cum circulo ex auro et margaritis, et charta tradita creavit.
Iam inde plures erant haereditarii apud nos
duces subinde creati cum eiusmodi verbis in charta: Nomen,
titulum, statum, stilum, locum, sedem, praeeminentiam, honorem,
authoritatem, dignitatem ducis N. damus et concedimus, atque per gladii
cincturam, capae et circuli aurei impositionem in capite et traditionem
virgae aureae realiter investimus.
4. Marchio, id est, si verbum spectes,
praefectus limitaneus, secundum a duce honoris locem habet. Hic titulus
serius ad nos pervenit, nec ante Richardi Secundi tempora cuiquam
delatus. Ille enim Robertum Vere Oxoniae comitem, delicias suas,
marchionem Dubliniae designavit, merumque erat honoris nomen. Nam qui
antea limitibus praefuerant Lord Marchers vulgo vocabantur
et non Marquesses, ut nos vocamus. A rege vero creantur per
cincturam gladii ac cappae honoris et dignitatis impositionem,
chartamque traditam. Nec pigebit hic referre quod in
parlamentarios rotulos relatum invenitur. Cum Ioannes de Beaufort ex
comite Somersetti a Richardo Secundo Dorsettiae marchio creatus, et eo
titulo ab Henrico 4. exutus esset, communitasque Angliae in parlamento
a rege supplex peteret ut illi amissum marchionis nomen restitueret,
ille ipse se opposuit, palamque dixit hanc esse novam dignitatem
penitusque maioribus ignotam, et ideo se neutiquam expetere et plane
nolle habere.
5. Comites,
qui tertium locum tenent, a maioribus nostris Germanis habuisse
videamur. Illis enim olim, ut author est Tacitus, comites
erant qui principibus consilium et authoritas semper adessent. A
Romanis tamen ad nos, uti etiam ad Francos, devenisse existimant alii.
Imperatores enim adulto iam imperio domesticum quendam senatum circa
habere incoeperunt, qui Caesaris comitatus appellatus, et ipsi quorum
consilio in bello et pace utebantur comites dicti, unde in
inscriptionibus antiquis frequens est COMITI IMPP. Paucisque annis ita
invaluit ut comitis nomen omnibus magistratibus datum qui sacrum
comitatum observarunt, vel qui ex eo prodierent, et inde nomen postea
porrectum sit ad omnes qui alicui negotio praepositi erant. Suidaeque
definitur comes ὁ λαοῦ ἄρχων, ut Cuiacius nos docuit. Ex quo etiam
docemur ante Constantinum Magnum comitis nomen, ut dignitatem
denotaret, in usu non fuisse. Hic autem cum imperii Romani formam novis
distinctionibus mutaret, et quam plurimos beneficio suo devincire atque
honore cumulare niteretur, comitis titulum honorarium sine
administratione primum instituit, eratque comitiva facultas quidam et
privilegium, principem non solum prodeuntem sed in palatio quoque et
locis secretioribus comitandi, posse illus epulis privatisque
sermonibus interesse. Unde apud Epiphanium legitur ὃς καὶ παρ’ αὐτοῦ
τοῦ βασιλέως ἀξιώματος κομήτων ἔτυχε, qui etiam comitum dignitatem
a rege consecutus. Tandem hoc beneficio ornatis alias dignitates
cum functione concessit, et vicissim, qui in magistratu et reipublicae
administratione essent, illo honore affecit. Hinc comitis nomen
dignitatem atque praefecturam ab eo tempore significavit, initio
temporariam, postea vitae aequalem. Deinceps vero cum res Romana in
plura regna distraheretur, hic etiam titulus retentus et Saxonis
nostri, qui sua lingua ealdorman, Latine comites et consules
dixerunt, eosdemque eorlas, i. e. honoratos, sua lingua Dani
vocarunt, ut author est Ethelwerdus, quo nomne emollito earles hodie
nobis appellantur, Diuque sane et simpliciter hoc nomine nuncupati
sunt, tandem loci etiam adiectione, cui cum authoritate praeerant. Nec
dum haereditaria erat haec dignitas. Primi vero haereditarii comites in
Gallia erant, ut obiter adnotem, comes Britanniae. Verum cum Guilielmus
Normannus iam victor summam rerum in hoc regno administraret, comites
coeperunt esse feudales, haereditarii, et patrimonales, qui etiam ut
Censuali Angliae libro constat, sine ulla omne adiectione comites
appellari, ut comes Hugo, comes Alanus, comes Rogerus &c.
6. Postea,
ut in antiquis chartis videre est, loci nomine adiuncto creati erant
comites, et tertius comitatus denarius illis assignatus. Exempli
gratia, Matildis imperatrix regis Henrici Primi filia et haeres his
verbis comitem creavit, ut in ipsa charta quam habeo apparet. Ego
Matildis filia regis Henrici et Anglorum domina do et concedo Gaufredo
de Magnavilla pro servitio suo et haeredibus suis post eum
haereditabiliter ut sit comes de Essexia et habeat tertium denarium
vicecomitatus de placitis sucit comes habere debet in comitatum suum in
omnibus rebus. Et haec antiquissima est quam hactenus vidi
creationis charta. Similiter Henricus II rex Angliae his verbis comitem
cravit: Sciatis nos fecisse Hugonem Bigod comitem de Norfolc,
scilicet de tertio denario de Norwic et Norfolc, sicut aliquis comes
Angliae liberius comitatum suum tenet. Quod sic exponit liber
vetustus monasterii de Bello: Consuetudinaliter per totam Anglam
mos antiquitus inoleverat comites provinciarum tertium denarium sibi
obtinere, inde comites dicti. Item alius anonymus plenius: Comitatus
a comite dicitur, aut vice versa. Comes autem est quia tertiam
portionem eorum quae de placitis proveniunt in quolibet comitatu
percipit, sed non omnes comites ista percipiunt, sed hi quibus rex
haereditrio aut personaliter concessit. Unde vere pro more aevi
nostri Polydorus Virgilius: Anglis mos est ut comitatuum tituli
arbitratu principis dentur, etiam sine possessione locorum e quibus
ipsi tituli petantur. Quare rex solet iis qui nihil in eo comitatu
habeant ex suis vectigalibus dare quotannis aliquam pecuniae summam in
possessionis loco.
7. Creabantur
olim nulla adhibita ceremonia, sed tantum charta tradita. Sub Stephano
qui regnum invasit flagrante civili bello, plures etiam comitum titulos
invaserunt quos historia ecclesiae Waverleiae pseudocomites et comites
imaginarios vocat, dum memorat Henricum Secundum eos deposuisse.
Ioannes autem rex, quantum ego observavi, gladii cincturam primus
adhibuit. Scribit enim Rogerus de Hoveden, Die coronationis suae
Ioannes rex accingit Guilielmum Marescallum gladio comitatus
Striguliae, Gaufredum filium Petri gladio comitatus Essexiae, qui licet
antea vocati essent comites at administrationem comitatuum suorum
habuissent, non tamen erant accincti gladio comitatus, et ipsi illa die
servierunt ad mensam regis accincti gladiis. Seculo subsequenti
accessit impositio pilei cum circulo aureo qui nunc in coronam radiatam
matutur, et trabea honoraria. Quae tria, viz., gladius cum cingulo,
pileum cum corona, et trabea honoraria hodie praeferuntur a singulis
comitibus illi qui comes creandus, et inter duos comites trabeis etiam
honorariis indutos ad regem in solio sedentem introductur in
supertunica, ubi in genua nixus dum codicili creationis leguntur, ad
haec verba: Ipsum T. in comitem S. erigimus, creamus, insignimus,
praeficimus, et ordinamus, ac nomen, titulum, statum, stylum, honorem,
authoritatem, et dignitatem comitis S. damus, concedimus, et per gladii
cincturam realiter investimus. Trabea a principe superinducitur,
gladius ad collum appenditur, pileum cum corona capiti imponitur, et
creationis codicilli cum praelecti fuerunt in manum traduntur. Sed haec
huius non instituti. Quod autem inolevit ut qui comes sit creandus, si
baro antea non fuerit, in baronem prius erigatur, novum et nuperum est
et ab Henrici VIII temporibus usurpatum. Verum inter comites longe
honoratissimi erant illi qui comites Palatini sunt dicti, ut enim
palatinus commune erat nomen omnibus qui officiis in regis palatio
fungebantur, ita comes palatinus titulus erat dignitatis delatus ei qui
fuit ante palatinus, cum regali quadam authoritate iudicandi in suo
territorio.
Post
comites vicecomites ordine sequuntur, viscounts nos vocamus.
Haec vetus officii, sed nova dignitatis appellatio, et Henrici VI tempore apud nos primum audita.
8. Inter nobiles maiores locum proximum
obtinent barones. Etsi autem non me latet quid de huius nominis apud
Ciceronem significatione scribunt eruditi, Isidori tamen et veteris
grammatici opinionem libens amplectar, qui barones mercenarios milites
esse volunt. Hc enim notissimus ille apud Hirtium de bello
Alexandrino locus evincere videtur, qui sic se habet: Concurritur
ad Cassium defendendum. Semper enim barones compluresque evocatos tum
telis secum habere consueverat, a quibus caeteri intercluduntur. Nec
dissentit vetus glossarium Latino-Graecum quod vertit baro per ἀνὴρ.
Ubique etiam in Longobardorum legibus baro pro vir usurpatur. Nominis
vero etymologiae, quas nonnulli procuderunt, mihi parum arrident.
Faeciales Gallici deducunt barones a Gallica lingua quasi par-hommes,
i. e., aequali dignitate. Iurisperiti Anglici quasi robora belli.
Germani nonnulli quasi banner-heirs, i. e. vexilliferi.
Isidorus quasi βαρεῖς, i. e. graves. Alciatus a Beronibus, gente
antiqua Hispanica, quos olim mercenarios milites fuisse tradit. Sed
illa Germanica lingua potior, qua bar liberum et sui iuris
significat. Quo tempore haec appellatio in hanc insulam devenerit non
mihi compertum. Britanni pro suo non agnoscunt. In Anglo-Saxonicis
legibus nusquam comparet, nec in Alfrici glossario Saxonico inter
dignitatum vocabula habetur, ubi dominus vertitur laford,
quod nos in lord contraximus. Danis vero liberi domini,
cuiusmodi hodie barones hi sunt, thani dicebantur, et adhuc
(teste Andrea Velleo) dicuntur. In Burgundia tamen valde antiquus est
nominis usu, scribit enim Gregorius Turonensis Burgundiae barones
tam episcopi quam caeteri leudes &c. In fragmento legum
Canuti regis Anglorum et Danorum prima apud nos est baronis mentio,
quantum ego observavi. In quo tamen pro exemplarium varietate vironis,
baronis et thani legitur. Sed barones innuisse certum est e
legibus Guilielmi conquestoris, in quas illa Canuti Normanice
transferuntur sub nomine baronis. Ecce ipsissima verba: Exercitualia
vero ita sint moderata ut tolerabilia sint. Comitis sicut decet, quae
sunt 8 equi, quatuor sellati et quatuor non sellati, quatuor galeae et
quatuor loricae, octo lanceae et totidem scuta, quatuor gladii nec non
ducentae mancae auri. Vironis sive baronis vero regis qui est proximus
ei quatuor equi, dum cum sellis et duo sine sellis, duo gladii, quatuor
lanceae et totidem scuta, galea una et lorical una, nec non L mancae auri.
9. Primis etiam Normannorum temporibus
valvasores et thani proximi a comitibus et baronibus in
dignitate censebantur, et valvasores maiores (si illis qui de feudis
scribunt credimus) iidem fuerunt qui nunc barones. Ut baro ex illis
nominibus videatur, quae tempus paulatim meliora et molliora reddidit.
Nec dum magni honoris erat, illis enim temporibus comites nonnulli suos
sub se barones habuerunt, meminique me legere in antiquis Francorum
constitutionibus decem fuisse barones sub comite et totidem capitaneos
sub barone. Necnon chartas antiquas extare certum est in quibus comites
ab ingressu Normannorum scribebant, omnibus baronibus meis tam
Francis quam Anglis salutem, &c. Etiam melioris notae cives
barones vocabantur, cives enim Warwicenses in libro Angliae censuali
barones, item cives Londinenses et quinque portuum incolae eodem nomine
gaudebant. Paucis deinceps interiectis annis, ut Romae olim senatores e
censu eligebantur, sic barones apud nos habiti fuerunt qui per integram
baroniam terras suas tenebant sive XIII feoda militaria et tertiam
unius feodi militaris quolibet feodo, ut habet vetustus
liber, computato ad XX libras quae faciunt 400 marcas. Ea enim
erat valentia unius baroniae integrae, et qui terras et reditus ad hanc
valentiam habuerunt ad parlamenta summoneri solebant. Dignitasque
esse videbatur cum iurisdictione, quod curiae baronum, quas vocant,
quodammodo probant. Ipsaque baronum multitudo persuadet tales fuisse
dominos qui ius in sua ditione dicere possent, cuiusmodi apud Germanos free-heirs
dicuntur, maxime vero si castra sua habuerant. Tunc enim Baldi
celeberrimi illius iurisconsulti definitioni respondebant, qui eum
baronem definit quicunque habuit merum mistumque imperium in
aliquo castro concessione principis. Omnesque, ut aliqui volunt,
qui baronias tenebant hunc sibi honorem arrogasse videntur, utque
nonnullis iure nostro eruditis placet baro et baronia, comes et
comitatus, dux et ducatus, ut rex et regnum quasi coniugata fuerunt.
Certe illa aetate centum quinquaginta baronias in Anglia numeravit
Henricus Tertius. Et hinc est quid in chartis et historiis eius seculi
omnes fere nobiles dicantur barones, plenaque honoris illa appellatio
sane tunc erat, et nomine baronagii Angliae omnes superiores quodammodo
regni ordines, scilicet duces, marchiones, comites, et barones
continebantur. Sed ad summum honorem pervenit ex quo rex Henricus III ex tanta multitudine quae seditiosa et turbulentia fuit optimos quosque
rescripto ad comitia parlamentaria evocaverit. Ille enim (ex
satis antiquo scriptore loquor) post magnas perturbationes et
enormes vexationes inter ipsum regem, Simonem de Monteforti, et alios
barones motas et sopitas, statuit et ordinavit quod omnes illi comites
et barones regni Angliae quibus ipse rex dignatus est brevia
summonitionis dirigere venirent ad parlamentum suum et non alii, nisi
forte dominus rex alia illa brevia eis dirigere voluisset. Sed
quod ille paulo ante obitum incepit, Edwardus Primus eiusque
successores constanter observarunt. Inde illi soli regni barones
censebantur quos eiusmodi summonitionum, ut vocant, rescriptis reges ad
comitia evocaverunt, donec Richardus Secundus Ioannem de Beauchamp de
Holt baronem de Kiderminster diplomate dato X Octobris anno regni XI creaverit. Iam inde reges diplomatibus vel potius honorariis literis et
trabea honoraria imposita hunc honorem saepe detulerunt. Hodieque haec
per diplomata baronis creandi ratio, et illa per rescripta
summonitionis sunt in usu, in quibus tamen non nomine baronis sed chevalier
salutantur. Et qui sic creati vocantur barones parlamenti, barones
regni, et barones honorarii, ad differentiam eorum qui adhuc ex veteri
illa baronum formula vulgo barones vocantur, ut ille de Burford, de
Walton, et qui barones fuerunt comitibus palatinis Cestriae et
Penbrochiae, qui feudales erant et per tenuram barones.
10. Hi parlamentarii barones non nudo
tantum nomine, ut illi Galliae et Germaniae, gaudent, sed omnes sunt
regni Angliae pares, proceres, magnates, et consiliarii nati,
evocanturque a rege his verbis, ad tractandum de arduis regni
negotiis, et consilium de iis impendendum. Suasque habent
immunitates et privilegia, scilicet ut non nisi parium iudicio in
criminalibus sistantur, ut ad iusiurandum non adigantur, sed sufficiat
ut pro honore protestentur, ad inquierendum de facto inter
duodecimviros non vocentur, ut brevibus illis Supplicavit, Capias,
Essoinis non subiiciantur, et alia plurima quae iurisconsultis
relinquo, quibus haec et huiusmodi sunt tractanda.
11. Praeter hos duo archiepiscopi et
omnes Angliae episcopi barones etiam sunt regni sive parlamentarii, ut
avorum memoria, hi etiam e coenobiarchis. Abbates Glasconiae, S.
Augustini Cantuariensis, S. Petri Westmonasteriensis, S. Albani, S.
Edmundi de Bury, S. Petri de Burgo, S. Iohannes Colecestriae, Eveshamiae,
Winchelcombiae, Croulandie, Belli sive Battaile, Redingiae,
Abindoniae, Walthamia S. Crucis, Salopiae, Cirencestriae, S. Petri
Gloucestriae, Bardeneiae, S. Benedicti de Hulmo, Thorneiae, Ramseiae,
Hydae, Malmesburiae, S. Mariae Eboracensis, Selbeiae. Priores
Coventriae, ordinis S. Ioannis Hierosolymis, qui vulgo magister militum
Ioannitarum et primus Angliae baro haberi voluit.
12. Ad quos (ut etiamnum ad
episcopus) quibuscunque parlamentis (ex actis publicis
loquor) ut pares regni cum caeteris paribus personaliter
interesse, consulere, tractare, ordinare, statuere, definire ratione
baroniarum quas de rege tenebant, de iure et consuetudine spectant. Rex
enim Guilielmus Primus (quod eius aevi conquerebantur ecclesiastici,
verum succedentis honori duxerunt maximo) episcopatus et abbatias
quae baronias tenebant in pura et perpetua eleemosyna, et eatenus ab
omni servitute seculari libertatem habuerant, sub servitute statuit
militari, irrotulans singulos episcopatus et abbatias pro voluntate
sua, quot milites sibi et successoribus hostilitatis tempore a singulis
voluit exhiberi. Iam inde ecclesiastici illi omnibus quibus
caeteri regni barones gavisi sunt immunitatibus, nisi quod a paribus non
iudicentur. Cum enim illis iuxta canones ecclesiae caussis sanguinis
interesse non liceret, in iisdem caussis XII viris iuratis quoad factum
iudicandi relinquuntur. Sed an hoc sit iuris explorati dixerint ipsi
iurisperiti.
Vavasores
sive valvasores proximum post barones locum olim tenuerunt, quos a
valvis iuridici deducunt. Haec dignitas a Francis ad nos promanasse
videtur. Cum enim illi rerum in Italia potirentur, valvasores illos
dixerunt qui a duce, marchione, comite, aut capitaneo plebem plebisque
partem acceperant, et ut Butelerius iurisconsultus inquit, summa
coercitionis, sed non nundinarum et mercatus ius habuerunt. Rara
haec fuit apud nos dignitas, et siqua fuit, iam olim paulatim desiit.
Chauceri enim seculo non magna, cum ille de suo frankelino sive ingenuo colono:
A Sheriffe had he beene, and a
countour
Was no
where soch a worthy Vavasour.
13. Nobiles
minores sunt equites aurati, armigeri, et qui vulgo generosi et gentlemen
dicuntur.
Equites
aurati, qui et milites Latine Anglis iurisconsultis, apud omnes fere
gentes ab equis nomen invenerunt. Cavelieri enim Italis, chevalier
Gallis, reiter Germanis, margogh Cambro-britannis
ab equitando dicuntur. Anglis solummodo knights vocantur,
vocabulo quod antiqua Anglorum, uti Germanorum, lingua
ministrum sive servientem et iuvenem promiscue significat. Hinc in
evangeliis antiquiis pro Christi discipulis leornung cnyhts,
alibi pro cliente incnyht legimus, et radcnightes memorat
Bractonus noster iurispritus antiquus, i. e. ministri equites qui
tenebant ea lege terras suas ut domino equis inservirent, unde truncato
nomine, ut contractius loqui gaudeamus, knights nobis
remansisse olim existimavi. Unde autem illi apud nostrates in legibus
et omnibus a Normannica victoria scriptis milies dicti fuerint vix
video. Nec me tamen latet quod dilabente Romano imperio militum
appellatio translata fuerit ad eos qui circa latus principis agentes
munera maiora in comitatu principis gesserunt. Sed si quid haec in re
video, illi sic primo apud nos appellati fuerunt qui praedia
beneficiaria sive feuda tenuerint ut militarent. Feuda enim illa
militaria dicta fuerunt, et qui alibi feudatarii, hic milites
dicebantur, ut milites regis, archiepiscopi Cantuariensis, comitis
Rogeri, comitis Hugonis, &c., quod ea lege praedia ab illis
accepissent ut illis militarent fidemque et hominium praestarent, cum
alii qui pro solidis militarent solidarii et servientes appellarentur.
Caeterum hi sive milites sive equites appellare libet, quadruplici sunt
apud nos discrimine, honoratissimi autem habentur illi ordinis
Georgiani garterii sive periscelidis, secundi banneretti, tertii
balnei, et quarti qui simpliciter nostra lingua knightes,
Latine equites aurati sive milites sine additione dicuntur. De
Georgiani ordinis militibus suo loco cum ad Windesoram pervenerimus. De
reliquis nunc paucula.
14. Baneretti, qui aliis baroni
falso dicti, nomen habent a vexillo, concessum enim illis erat
militaris virtutis ergo quadrato vexillo perinde ac barones uti, unde
et equites vexillarii vere a nonnullis vocantur, et a Germanis banner-heires.
Horum antiquitas ultra Edwardi Tertii tempora cum Angli bellicis laudis
abundarent, repetere non possum, ut tunc primum excogitatum hunc
titulum honorarium in bellicae virtutis praemium, donec dies certiora
docuerit, crediderim. In actis publicis eius aevi mentio inter titulos
militares banerettorum hominum ad vexillum, qui iidem
videantur et hominum ad arma. Legique chartam regis Edwardi
Tertii, qua Ioahannem Coupland in baneretti statum quod Davidem
Secundum Scotorum regem in praelio apud Dunelmiam coepisset his verbis
erexit: Volentes ipsum Ioannem qui Davidem de Brius coepit et
gratanter nobis liberavit, propter ipsius probitatis et strenuitatis
merita taliter praemiare, quod alii per hoc exemplum capiant nobis
temporibus futuris fideliter obsequendi, eundem Ioannem in statum
baneretti posuerimus, et pro eodem statu manutenendo concesserimus pro
nobis et haredibus nostris eidem Ioanni quingentas libras percipiendas
sibi et haeredibus singulis annis, &c. Memoria dignum est hic
formulam adnotare ex Frossardo qua Ioannes Chandos
vir suo tempore militari laude florens factus sit banerettus. Cum iam
Edwardus Walliae princeps belli aleam experturus erat pro Petro
Castellae rege contra Henricum nothum et Gallos, Ioannes Chandos
principem accessit, vexillumque suum complicatum illi in manus
tradidit, sic effatus: “Domine mi, hoc meum est vexillum, placeat vobis
explicare ut hodie efferam. Sint enim mihi, favente Deo, ad hoc
proventus satis magni.” Ille accepto vexillo alacris ad suos se
contulit, et attolens, “Commilitones,” inquit, “ecce vexillum meum et
vestrum, si ut vestrum animose propugnetis.” Posterioribus temporibus
qui ad hunc honorem evehendus, vel ante praelium ut animi excitarentur,
vel post praelum ut virtuti suus constaret honos, gestans signum
oblongum, pennon vocant, in quo sua depinguntur insignia,
inter duos seniores equites, praeeuntibus tubicinibus et heraldis,
coram rege vel prorege adducuntur qui bene ominatus iubet signi
extremitatem abscindi, ut ex oblongo vexillum fiat quadratum.
15. De militibus sive equitibus balnei
nihil antiquius mihi legenti hactenus occurrit quam in usu fuisse apud
veteres Francos, et Henricum Quartum Angliae regem ea die qua
inauguratus in arce Londinensi quadraginta sex armigeros, qui
praecedente nocte vigilassent et balneo usi essent, equites creasse,
singulis tunicas virides ad talos demissas cum manicis strictis et
mineveria pellitas donasse, eosque gestasse ad humerum sinistrum
duplicem funiculum ex albo serico cum torulis dependentibus. Hi
superiori seculo ex flore nobilitatis qui nondum gradum equestem
accepissent seligi in regum et regnarum inauguratione, nuptiis,
aliquando etiam cum eorum filii in principes Walliae vel duces
investirentur, aut militari baltheo cingerentur, plurimis adhibitis
caeremoniis, quae iam maximam partem exoluerunt, creari solebant.
Nostris autem temporibus qui ad hunc ordinem suscipiendum a rege
evocantur (nec hanc rem exquisite persequar) pridie quam creantur
heremiticam vestem cineritiam cum culcullo, pileolo lineo et ocreas
induti sacra devoti accedunt, ut militiam suam quasi Deo imprimis
militaturi auspicentur: una coenant, singulisque ministrant duo
armigeri et puer assecla: a coena in cubiculum se recipiunt, ubi
paratur singulis lectulus cum velariis rubris armisque suis gentilitiis
affixis, et iuxta vas balneatorium linteis opertum, in quo cum se Deo
commendaverunt se abluunt, ut deinceps corpore animoque mundo esse
admoneantur. Postridie bene mane instrumentorum musicorum sono
excitantur, easdemque vestes induunt. Tunc Angliae constabularius,
marescallus, et alii quos rex constituit eos accedunt, nominatim suo
ordine evocant, et iusiurandum proponunt, scilicet ut Deum ante omnia
colant, ecclesiam defendant, regem honorent, eius iura propugnent,
viduas, virgines, orphanos tueantur, et iniuriam quantum poterunt
propulsent. Haec cum tactis euangeliis iuraverint, ad sacra matutina
regiis musicis et heraldis praeeuntibus deducuntur, atque ab iisdem
cubicula reducuntur, ubi heremiticas vestes exuti chlamyden holosericam
rutilo Martis fulgore relucentem, et galerum candidum candidis plumis
super pileum lineum induunt, chirothecas candidas funiculo chlamydis
colligant. Equos sessa et ephippiis scorteis nigris albo interstinctis,
et cruce fronti praefixa instructos conscendunt. Ante singulos suus
assecla eques gestat gladium capulo inaurato, ad quem dependent aurata
calcaria, utrinque armigeri obequitant. Hac pompa tubis ante
clangentibus ad aulam regiam itur, ubi cum ad regis praesentiam a
duobus senioribus militibus deducuntur; regis camerario assecla balteum
cum gladio dependenti tradit, ille summa cum reverentia regi, qui
militem transversim eo cingit, iubet duos seniores equites calcaria
imponere, qui olim creandi militis genua bene precantes exosculari
soliti. Iamque milites creati, olim regiae mensae fercula inferebant,
inde omnes una prandent, ad idem mensae latus assidentes sub suo
cuiusque clypeo gentilitio affixo. Ad preces vespertinas sacellum
adeunt, gladios ad altare offerunt, datoque pretio redimunt. Redeuntes
vero primarius regis coquus ostenso cultro ut se probos et fideles
praesent milites admonet, alioquin se calcaria ignominiose abscissurum.
Die autem coronationis in pompa suo loco regem comitantur gladio
accincti, calcaribus inducti, chlamyde caerulea, Iovis scilicet aequi
colore amicti, et nodo ex albo serico in formam crucis efformato cum
capitio ad humerum sinistrum. Sed de his quae sigallitim presequi non
institui, haec satis superque videantur.
16. Nunc de militibus eis qui
simpliciter sine ulla adiectione knights appellantur, et
licet ordine postremi, institutione tamen sunt primi et antiquissimi.
Ut enim Romani gens togata virilem aetatem ingredientibus virilem et
puram togam donaverunt, ita maiores nostri Germani suis iuvenibus quos
armis tractandis idoneos iudicarunt arma donaverunt. Quod suis verbis
docebit Cornelius Tacitus: Arma sumere non ante
cuiquam moris quam civitas suffecturum probaverit. Tum in ipso concilio
vel principum aliquis, vel pater, vel propinquus scuto frameaque
iuvenem ornant. Hae apud illos toga, hic primus iuventae honos. Ante
hoc domus pars videntur, mox reipublicae. Cum autem huiusmodi
iuvenes militares sua lingua, ut nos nostra, knechts vocarint,
hinc et nominis et institutionis originem repetendam censeo. Haec prima
et simplicissima creandi militis ratio, hac Longobardi, hac Franci, hac
nostri, qui omnes e Germania profecti olim usi sunt. Prodit Paulus
Diaconus apud Longobardos consuetudo est ut regis
filius cum patre non prandeat nisi prius a rege gentis externae arma
suscipiat. Memorant Francorum annales reges Francorum filiis suis
et aliis arma donasse, gladioque cinxisse, atque teste Malmesburiense
Aelfredus noster Aethalstandum nepotem magnae spei puerum militem fecit
donatum chlamyde coccinea, gemmato baltheo, ense Saxonico cum vagina
aurea. Postea cum religio ita animos hominum occupasset, ut nihil bene
et auspicate factum quod a viris religiosis non profectum censerent, ab
illis gladium maiores nostri paulo ante Normannorum adventum
acceperunt. Quod his verbis, qui tum vixit, ostendit Ingulphus: Qui
militiae legitimae consecrandus esset, vespere praecedente ad
episcopum, abbatem, monachum, vel sacerdotem contritus de peccatis
confessionem faceret, et absolutus orationibus deditus in ecclesia
pernoctaret, in crastinum rem sacram auditurus, gladium super altare
offerret, et post euangelium sacerdos benedictum gladium militis collo
cum benedictione imponeret, et communicatus sacris Christi mysteriis
denuo legitimus miles permaneret. Nec statim sub Normannis
exolevit, scribit enim in Polycratico Ioannes
Sarisburiensis: Inolevit consuetudo solennis ut ea ipsa die qua
quisque militari cingulo decoratur ecclesiam solemniter adeat, gladio
super altare posito et oblato, quasi celebri professione facta, seipsum
obsequio altaris devoveat, et gladii, id est officii sui iugem domino
spondeat famulatum. Petrus etiam Blesensis: Hodie tyrones
enses suos recipiunt de altari, ut profiteantur se filios ecclesiae,
atque ad honorem sacerdotii, ad tuitionem pauperum ad vindictam
malefactorum, et patriae liberationem gladium accepisse. Porro res in
contrarium versa est, nam ex quo hodie militari cingulo decorantur,
statim insurgunt in Christos domini, et desaeviunt in patrimonium
crucifixi. Atque hoc quod gladio cingi voluerunt, deductum
proculdubio a militari Romanorum disciplina videatur, quia ut illi
priusquam sacramento militari gladio stricto obligati fuerunt, pugnare
cum hostes nefas existimarunt, ita nostri non sibi legitime militare
licere opinati sunt prius hac ceremonia legitimae militiae
consecrarentur, qua Guilielmum Rufum Angliae regem a Lanfranco
archiepiscopo militem factum legimus. Sed haec consuetudo paulatim in
desuetudinem abiit, ex quo Normanni, ut habet Ingulphus, irriserint et
exploserint, ac synodo habita Westmonasterii anno 1102 sancitum fuerit ne
abbates faciant milites. Quod nonnulli tamen exponunt ne
ecclesiae praedia militari feudo tenenda abbates concederent.
17. Postea ad principes vicinos reges
filios mittere solebant ut equestrem ab illis dignitatem acciperent:
sic Henricus noster Secundus missus ad Davidem regem Scotorum, et
Malcolmus rex Scotorum ad Henricum nostrum Secundum, et Edwardus noster
Primus ad regem Castillae ut acciperent ab iis arma militaria sive
virilia, his enim loquendi formulis pro creatione equitis eo seculo usi
sunt. Tunc etiam ad ornamentum praeter gladium et cingulum calcaria
aurata etiam accesserunt, unde milites et equites aurati hodie
vocantur. Ius enim sigilli additum, antequam enim baltheo militari
sincti erant, ut colligo ex Abendonensi libro, sigillo uti non
licuerat. Quod descriptum (inquit) Richardus comes
Cestrensis sigillo matris Ermentrudis signare constituit, cum (nondum
enim militari baltheo cinctus erat) literae quaelibet ab eo directae
materno sigillo intercludebantur. Subsequente aetate ex censu (ut
colligitur) facti fuerunt milites, qui enim feodum magnam militare, i.
e. (si antiquis schydis sit ulla fides) 680 acras terrae habebant,
ordinis militaris ornamento suo quasi iure postularunt. Imo sub Henrico
Tertio quodammmodo coacti fuerunt milites fieri quotquot libras
quindecim ex annuis terrarum redditibus collegerunt, ut iam titulus
potius oneris quam honoris videretur. Anno 1256 exiit edictum
regium, praeceptum est et acclamatum per totum regnum ut qui haberet XV libratas terrae et supra, armis redimitus tyriconio donaretur, ut
Anglia sicut Italia militia roboraretur, et qui nollent vel qui non
possent honorem status militaris sustinere, pecunia se redimerent. Unde
in archivis regi toties occurt Pro respectu militiae A. de N. I.
H. &c., et huiusmodi praesentationes a iuratoribus, R. de
Sancto Laurentio tenet integrum feodum, et plane aetatis et nondum
factus miles, ideo in misericordia. Huc usque et ulterius, nisi
me mea fallit observatio, in formulis iuris nostri ubi duodecimviri
sive iuratores nominantur apud quos facti fit probatio, illi milites
dicti erant, quibus erat feodum integrium, illique milites gladio
cincti qui a rege baltheo cincti militari.
18. Quo tempore cum rex milites
crearet, ut habet idem Matthaeus Paris, veste deaurata ex
pretiosissimo baudekino et corovula aurea redimitus gloriose in solio
sedit, singulis militibus 100 solidos pro harnesiamentis praestitit. Nec
solum rex, verum etiam comites eo seculo crearunt milites. Meminit enim
idem author quomodo comes Glocestriae Wilhelmum fratrem suum proclamato
tornamento, et Simon de Montforti comes Leicestriae Gilbertum de Clara
baltheo cinxit miitari. Ut in Gallia, quod ex formula literarum
nobilitationis constat, qui nobilitatis eiusmodi literas obtinuit, a
quocunque milite voluerit, valeat militiae cingulo decorari. Verum
iam inde nemo creatus fuit apud nos miles nisi vel ab ipso rege vel
regis primogenito, accepta prius a patre authoritate, vel a regis
locumtenente sive praefecto in exercitu, idque vel ob res fortiter
gestas vel gerendas, aut togatam prudentiam. Et hoc sane a regibus
nostris prudentissime institutum cum feuda iam non sibi essent quae
donarent. Nihil sane valentius ad excitandos viros strenuos atque
astringendos sibi optimos beneque meritos qui, claro loco nati et a re
instructi, quam illos hoc titulo militum honorario (qui ante honoratae
tantum functionis nomen erat) benigne et benevole exornare. Qui cum a
principe consulto meritoque deferebantur, ampli sane praemii
beneficiique loco, et inter insignia honoris habebatur. In hoc enim
virtutis mercedem, familiae laudem, generis memoriam, et nominis
gloriam collocatam qui sic milites facti existimarunt, adeo ut iuris
nostri consulti scripserint quod miles sit nomen dignitatis, non item
baro. Olim enim baro, si non ex hoc ordine esset equestri, simpliciter
suo praenomine et nomine sine aliquo adiuncto nisi domini (quod etiam
militibus competit) scribebatur. Militis autem nomen honorarium
videatur adiunctum cum reges, duces, marchiones, comites et barones
dignitatem una cum nomine experierint. Iuvat hic interserere quae de
creatione militum tempore Edwardi Primi scripsit Matthaeus Florilegus. Ad
augmentandam profectionem suam in Scotiam fecit rex per Angliam publice
proclamari ut quotquot tenerentur fieri milites successione paterna, et
qui haberent unde militarent, adessent apud Westmonasterium in festo
Pentacostes, admissuri singuli omnem ornatum militarem praeter
equitaturam de regia garderoba. Confluentibus iaque trecentis iuvenibus
filiis comitum, baronum, et militum, distribuebantur purpura, byssinae
syndones, cyclades auro textae affluentissime, prout cuique
competebat. Et quia palatium regale, etsi amplum, tamen ad tot
occurrentium turbam angustum fuit, apudt novum templum Londini succisis
lignis pomiferis, prostratis muris, erexerunt paviliones
et tentoria in quibus tyrones deauratis vestibus se singuli decorarent.
Ipsa quoque nocte in templo praedicti tyrones, quotquot poterat capere
locus ille, suas vigilias faciebant. Sed princeps Walliae, praecepto
regis patris sui, cum praecelsis tyronibus fecit vigilias suas in
ecclesia Westmonasterii. Ibi autem tantus clangor tubarum et tibicinum,
et exaltatio vocum prae gaudio extiterat clamantium, quod conventus de
choro ad chorum non audiretur iubilatio. Die autem crastina cinxit rex
filium suum baltheo militari in palatio suo, et dedit ei ducatum
Aquitanniae. Princeps ergo factus miles perrexit in ecclesiam
Westmonasterii ut consocios suos militari gloria pariter venustaret.
Porro tanta erat ibi pressura gentium ante magnum altare quod duo
milites morerentur, quam plures syncopizarent, etiam cum quilibet ad
minus tres milites ad se ducendum et ducendum haberet. Princeps autem
propter turbam comprimentem non secus, sed super magnum altare, divisa
turba per dextrarios bellicosos, socios suos cinxit. Nostris vero
temporibus qui militarem dignitatem suscipit, flexibus genibus, educto
gladio leviter in humero a principe percutitur, qui his verbis Gallicis
affatur: Sois chevalier au nom de Dieu, i. e., sis eques
in nomine Dei, et postea addit, Avancer, chevalier, i.
e., surge, eques. Caetera quae ad hunc ordinem spectant,
quam praeclarus, gloriosus, et quam splendidum praemium altissimis
animis gloriae honorisque cupidis equestris hic ordo apud maiores
nostros habitus fuerit, quam studiose fidem et veritatem coluerint, cum
satis fuerit si ut fideles equites vel equestri fide aliquid
sponderent, quam alieni a sordido quaestu, cuiusmodi etiam pensitatio
feodis militaribus indici solita, cum princeps primogenitus regis
filius hoc ornaretur, scribant alii. Uti etiam cum ita diliquissent ut
capitale supplicio afficiendi, suis insignibus fuerint exuti, baltheo
militari discincti, gladio adempto, abscissis securi calcaribus,
chirothecis ablatis, et clypeo gentilitio inverso, perinde ac in
regradandis coelestis militiae militibus ecclesiastica ornamenta,
liber, calix, et similia auferuntur. Inquirant etiam illi an hi milites
recte a nonnullis knights bacchallers vocati fuerunt, et
quasi tyrones electi medii inter hos et armigeros. In archivis enim
leguntur nomina militum, baccalaureorum et valectorum comitis
Glostriae. Unde sunt qui bachellers quasi bas-chevalers
dictos volunt, licet alii a Gallico battailer, quod
depugnare significat, deducunt. Simul perpendant si hae dignitates
equestres quae olim tam fuerint gloriosae dum rariores et quasi praemia
virtuti constitutae non evilescant cum sint effusiores et cuiuslibet
ambitioni prostitutae iaceant. Quod in re simili olim conquestus erat
apud Romanos Aemilius Probus.
19. His militibus proxime fueri
armigeri, qui scutiferi, hominesque ad arma, Gothis schilpor a
scuto ferendo, ut olim scutarii Romanis dicti, qui vel a clypeis
gentilitiis quae in nobilitatis insignia gestant, vel quia principibus
et maioribus illis nobilibus ab armis erant nomen traxerunt. Olim enim
ex his duo unicuique militi inserviebant, galeam clypeumque gestabant,
ut individui comites adhaerebant, eo quod a milite domino suo terras
aliquas in scutagio tenebant, ut ipse miles a rege in feodo militari.
Quintuplex nunc est horum discrimen, nam quos dixi iam non sunt amplius
in usu. Armigeri primarii hodie censentur qui sunt pro principis
corpore selecti, secundo equitum auratorum filii natu maximi, et eorum
itidem filii maximi successive. Tertio in loco habentur filii natu
maxime minorum filiorum baronum et aliorum superioris ordinis. Quando
autem primogeniti masculi deficiunt, deficit una cum illis titulus.
Quarto ordine sunt quibus rex ipse cum titulo insignia donat, aut
armigeros creat, collum torque SS vel sigmatico argento et candidis
et argentatis calcaribus exornans, unde hodie in occidentalibus regni
partibus vocantur whitespurres ad discrimen militum sive
equitum auratorum qui auratis calcaribus uti solent, horumque
primogenitis titulus solummodo competit. Quinto loco armigeri habentur
quicunque aliquo superiori publico in republica munere funguntur vel
principo honestiori conditione famulantur. Sed hoc armigeri nomen quod
olim officii tantum fuit inter dignitatis titulos, quantum observavi,
regnante Richardo Secundo primum irrepsit.
Generosi vel promiscue
nobiles sunt qui natalibus clari aut quos virtus aut fortuna e faece
hominum extulit. Cives sive burgesses, qui in sua quilibet
urbe publicis funguntur muneribus et in parlamentariis nostris comitiis
locum electione habent.
Plebii sive yeomen sunt
quos alii ingenuos, lex nostra homines legales dicit, et ex agris quos
optimo iure tenent quadraginta ad minimum solidos quotannis colligunt.
Opifices autem sunt qui
mercede operam locant, sedentarii, mechanici, fabri, &c., qui
capite censi et proletarii Romanis dicebantur.
TRIBUNALIA ANGLIAE
UOD ad Angliae tribunalia, curias, sive iuris fora attinet, in triplici
sunt apud nos differentia. Alia enim sunt ecclesiastica, alia
temporalia, et unum mixtum, quod maximum et longe amplissimum, non ita
vetusto nomine a Gallia mutuato parlamentum dicitur. Maiores nostri
Anglo-Saxones wittena-ge-mott, i. e. prudentum conventus, et ge-raedniss,
i. e. concilium, et micil-synod (a Graeca dictione synodus),
i. e. magnus conventus. Latini eius et subsequentis aevi scriptores
commune concilium, curiam altissima, generale placitum, curiam magnam,
magnatum conventum, praesentiam regis, praelatorum procerumque
collectorum, commune totius regni conciilium, &c. vocarunt. Utque
universum Aetoliae concilium Panaetolium Livio nominatur, ita
Pananglium recte dici possit. Ex rege enim clero, nobilibus maioribus,
equitibus et burgensibus electis, sive ut significantius dicam stylo
forensi, ex rege, dominis spiritualibus et temporalibus, atque ex
communitate constat, qui universae Angliae corpus repraesentant. Statis
autem temporibus non habetur, sed a rege pro arbitrio indicitur quoties
de rebus arduis et urgentibus, ne quid detrimenti respublica capiat
consultandum, eiusdemque solius arbitrio dissolvitur. Summam autem et
sacrosanctam authoritatem habet in legibus ferendis, confirmandis,
antiquandis, interpretandis, proscriptis in integrum restituendis,
litibus inter privatos difficilioribus decidendis et, ut semel dicam,
in omnibus quae ad reipublicae salutem, vel etiam privatum quemcunque,
spectare possint.
2. Proximum ab hoc forum primis post Normannorum
adventum temporibus, et aliquandiu antea, fuit curia ipsius regis, quae
in aula regia vel palatio tenebatur, et regem, quocunque se recepit,
concomitabantur. In aula enim regia locus erat cancellario et scribis,
qui circa rescripta et sigillum versabantur, iudicibus etiam qui tam
lites sive quae placita vocant ad coronam regis spectantes, quam
subditorum inter se invicem, tractabant. Ibi etiam scaccarium erat, ubi
thesaurarius et rationales sedebant qui fiscum regis curabant. Hi
singuli pars regiae familiae habiti, victumque et vestitum a rege
acceperunt. Unde palatii causidici Gotzelino in vita S. Edwardi, et
curiales Ioanni Sarisburiensi vocantur. Sed praeter hos et super hos
iuri administrando unus praeficiebatur, qui iustitia Angliae, prima
iustitia, iustitiarius Angliae, et iustitiarius Angliae capitalis
nominatus, qui huiusmodi codicillis cum annua mille marcarum pensione
constitutus erat. Rex archiepiscopis, episcopis, abbatibus,
prioribus, comitibus, baronibus, vicecomitibus, forestariis, et omnibus
aliis fidelibus regni Angliae salutem. Cum pro conservatione nostra et
tranquilitatis regni nostri, et ad iustitiam universis et singulis de
regno nostro exhibendam constituerimus dilectum et fidelem nostrum
Philippum Basset iustitiarium Angliae, quam diu nobis placuerit,
capitalem; vobis mandamus in fide qua nobis tenemini, firmiter iniungentes,
quatenus in omnibus quae ad officium iustitiariae praedictae, necnon ad
conservationem pacis nostrae et regni nostri pertinent, eidem dum in
officio praedicto steterit plenius sitis intendentes. Teste rege
&c.
Cum
autem regnante Henrico III sancitum erat quod communia subditorum
placita non sequerentur curiam regem, sed certo aliquo in loco
tenerentur, paulo post cancellaria et curia placitorum coronae una cum
scaccario ab aula regis translata et seorsim certis in locis fuerunt
stabilita, ut nonnulli, quam vere nescio, prodiderunt.
3. Haec
praefatus paucula de his et aliis quae ex his exorta sunt tribunalibus,
ut nunc se habent, subtextam. Cumque alia sint iuris, scilicet bancus
regius, bancus communis, scaccarium, assisae, camera stellata, curia
wardorum, et admirallii, alia aequi, videlicet cancellaria, curiae
requisitionum sive requestarum, concilia in limitibus Walliae et parte
boreali. De singulis suo ordine quae ab aliis accepi habe paucula.
Bancus regius sic dictus quod
in eo reges ipse praesidere soliti, coronae placita, aliaque multa quae
ad regem et bonum publicum spectat tractat, erroresque banci communis
excutit. Iudices sunt, praeter regem ipsum cum interesse voluerit,
capitalis Angliae iusticiarius et alii quatuor aut plures, prout regi
visum vuerit.
Bancus communis, quia
communia placita, inter subditos ex iure nostro quod commune vocant in
hoc disceptantur, nomen habet, In hoc iudicant capitalis banci communis
iusticiarius, iustitiarii assessores quatuor vel plures. Officiarii
sunt custos brevium, protonotarii tres, ministrique inferiores quam
plures.
Scaccarium a tabula ad quam
assidebant nomen traxit. Sic enim scribit Gervasius Tilburiensis, qui
vixit 1160: Scaccarium tabula est quadrangula quae longitudine
quasi decem pedum et quinque latitudine ad modum mensae
circumsedentibus apposita, undique habet limbum latitudinis quasi
quatuor digitorum, superponitur scaccario annus in
termino Paschae emptus, non quilibet, sed niger virgis distinctis,
distantibus a se virgis vel pedis, vel palmae extentae spatio. Et
paulo post, Ab ipsa regni conquisitione per regem Guilielmum facta
haec curia caepisse dicitur, sumpta tamen eius ratione a scaccario
transmarino. In hac omnes causae audiuntur quae ad fiscum
pertinent. Iudices sunt dominus thesaurarius Angliae, cancellarius
scaccarii, capitalis baro, barones alli tres vel quatuor. Ministri sunt
memoriae regis minister, memoriae thesaurarii minister, clericus pipae,
contrarotulator pipae, auditores veteris reventionis quinque,
forinsecarum oppositor, clericus extractorum, clericus placitorum,
marescallus, clericus summonitionum, deputati camerarii, secundarii in
officio memoriae regis duo, secundari in officio memoriae thesaurarii
duo, secundarii pipae duo, clerici in diversis officiis quatuor, &c. In altera scaccarii parte, quae recepta dicitur, hi sunt
officiarii: camerarii duo, vice-thesauraruis, clericus talliarum,
clericus pellis, numeratores quatuor, iunctores talliarum duo, deputati
camerarii duo, clericus pro talliis, custos thesaurariae, tabellarii
ordinarii quatuor, scribae duo, &c.. Officiarii item decimarum et
primitiarum huc spectant. Cum enim papae authoritas profligata est,
lege cautum erat ut ecclesiasticorum beneficorum decimae et primitiae
regi persolverentur, hi instituti.
4. Praeter haec tria regia iuris
fora ad moras amputandas et subditorum labores sumptusque sublevandos,
ex his iudicibus et aliis rex Henricus II aliquos in singulos regni
comitatus quotannis misit qui iusticiarii itinerantes et vulgo justices
in eyre vocantur. Hi tam de placitis coronae quam de communibus
placitis infra comitatus illos quibus assignabantur diiudicabant. Nam
rex ille, ut inquit Matthaeus Parisiensis, concilio filii sui et
episcoporum constituit iustitiarios per sex partes regni, in qualibet
partes tres qui iurarent quod cuilibet ius suum conservarent illaesum. Sed
hoc institutum tandem sub rege Edwardo III evanuit, authoritate tamen
parlamentorum paulo post quodammodo revixit. Comitatibus enim in
quosdam (quos circuitus vocamus) divisis, bini iusticiarii regis bis
quolibet anno circuitus suos obeunt ad sententiam de incarceratis
ibidem ferendam, et gaolas ut dicimus sive prisonas liberandas sive
evacuandas. Unde iudicorum nostrorum Latinitate iusticiarii gaolae
deliberandae nuncupantur. Necnon ad recognitiones assisarum non
adesseisinae, et quorundum aliorum in eisdem capiendas, unde
iusticiarii assisarum &c. ad lites contestatas in praedictus tribus
regis curiis praecipuis inter litigantes per pares suos (uti mos est)
expediendas, unde iusticiarii de nisi prius, quod a brevibus quae haec
duo vocabula continent, vicecomiti missis nomen cepit, vulgo
appellantur.
5. Camera stellata, sive potius
curia consilii regii, in qua tractantur criminalia, periuria,
imposturae, dolus manus, excessus, &c. Haec si vetustatem spectemus
est antiquissima, si dignitatem honoratissima. Ex quo enim ad reges
provocaverint subditi, consiliumque regium institutum fuerit,
antiquitatem repetere posse videtur. Iudices vero sunt veri longe
honoratissimi et spectatissimi, utique consiliarii regii. Camerae vero
stellatae nomen accepit ex quo in camera stellis ornata Westmonasterii
hoc consilium fuerit constitutum, quod iam olim factum. Legitur enim in
actis publicis Edwardi Tertii, Counseil in la Chambre des
Estoielles, pres de la Receipte al Westminster. Verum huius
authoritatem prudentissimus princeps Henricus Septimus ita
parlamentaria authoritate adauxit et constabilivit ut nonnulli primum
instituisse falso opinentur. Iudices hic sunt dominus cancellarius
Angliae, D. thesaurarius Angliae, D. praeses consilii regii, D. custos
privati sigilli, et omnes consiliari status tam ecclesiastici quam
laici; et ex parliamenti baronibus illi quos princeps advocabit; duo
capitales bancorum iustitiarii, vel ipsis absentibus alii duo
iustitiarii. Officiarii autem sunt clericus consilii, clericus brevium
et processus consilii in camera stellata &c. Causae hic non per
pares secundum legem nostram communem, sed ad formulam iuris civilis
ventilantur.
6. Curiam wardorum et liberationum,
qua a pupillis quorum causa tractat, nomen habet, Henricus Octavus
primus instituit, cum superioribus temporibus eorum causae in
cancellaria et scaccario audirentur. Veteri enim instituto e Normannia
deducto, et non ab Henrico Tertio (ut aliqui scribunt) cum quis
defunctus sit qui possessiones a rege in capite per servitium militare
tenet, tam haeres quam eius patrimonium reditusque in regis potestate
et tutela sunt donec altrum et vigesimum aetatis annum compleverit, et
tunc ei per rescriptum regis redibentur. In hac magister generalis
iudicat. Subsunt autem supervisor liberationum, attornatus generalis,
receptor generalis, auditor, clericus liberationum, clericus curiae,
feodarii quadriginta, et tabularius.
Enatae
sunt etiam posteris temporibus duae aliae curiae, viz. errorum
corrigendorum, quarum prima pro erroribus in curia scacciarii, alia pro
erroribus in curia banci regis commissis emendandis. Illius sunt
iudices cancellarius et thesaurarius Angliae, adscitis sibi aliis quod
velint regis iustitiariis. Istius vero iustitiarii communis banci
et barones scaccarii.
Admiralii
curia res maritimas tractat. In hac numerantur admaralius Angliae,
locum-tenens et iudex, scribae duo, serviens curae, viceadmiralii
Anglae. Nunc ad fora aequitatis.
7. Cancellaria e cancellario
nomen traxit, quod nomen sub priscis imperatoribus non adeo magnae
dignatitus fuisse ex Vopisco docemur. Nunc autem honoris est maximi, et
in summum togatae dignitatis fastigium evecti sunt cancellarii. Quorum
nomen Cassiodorus e cancellis repetit, quod inta
secreta cancellorum septis clausa caussas examinarunt. Respice,
inquit ille, quo nomine nuncuperis, latere non potest quod intra
cancellos egeris. Tenes quippe lucidas fores, claustra patentia,
fenestratas ianuas. Unde plane constat cancellarium intra
cancellos undique conspicuum sedisse, ut inde nomen accepisse videatur.
Verum cum eius esset qui principis quasi os, oculus, aurisque erat,
rescripta et decreta contra ius vel rempublicam impetrata transversis
lineis cancellatim inducere, quod non improprie cancellare dixerunt, ab
hoc cancellatione nonnulli cancellarii nomen deductum opinantur, et in
recentiori glossario legitur Cancellarius est qui habet officium
scripta responsaque imperatoris atque mandata inspicere, male scripta
cancellare, et bene scripta signare. Nec verum est quod Polydorus
tradit, Guilielmum Conquestorem instituisse scribarum collegium qui
diplomata scriberent, et eius collegii magistrum cancellarium
nominasse, cum cancellarios fuisse in Anglia ante Normannorum victoriam
planum sit et perspicuum. Quanta hodie cancellarii sit dignitas et
authoritas notius est quam ut ego explicem, quanta olim fuerit libet
uno et alter verbo ex authore satis vetusto hic adiicere. Cancellarii
Angliae dignitas est ut secundus a rege in regno habeatur, ut altera
parte sigilli regii quod et ad eius pertinet custodiam, propria signet
mandata, ut capella regis in ipsius sit dispositione et cura, ut
vacantes archiepiscopatus, episcopatus, abbatias, et baronias cadentes
in manum regis ipse suscipiat et conservet, ut omnibus regiis adsit
consiliis, etiam non vocatus accedat, ut omnia sigilliferi clerici
regii sui manu signentur, omnia cancellarii consilio
disponantur. Item ut suffragantibus ei per Dei gratiam vitae meritis
non moriatur nisi archiepiscopus vel episcopus, si voluerit, inde est
quod cancellaria emenda non est. Forma cancellarium constituendi
(et hanc annotare lubet) regnante Henrico Secundo fuit appendendo
magnum Angliae sigillum ad collum cancellarii electi. Henrici autem
Sexti tempore huiusmodi erat, ut ex archivis adnotem. Cum cancellarius
Angliae diem obierit, tria magna sigilla regis, unum scilicet de
auro, ac alia duo de argento, quae fuerunt in custodia cancellarii,
statim a morte in cistam ligneam serratam reponuntur, et sigillis
procerum qui praesentes fuerint consignatam in thesaurariam deferuntur.
Inde ad regem perferuntur, qui illa futuro cancellario subeunti onera
executionis officii cancellariatus, capto sacramento de bene et
fideliter exercendo, primum magnum sigillum de argenteo, deinde aureum
et alterum argenteum in manus tradit in frequenti nobilium praesentia,
qui illa accipiens in cistam reponit et suo sigillo signafacit. Cum
cancellarius exoneratur, tria illa sigilla in praesentia procerum,
primum magnum sigillum aureum, aliud sigillum argenteum de magna forma
et aliud de minori regi in manus tradit. Hodie tamen unum
solummodo cancellario traditur sigillum, nec nisi Henrico Sexto
regnante horum trium sigillorum uspiam fit mentio. Huic cancellarii
muneri temporis decursu plurimum authoritatis et dignitatis ex edictis
parlamentariis accessit, maxime ex quo causidici stricta ratione ita
iuris apicibus inhaererent, et verborum ponerent tendiculas ut forum
aequi necessario fuerit instituendum, quod cancellario commissum, qui
ex aequo et bono iudicaret et summum ius, quod summa crux videri
soleat, temperaret. Hic vero praesidet dominus cancellarius Angliae,
assident magistri cancellarii duodecim, quorum primus est etiam
chartophylax sive custos rotulorum eiusdem curiae, et inde magister
rotulorum nuncupatur. Pertinent ad hanc curiam officiarii permulti,
quorum aliqui sigillo regis praecipue inserviunt, scilicet clericus
coronae, clericus hanaperii, sigillator, cerae minister,
contrarotulator, hanaperii, cursistae viginti quatuor, clericus ad
brevia de subpoena. Alii querelis praecipue ibidem exhibitis, sicut
protonotarius, sex clerici sive attornati curiae, registrarius. Sunt
etiam ibidem clerici parvae bagae tres, clericus praesentationum,
clericus ad facultates, clericus ad examinationem literarum patentium,
clericus pro dimissionibus, &c.
8. Est et alia curia e privato regis
consilio enata, curia requisitionum sive requestarum, a libellis
supplicum dicta, quae causas audit ut in cancellaria inter privatos,
sed quae prius principi vel eius consilio privato oblatae, et etiam
alias. In hac sunt magistri requisitionum sive a supplicum libellis
aliquot, et clericus sive registrarius et attornati duo vel tres. De
consiliis autem illis in marchiis Walliae et parte boreali suo loco,
Deo favente, dicemus.
Ecclesiastica
fora praecipua sunt synodus, quae convocatio cleri dicitur, semperque
simul cum parlamento habetur, et synodi provinciales in utraque
provincia.
Post
haec archiepiscopi Cantuariensis curiae numerantur, viz. curia de
arcubus, cui iudex praeest decanus de arcubus, a templo B. Mariae
Londini, cuius turris sacra arcuato opere insignis, ita appellatus, qui
ad omnium in Cantuariensi provincia appellationes rescribit. Advocati
in hac sunt XVI aut plures pro archiepiscopi arbitrio, omnes legum
doctores, scribae duo, et procuratiores decem.
Curia
audientiae, quae omnes provincialium querelas, causas, et appallationes
recipit.
Curia
praerogitivae, in qua commissarius de haereditatibus ab intestato seu
testamento delatis ius dicit.
Curia
facultatum, in qua praefectus constituitur qui desideria cognoscit
eorum qui ecclesiastici iuris quandoque rigidi atque stricti
relaxationem petunt, et registrarius, qui concessas dispensationes in
scripta refert.
Peculiarium
curiam, quae ad quasdam parochia ab episcopali iurisdictione in
nonnullis diocesibus separatas et archiepiscopo Cantuariensi peculiares
spectat, aliasque obscurioris notae libens praetereo. Nec ego sane
prudens qui hisce me immiscuerim, sed exemplo praeivit in Belgica
describenda Guicciardinus.
9. Hic institueram paucula
interseruisse in primis quae ad antiquitam spectent de summis
Angliae magistratibus, videlicet de cancellario (de quo modo dictum),
thesaurario, praeside consilii, custode privati sigilli, magno
camerario, constabulario, marescallo, hospitii regii senecshallo, &c. Sed cum acceperim alios haec moliri, tantum abest ut ego
praevertam ut etiam quaecunque hac in parte observarim illis
lubentissime impertiam.
10. Expectat hic aliquis ut
ex astrologis attexam in cuius signi et planetae tutela sit nostra
Britannia. Et attexam sane (nam et in doctis illis erroribus versatus
sum) ut curiosis satisfaciam, quamvis tam diversae sint de hac re
astrologorum coniecturae, ut ipsa diverstas rem omnem infirmare et
veritatem excludere videatur. M. Manilius poeta
antiquus Capricornium praeesse in illo versu subindicat:
Tu, Capricorne, regis quicquid sub
sole cadente
Expositum.
Ptolemaeus, Albumazar, Cardanus arietem praeficiunt,
Ioannis de Muris Saturnum, Frater Perscrutator, Esquidus, et Henricus
Silen lunam, eo quod in septimo, ut aiunt, sit climate, Rogerus
Herefordensis, Thomas Ravennas philologus, et Hispalensis Pisces,
demumque Schonerus et Piratus, ut nullus sit consensus, nos non meliore
ratione Geminis subiecerunt.
11. Nunc
quod bonum, foelix, faustum, fortunatumque sit (ut antiqui rebus
agendis praefari solebant), Deo duce, provincias cive comitatus obibo.
In quibus singulis qui fuerint antiqui incolae, quae nominis ratio,
quae confinia, quae terrae bonitas, quae loca cum antiquioris memoriae,
tum melioris notae, qui item a Normannico imperio in quolibet fuerint
vel duces vel comites, quam possum verissime, planissime, et brevissime
explicabo. In hac comitum successione, ut ingenue fatear per quem
perfecerim, Thomam Talbottum in chartophylacio actuarium
diligentissimum et antiquitatis nostrae scientissimum mihi magnum lumen
praetulisse libens merito hic agnosco. Ab ultimo autem occidente, id
est a Cornwallia, aupicabor, et inde reliquas provincias suo ordine
perlustabo, imitatus in hoc Strabonem, Ptolemaeum, et vetustissimos
geographos qui ab occiduis regionibus tanquam primis a primo meridiano
descriptiones suas semper exordiuntur.
Perge ad Cornwall
D Britanniae divisionem iam accingamur. Dividuntur regiones a geographis
vel φυσικῶς secundum naturam fluminum et montium, vel ἐθνικῶς secundum
gentium habitationes, vel ποικιλῶς καὶ πολιτικῶς, id est varie et
politice, iuxta principum voluntates et iurisdictiones. Quum autem de
primo et secundo huius divisionis genere sparsim per librum
tractabitur, tertia illa politica huius loci propria videtur, quae
tanta tamen superiorum temporum iniquitate circumfusa est caligine ut
multo facilius sit in hac re falsa convincere quam vera invenire.